Sol yumurtalık kisti nedir, neden olur? Erkek ve kadın sol yumurtalık kisti belirtileri, tanısı ve tedavisi

Kadınlarda sol yumurtalık (over) kisti, çoğu zaman adet dönemi içinde kendiliğinden oluşup kaybolabilen basit kistlerden ibaret olsa da, bazen kistlerin boyutunun artması, patlama riski veya torsiyon (kendi etrafında dönme) gibi sorunlar ciddi sağlık risklerine yol açabilir. “Sol yumurtalık kisti nasıl anlaşılır, hangi belirtiler verir ve hangi boyutta tehlikeli sayılır?” gibi sorular kadınlar için önem taşır. Erkeklerde ise testiste görülen kistler (epididimal kist, spermatosel vb.) çoğunlukla iyi huylu olmakla birlikte, testis kanserinden ayırt edilmesi ve ağrı veya kısırlık gibi problemlere yol açmaması açısından yakından izlenmeli.

KADINLARDA SOL YUMURTALIK KİSTİ NEDİR, NEDEN OLUR?

Kadınlarda yumurtalıklarda gelişen kistler, çoğunlukla folikül kisti veya korpus luteum kisti gibi, fonksiyonel olarak oluşan ve genellikle zararsız geçici yapılardır. Bu kistler herhangi bir hormonel dengesizlik veya adet döngüsü içinde doğal olarak ortaya çıkabilir. Bunun yanında dermoid kist, endometrioma (çikolata kisti) veya polikistik over sendromu (PKOS) gibi daha kompleks nedenler de kist oluşumuna yol açabilir.
Sol yumurtalığın sağa oranla daha çok ya da daha az kist oluşturması tıbben çok belirgin bir farklılık yaratmaz; birçok vakada kistlerin hangi tarafta oluştuğu rastlantısal sayılabilir. Nedenleri arasında:

• Hormonal Dalgalanmalar: Östrojen ve progesteron seviyelerindeki değişiklikler.

• Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü.

• Adet Düzensizlikleri veya PKOS: Kronik anovulasyon.

• Endometriozis (Çikolata Kisti): Rahim iç dokusunun yumurtalıklara yerleşmesi.
Nadiren, yumurtalık kistleri bir tümörün (benign veya malign) habercisi olabilir. Bu yüzden kistlerin boyut ve içerik olarak değerlendirilmesi önemlidir.

SOL YUMURTALIK KİSTİ BELİRTİLERİ NEDİR, TEHLİKELİ Mİ?

Birçok küçük kist hiçbir belirti vermez, ancak kist büyüdükçe veya komplike hale geldikçe şu semptomlar ortaya çıkabilir:

• Alt Karın Ağrısı veya Kasıkta Sancı: Özellikle regl dönemlerinde artabilir ya da cinsel ilişki sırasında rahatsızlık hissedilebilir.

• Şişkinlik, Karında Basınç Hissi: Büyüyen kist, komşu organlara bası yapabilir.

• Adet Düzensizlikleri: Yoğun ya da seyrek regl kanamaları görülebilir.

• Ani ve Şiddetli Ağrı: Kistte patlama (rüptür) veya yumurtalığın kendi etrafında dönmesi (torsiyon) durumlarında acil müdahale gerekebilir.

Kistin boyutu 5-6 cm üzerindeyse veya uzun süre kaybolmuyorsa doktor yakından takip eder, gerekirse cerrahi müdahale planlayabilir. Çoğu iyi huylu olan bu kistler, zaman zaman “kanser yapar mı?” endişesi doğursa da, düzenli ultrason ve kan testleriyle (CA-125 gibi) risk analizi yapılır.

SOL YUMURTALIK KİSTİ İLE HAMİLE KALINIR MI?

Birçok durumda, basit yumurtalık kistleri gebeliğe engel teşkil etmez. Hatta kimi fonksiyonel kistler zaten ovülasyon sürecinin bir parçası şeklinde oluşur. Ancak endometrioma gibi kistler veya polikistik over sendromu gibi hormonal bozukluklar gebe kalmayı zorlaştırabilir, hatta infertiliteye (kısırlığa) yol açabilir. Bu nedenle hamilelik planlayan kadınların yumurtalık kistlerini tespit ettiklerinde kadın doğum uzmanıyla yakın takipte olmaları önerilir. Gerekli tedavi (ilaç, cerrahi veya hormon düzenlemesi) sonrası başarılı bir gebelik mümkündür.

