Guatr nedir, neden olur? Guatr hastalığının belirtileri ve doğal tedavisi

Tiroid bezi, metabolizma hızından vücut ısısının düzenlenmesine kadar pek çok hayati fonksiyonda rol oynar. İşte tam da bu bezin fazla veya yetersiz hormon salgılaması, guatr oluşumunu tetikleyebilir. “Guatr nedir, neden olur?” sorusuna verilecek kısa cevap; “tiroid bezinin büyümesiyle ilişkili” olsa da, ayrıntılara inildiğinde iyot eksikliğinden genetik faktörlere kadar uzanan geniş bir yelpaze ortaya çıkar.

GUATR NEDİR, NELERE YOL AÇAR?

Guatr, tiroid bezinin normal boyutlarını aşması neticesinde boynun ön tarafında bir şişkinlik olarak belirir. Büyümenin derecesine bağlı olarak, sadece doktor muayenesinde ya da ilerlemiş vakalarda dışarıdan da fark edilebilecek biçimde kendini gösterebilir. Eğer tiroid bezi, hormon üretiminde bozukluk yaşıyorsa (az veya fazla salgılama), bu tablo metabolizmanın hızından kalp atışlarına, saç dökülmesinden kilo değişimlerine kadar pek çok sistemi etkileyebilir. Uzun dönemde tedavi edilmezse, yutkunma ve nefes alma güçlükleri gibi fiziksel zorluklar da gelişebilir. Yani guatr, sadece bir boyun şişkinliği olmaktan çıkıp, bütünsel sağlığı etkileyebilen ciddi bir sorun hâline dönüşebilir.

GUATR HASTALIĞI BELİRTİLERİ VE TEDAVİSİ

Guatrın belirtileri, tiroidin nasıl etkilendiğine (aşırı aktivite veya yetersiz hormon üretimi) göre farklılık gösterebilir. Çok sık karşılaşılan bulgular arasında boyun bölgesinde gözle görülür şişlik, yorgunluk, çarpıntı, kilo alma veya verme, saç dökülmesi ve ani ruh hâli dalgalanmaları sayılır. Yine de bazı vakalarda tiroid bezi büyüse bile hormonsal düzeylerde bir bozukluk yaşanmayabilir.

Tiroidin çalışma şekline göre (hipertiroidi veya hipotiroidi), endokrinoloji uzmanları farklı ilaç tedavilerine başvurabilirler. Gerekirse tiroit hormon seviyelerini düzenleyici ilaçlar veya cerrahi müdahale gündeme gelebilir. Ameliyat, genellikle guatrın büyük boyutlara ulaşması veya kanser şüphesi olması gibi durumlarda tercih edilir. Bununla birlikte, iyot takviyesi gibi basit önlemler bile hafif vakalarda önemli düzelmeler sağlayabilir.

GUATR NEDEN OLUR, NASIL GEÇER?

Tiroid bezinin büyümesine yol açan en yaygın sebep, iyot eksikliğidir. Vücut yeterli iyot almadığında, tiroid bezinin hormon üretimi sekteye uğrar ve bezi bu eksikliği telafi etmek için büyür. Bunun yanı sıra, otoimmün hastalıklar (Graves veya Hashimoto), genetik yatkınlıklar, bazı ilaçların yan etkileri ve radyasyona maruziyet de guatr gelişiminde rol oynayabilir. Ayrıca hipofiz bezinin aşırı TSH hormonu salgılaması veya nadir bir tiroid dokusu bozukluğu da guatrı tetikleyen etkenler arasında yer alır.
Guatrın nasıl geçeceği ise tamamen altta yatan nedene ve hastalığın ciddiyetine bağlıdır. İyot eksikliği kaynaklı hafif vakalar, iyotlu tuz kullanımı ve dengeli beslenme gibi yöntemlerle düzelebilirken, aşırı hormon üreten veya kanser riski taşıyan nodüllü guatrlarda cerrahi müdahale gerekebilir. İlaç tedavisiyle desteklenen sağlıklı beslenme ve düzenli doktor kontrolleri, guatr rahatsızlığının yönetiminde en etkili yaklaşımı sunar.

DOĞAL VE BİTKİSEL DESTEK YÖNTEMLERİ

Tıbbi tedavi yöntemlerine ek olarak, bazı doğal takviyeler ve yaşam tarzı değişiklikleri de guatr belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle deniz ürünleri, iyot bakımından zengin olmasından dolayı sıkça önerilir. Aynı şekilde, magnezyum, selenyum veya çinko içeriği yüksek gıdalar da tiroid fonksiyonlarını destekleyebilir. Tiroit bezine zarar verebilecek maddelerden (goitrojenik gıdalar: çok fazla lahana, brokoli vb.) aşırı tüketim ise kaçınılması gerekenler arasındadır. Ancak bu doğal yöntemlerin kesinlikle hekim tedavisinin yerine geçmeyeceğini, sadece destek niteliği taşıdığını hatırlatmak önemlidir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Guatr olduğumuzu nasıl anlarız?

Boynun ön tarafında belirgin bir şişlik fark edilebilir veya boğazda dolgunluk hissi oluşabilir. Eş zamanlı olarak yorgunluk, kilo değişimi, sıcak-soğuk intoleransı gibi belirtiler de guatr şüphesini güçlendirir.

Guatr insana ne gibi rahatsızlıklar verir?

Tiroid hormon seviyelerinin bozulmasıyla kilo kontrolü zorlaşabilir, kalp atış hızı değişebilir, ruh hâlinde dalgalanmalar ve saç dökülmesi görülebilir. Büyük boyutlu guatrlarda nefes alma veya yutma güçlükleri oluşabilir.

Guatra neden olan sebepler nelerdir?

En yaygın sebebi iyot eksikliği olsa da, otoimmün hastalıklar, genetik yatkınlık, hormon düzensizlikleri veya radyasyona maruziyet de guatr oluşumuna yol açabilir.

Kan tahlilinde guatr çıkar mı?

Doğrudan “guatr” tahlilde isim olarak çıkmasa da TSH, T3, T4 gibi tiroid hormon seviyeleri ile Hashimoto gibi otoimmün etkenlere dair antikor testleri guatr şüphesi durumunda doktorun yaptığı incelemelerde dikkate alınır. Ayrıca ultrason gibi görüntüleme yöntemleri de guatr teşhisinde kullanılır.