Ay takvimi, ayın evrelerini, dünyanın ay etrafında dönüşünü temel alan takvim sistemidir. Ay takvimi ayın dünya etrafında bir tur dönüşü olan 29,5 gün üzerinden hesaplama yapılır. Ay takviminde ilk ay Muharrem ayı, 5. ay ise Cemaziyelevvel’dir. Cemaziyelevvel ayı halk arasında “Büyük tövbe ayı” olarak da bilinir.
İslamiyet’te ay takvimi kullanılır, ayın evreleri zaman ölçümü için belirleyicidir. Ay takvimi; Kameri takvim, Hicri takvim ve İslami takvim olarak da adlandırılır. İslamiyette mübarek gecelerde de Ay takvimi esas alınır, dini geceler ay takvimine göre kutlanır.
Ay takvimi dünyanın ay etrafında dönmesi, miladi yani güneş takviminde ise dünyanın güneşin çevresinde dönmesine göre günler, aylar hesaplanır.
Ay takviminde sene aylar aylar 29 veya 30 gün, seneler ise 354 veya 355 gün çeker ve bu süre miladi takvimden yaklaşık 10-12 gün daha kısadır.
Ay takvimi 12 aydan oluşmaktadır, 5. Ayı ise Cemaziyelevvel’dir.
Ay takviminde ayların sıralaması şöyledir:
Ay takviminin 5. Ayı olan Cemâziyelevvel ayı, halk arasında büyük tövbe ayı olarak da bilinir.
Cemâziyelevvel ve Cemâziyelâhir ayları 3 aylardan önce geldiği için Cemâziyelevvel ayına “Büyük Tövbe Ayı” ve Cemâziyelâhir ayına ise “Küçük Tövbe Ayı” adı verilmiştir.
Cemâziyelevvel ayı, mübarek üç aylara manevi hazırlık açısından büyük bir öneme sahiptir. Üç aylara temiz, günahlardan arınmış girmek için fırsat ayıdır. Bu nedenle Müslümanlar Cemâziyelevvel ayını tövbe ve istiğfarla geçirmelidir.
Üç aylardan önce manevi anlamda bir yenilenme ve temizlenme fırsatı sunduğundan dolayı Cemâziyelevvel ayı, halk arasında “Büyük Tövbe Ayı” olarak adlandırılır.
Ancak, Müslümanların yalnızca Cemâziyelevvel ayını değil her ayı hatta her günü tövbe ve istiğfarla geçirmesi önerilir.
Ay takviminin 6. Ayı Cümâdelâhire olarak da bilinen Cemaziyelahir ayıdır.