SOL YUMURTALIK KİSTİ NE KADAR SÜREDE, KAÇ CM OLUNCA ALINIR?

Kistin alınma kararı; kistin boyutu, içeriği (solid, sıvı, septalı vb.), semptom verip vermemesi ve kanser riski gösterip göstermemesi gibi faktörlere bağlıdır. Kural olarak, 5 cm üzerindeki kistler, büyümeye devam ediyorsa veya hastada belirgin ağrı ile hormonal dengesizlik yaratıyorsa cerrahi müdahale düşünülür. Ayrıca büyüklük, hızlı büyüme eğilimi veya şüpheli bir görünüm (kan testleri ve ultrason bulguları) varsa operasyon gündeme gelir. Kimi fonksiyonel kistler 2-3 ay içinde kendiliğinden kaybolabildiğinden, çoğu zaman hekim önce bekleme-takip yolunu seçebilir.

ERKEKLERDE (TESTİSTE) KİST VE BELİRTİLERİ

Erkeklerde “yumurtalık kisti” şeklinde tarif edilen durum, aslında testis veya epididimde (testisin üst/yan kısmı) oluşan kistlerdir. Bunların en yaygın örnekleri:

• Epididimal Kist (Spermatosel): Genellikle içinde sperm biriken sıvı kesecikleridir.

• Hidrosel: Testisin etrafını saran zarlar arasında sıvı toplanması.

• Varikosel: Bir kist değil, fakat damarların varisleşmesinden dolayı testiste şişlik ve ağrı oluşturur.
Spermatocele veya diğer testis kistlerinde ağrı genellikle hafif olur, fakat bazı vakalarda hassasiyete ve rahatsızlığa yol açabilir. Erkeklerde testistek kist büyük boyutlara ulaştığında veya iltihaplandığında kısırlık riskini artırabilir. Bu nedenle şişlik veya anormal sertlik fark eden erkeklerin üroloji uzmanına görünmeleri önerilir.

TESTİS KİSTİ (SPERMATOSEL) ÇOCUĞA ENGEL Mİ?

Çoğu epididimal kist küçük boyutta ve masum olup doğurganlık üzerinde önemli bir etkisi olmaz. Sadece ileri boyutta ya da eşlik eden başka patolojiler olduğunda infertilite riski gündeme gelebilir. Kimi zaman kistin oluşturduğu bası veya spermlerin geçiş yolunda mekanik engel varsa üreme sağlığı etkilenebilir. Doktorun önerisine göre cerrahi müdahale veya basit takip düşünülür.

TESTİSTE KİST AĞRI YAPAR MI?

Çoğu testis kisti ağrısız ilerler, ancak büyüdükçe veya kist içinde basınç arttıkça hafif ağrıya yol açabilir. Ayrıca hareketli sporlarda rahatsızlık hissedilebilir. Torsiyon veya enfeksiyon gelişirse ani ve şiddetli ağrı yaşanabilir. Düzenli muayene veya ultrason takibiyle kistin seyrine bakılır.

SIKÇA SORULA SORULAR

Sol yumurtalık kisti nerede ağrı yapar?

Kadınlarda sol taraftaki kasık bölgesinde veya bel alt kısmına yakın bölgede ağrı hissedilebilir. Erkeklerde testistek kistler sol yumurtalık (sol testis) tarafında şişlik ve bazen hafif ağrı oluşturabilir.

Sol yumurtalık kisti kaç cm olunca alınır?

Genelde 5 cm üzeri, büyüme eğilimi gösteren veya şüpheli görünüm veren kistler cerrahi müdaheleye adaydır. Karar kistin tipine ve hastanın belirtilerine göre değişir.

Yumurtalık kisti nasıl belirti verir?

Kadınlarda adet düzensizliği, kasık ağrısı, karında şişkinlik, cinsel ilişki sırasında ağrı gibi durumlar gözlenebilir. Erkeklerde testiste ele gelen kitle, hafif ağrı ya da rahatsızlık şikâyeti olabilir.

Sol yumurtalık kisti kanser yapar mı?

Çoğu basit kist kanser değildir. Fakat herhangi bir kistin kötü huylu olup olmadığını anlamak için doktor ultrason, kan testleri (örn. CA-125) ve muayene bulgularını değerlendirebilir. Gerekli durumlarda kist cerrahi olarak çıkartılarak patoloji incelemesi yapılır.