Kan fazlalığı (Polistemi) nedir, neden olur? Kan fazlalığının belirtileri, tanısı ve tedavisi

Bazı insanlarda bu tablo kök hücre bozukluğu (birincil polistemi) nedeniyle kendiliğinden gelişirken, kimilerinde de yüksekte yaşama, kronik akciğer veya kalp hastalıkları gibi oksijen yetersizliği yaratan etkenlere bağlı olarak (ikincil polistemi) kan hücre üretimi artar. “Kan fazlalığı neden olur, belirtileri neler, nasıl tedavi edilir?” gibi merak edilen konular, fark edilmediği takdirde kalp-damar sisteminde pıhtılaşma riskini ciddi ölçüde artırabilen bu hastalığın önemini yansıtır.

KAN FAZLALIĞI (POLİSTEMİ) NEDİR, NEDEN OLUR?

Polistemi, vücutta kırmızı kan hücresi sayısının veya hemoglobin seviyesinin aşırı yükseldiği bir kan hastalığıdır. Bu artış, kanın akışkanlığını azaltıp yoğunluğunu artırarak damarlarda pıhtı oluşma riskini büyütür. Hastalık iki ana gruba ayrılır:

• Primer (Birincil) Polisitemi: Polisitemia Vera gibi kemik iliğinde görülen hücre yapısının anormalliğinden kaynaklanır.

• Sekonder (İkincil) Polisitemi: Kronik akciğer hastalıkları, yüksek rakımda yaşama, sigara kullanımı veya vücudun oksijen ihtiyacını artıran farklı rahatsızlıklar sebebiyle gelişir.
Vücudun uzun süre oksijen eksikliği hissetmesi, alyuvar yapımını tetikleyen hormonların (eritropoietin) fazla salgılanmasına ve böylece kan değerlerinin yükselmesine yol açar.

KAN FAZLALIĞI BELİRTİLERİ

Alyuvar miktarının yükselmesi birçok farklı semptomla kendini gösterebilir. Sıklıkla görülen belirtiler:

• Kızarıklık ve Ciltte Kaşıntı: Özellikle banyo sonrası artan cilt kaşıntısı ve yüz, el, ayak gibi bölgelerin kırmızı renge bürünmesi.

• Baş Ağrısı ve Baş Dönmesi: Yoğunlaşan kan akışı ve damar içi basınç yükselmesi sebebiyle.

• Nefes Darlığı: Artan kan kalınlığından dolayı yeterli oksijen transferi zorlanabilir, bu da solunum güçlüğü hissi yaratır.

• Yorgunluk ve Halsizlik: Vücut, kalınlaşan kanı dolaştırmak için daha fazla enerji harcar.
“Kan fazlalığı sivilce yapar mı?” sorusuna gelince; direkt sivilce değil, ancak ciltte genel kızarıklık ve kaşıntı gözlemlenebilir.

KAN FAZLALIĞI TEDAVİSİ: NASIL MÜDAHALE EDİLİR?

Tedavi yaklaşımı hastalığın nedenine göre belirlenir. Birincil polistemi varsa (Polisitemia Vera gibi) doktor, flebotomi (kan alma) işlemiyle periyodik olarak kanda fazlalık yaratan alyuvarları azaltmayı tercih edebilir. Böylece kan viskozitesi düşürülür, pıhtılaşma riski azaltılır. Ek olarak:

• İlaçlar ve Kan Sulandırıcılar: Kemik iliğindeki hücre üretimini düzenleyen bazı ilaçlar (hidroksiüre vb.) ve pıhtı oluşumunu engelleyici kan sulandırıcılar kullanılabilir.

• Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Bol su içmek, sigarayı bırakmak, düzenli egzersiz yapmak ve gereğinden fazla oksijen tüketen sporları doktor onayı olmadan yapmamak önerilir.
Eğer polistemi sebebi oksijen azlığına bağlıysa (yüksek irtifa gibi), kişinin bulunduğu ortama veya solunum sistemindeki soruna çözüm getirmek (örneğin akciğer hastalıklarını tedavi etmek) anahtar rol oynar.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Vücutta fazla kan varsa ne olur?

Alyuvar miktarı artarak kan daha yoğun hâle gelir. Bu, kalp-damar sisteminde pıhtılaşma riskini ve tansiyon sorunlarını yükseltir. Ayrıca baş ağrısı, kızarıklık ve nefes darlığı sık karşılaşılan problemler.

Kanın yüksek olduğunu nasıl anlarız?

Belirgin cilt kızarıklığı, banyodan sonra artan kaşıntı, halsizlik veya baş dönmesi gibi semptomlar uyarıcı. Kesin sonuç için kan testlerinde hemoglobin, hematokrit ve eritrosit değerleri incelenir.

Kan değeri yüksek olan kişi ne yapmalı?

İlk adım, altta yatan sebebi öğrenmek için doktora başvurmaktır. Doktor uygun bulursa flebotomi (kan alma) yapabilir veya ilaç tedavisine başlayabilir. Ayrıca bol su içmek ve sigaradan uzak durmak önemli destek tedbirleri olarak görülmekte.

Kırmızı kan yüksek çıkarsa ne olur?

Alyuvar sayısının normalden fazla olması, “hematokrit” değerinin artmasına ve sonuç olarak kanın yoğunlaşmasına neden olur. Bu da kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyebilecek riskleri beraberinde getirir. Gerekirse düzenli aralıklarla kan alma ve ilaç tedavisiyle kontrol altına alınır.