Demir bağlama kapasitesi (TIBC) nedir? Düşüklüğü veya yüksekliği ne anlama gelir?

Vücudun sağlıklı olabilmesi için belli fonksiyonları yerine getirebilmesi gerekmektedir. Bu fonksiyonların sorunsuz bir şekilde sürebilmesi için ise vitamin ve mineral gibi önemli bileşiklerin olması gereken miktarda vücutta bulunması gerekmektedir. Vücut için en önemli minerallerin başında demir gelmektedir. Vücutta bazı önemli yaşamsal faaliyetler gerçekleşebilmesi için demire ihtiyaç duyulmaktadır. Bir diğer deyişle vücutta demir seviyesi normal aralığının üstünde veya altında olması vücutta birtakım rahatsız edici belirtilere neden olmaktadır.

Vücuttaki demir miktarı total demir bağlama kapasitesi (TDBK veya transferrin) testi ile ölçülmektedir. Bu test sayesinde kandaki demir miktarının az veya çok mu olduğu anlaşılabilmektedir. Kanda demir eksikliği olması durumunda testin sonucunda demir seviyesi düşük çıkacaktır fakat bu durumda kişinin demir bağlama kapasitesi (TDBK veya transferrin) yüksek olacaktır. Tam tersi eğer kandaki demir çok fazla ise (örneğin, hemokromatoz varsa) demir seviyesi yüksek olacaktır fakat demir bağlama kapasitesi (TDBK veya transferrin) düşük veya normal olacaktır. TDBK; total demir bağlama kapasitesi anlamına gelmektedir.

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ NEDİR?

Demir bağlama kapasitesi kandaki demir seviyesine bağlı olan tüm proteinlerin ölçümlerinin yapıldığı bir tür kan testidir. Bu proteinlerden ilki  transferrindir. Bir diğer deyişle demir bağlama kapasitesi ile kandaki  transferrin indirekt  olarak ölçülebilmektedir.

Total Demir Bağlama Kapasitesi (TDBK) demir eksikliği anemisi (kansızlığı) teşhisi için yaygın olarak uygulanan bir testtir.

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ NORMAL DEĞERLERİ NELERDİR?

Erkeklerde 225 – 480 ug/dl

Kadınlarda 215 – 480 ug/dl

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ YÜKSEKLİĞİ NEDEN OLUR?

Demir bağlama kapasitesinin yükselmesine sebep olan durumlar şunlardır:
Kişide demir eksikliği anemisi (kansızlık) olması
Belirli doğum kontrol ilaçları kullanımı (progestoron içeren ilaçlar)
Kişinin gebeliğin son döneminde olması
Kişide akut hepatit olması
Akut karaciğer hasarı
Kişinin çok fazla kan kaybetmesi
Kişide Polisitemia vera (vücutta alyuvarın çok aşırı üretildiği bir hastalık) olması
Kişide Hipokromik anemi (alyuvarlardaki hemoglobin miktarının az olduğu ve alyuvarın ortasının soluk görüldüğü kansızlık durumu) olması

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ DÜŞÜKLÜĞÜ NEDENLERİ NELERDİR?

Demir bağlama kapasitesinin düşmesine sebep olan durumlar şunlardır:

Kişide Hemokromatoz (demirin vücutta aşırı birikmesinden kaynaklanan hastalık) olması
Vücutta kan proteinlerinde düşüklük (hipoproteinemi) olması
Kişide siroz hastalığı olması
Kişinin talasemi (Akdeniz anemisi olarak bilinir ve genetik olarak aileden geçen bir kansızlık türü) hastalığı çekmesi,
Kişide orak hücreli anemi (hemoglobin yapısındaki kalıtsal bir sorun sonucu genetik olarak meydana gelen bir kansızlık türü) olması
Vücutta demir eksikliğine bağlı olmayan kansızlık meydana gelmesi
Bazı virüs kaynaklı enfeksiyonlar
Kişide pernisiyöz anemi (sindirim sisteminde B12 vitamininin emiliminin bozukluğundan meydana gelen kansızlık türü) olması
Kişinin ciddi beslenme bozuklukları yaşaması
Kişide hipertiroidizm (tiroid bezinin olması gerekenden daha hızlı çalıştığı durum) olması
Kişide nefrotik sendrom (böbreklerden protein kaçağı sonucu vücutta ödeme neden olan bir hastalık)

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ DÜŞÜKLÜĞÜ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Demir bağlama kapasitesinde düşüklük olması durumunda uygulanacak tedavi için öncelikle hastalığın sebebi araştırılmaktadır. Bu durumda uygulanan en yaygın tedavi yöntemi flebotomi yani hastadan düzenli kan alınması işlemidir. Bu yöntem sayesinde kanda olması gereken fazla bulunan demir düşürülmektedir. Ek olarak vücutta demirin emilimini azaltan ve bu yolla demir bağlama kapasitesini yükselten bir takım ilaçlar da kullanılabilir.

Ayrıca hastaların demir içeren besinleri az tüketmesi de demir bağlama kapasitesinin yükselmesine çok az da olsa yardımcı olacaktır. Özellikle içerisinde C vitamini bulunan besinlerin tüketiminin azalması kandaki demir seviyesine düşürmeye katkı sağlayacaktır. Kanda demir emilimini azaltmak  için hastalar çay, kahve ve kakao gibi kafeinli besinlerden yeterince tüketebilirler. Bu tür besinler demir bağlama kapasitesini yükseltmeye yardımcı olmaktadır.

DEMİR BAĞLAMA KAPASİTESİ YÜKSEKLİĞİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Demir bağlama kapasitesi yüksekliği olan hastalarda uygulanacak tedavi bu durumun sebebine bağlı olarak belirlenmektedir. Örneğin sebep anemi ise hastaya kan nakli yapılarak tedavi mümkün olabilmektedir. Eğer doktor gerekli görürse hastaya kemik iliği nakli yapılarak kandaki demir bağlama seviyesi normal seviyesine getirilir.

Sebebi yanlış beslenme olan demir kapasitesi yüksekliği durumunda kişinin doğru beslenme düzenini seçmesi ve özellikle demir bakımından zengin besinler tüketmesi faydalı olacaktır. Demir bağlama kapasitesi yüksek seviyelerde olan yetişkin ve hamile kadınlarda vücutta demir eksikliğini azaltmak için ilaç tedavisi uygulanabilmektedir