Perikardit nedir, neden olur? Perikardit teşhisi, belirtileri ve tedavisi

Perikardit’in nedenleri çok çeşitlidir: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklar, kalp cerrahisi sonrası gelişen durumlar veya travmalar söz konusu olabilir. “Perikardit neden olur, belirtileri nelerdir, tanı ve tedavi süreçleri nasıl ilerler?” gibi sorulara yanıt arayan hastalar, çoğunlukla göğüs ağrısı veya kalp etrafında huzursuzluk hissiyle sağlık merkezine başvururlar. Bu yazıda, perikarditin tanımı, sebepleri, belirtileri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçeneklerini detaylı biçimde ele alıyoruz.

PERİKARDİT NEDİR, NEDEN OLUR?

Perikardit, kalbin etrafını saran ve “perikard” adı verilen kesenin iltihabıdır. Normalde bu zarın katmanları arasında az miktarda kayganlaştırıcı sıvı bulunur; ancak iltihap, bu sıvı miktarını veya iltihaplı akıntıyı artırabilir, kalbe baskı yapabilir. Perikarditin sık rastlanan nedenleri:

1. Viral Enfeksiyonlar: Özellikle Coxsackie virüsü, grip virüsü vb.

2. Bakteriyel Enfeksiyonlar: Nadir olsa da tüberküloz, stafilokok gibi etkenler perikarda ulaşabilir.

3. Otoimmün ve Enflamatuvar Hastalıklar: Romatoid artrit, SLE (Lupus), vb. durumlarda perikard iltihabı görülebilir.

4. Travma veya Cerrahi: Göğüs yaralanması, kalp ameliyatı sonrasında da perikardit gelişebilir.

5. İlaçlara Bağlı veya İdiopatik: Bazı vakalarda net bir sebep bulunamaz (idiopatik perikardit).
Perikardit bazen hafif seyrederken, bazı hastalarda hastalığın akut veya kronik evrelere geçmesi kalp fonksiyonlarını zorlayabilir.

PERİKARDİT BELİRTİLERİ

• Göğüs Ağrısı: Genellikle keskin, batıcı bir karakterde hissedilir. Aşağı-yukarı, öne eğilmekle veya yatmakla artabilir veya azalabilir.

• Nefes Darlığı: Özellikle derin nefes alma veya efor sırasında hissedilebilir.

• Kalpte Çarpıntı veya Rahatsızlık Hissi: Bazı hastalar kalp atışlarını anormal hissedebilir.

• Ateş ve Halsizlik: Özellikle enfeksiyona bağlı perikarditlerde hafif ateş ve yorgunluk görülebilir.

• Perikard Sıvısı (Efüzyon) Artışı: Fazla sıvı kalp hareketini engelleyip basınç yaratabilir. Bu tablonun ilerlemesi kalp tamponadı gibi akut ve hayatı tehdit eden bir komplikasyona yol açabilir.
Ağrı karakteristik olarak öne eğilmekle hafifler, arkaya yaslanmakla artar. Bazı hastalarda ise ağrı hafif ve sinsi olabilir.

PERİKARDİT TANISI VE TANISAL KRİTERLER

Doktor, hastanın şikâyetlerini ve muayene bulgularını değerlendirdikten sonra:

1. Ekokardiyografi (EKO): Kalp etrafında sıvı artışı olup olmadığı, perikard kalınlaşması gibi bulgular saptanabilir.

2. Elektrokardiyogram (EKG): Perikardite özgü değişiklikler (yaygın ST yükselmesi vb.) görülebilir.

3. Kan Testleri: Enfeksiyon göstergeleri (CRP, ESR), otoimmün belirteçler ve böbrek-karaciğer fonksiyon testleri istenir.

4. Göğüs Röntgeni veya MR: Kalp siluetinde belirgin genişleme (perikard efüzyonu) ya da dokudaki anormallikler incelenebilir.
“Perikardit tanı kriterleri”nde tipik klinik tablo, EKG bulguları, ekokardiyografik veriler ve ağrının karakteri (öne eğilmekle azalması gibi) önemli rol oynar.

PERİKARDİT TEDAVİSİ: NASIL GEÇER, ÖLDÜRÜR MÜ?

Perikardit, erken teşhis ve uygun tedaviyle genellikle kontrol altına alınabilir. Sık kullanılan yöntemler:

1. İstirahat ve Anti-inflamatuvar İlaçlar: İlk seçenek genelde NSAID (İbuprofen vb.) veya kolşisin gibi ilaçlardır. Ağrıyı ve iltihabı hafifletir.

2. Kortikosteroidler: Daha ciddi veya tekrarlayan vakalarda, bağışıklık sistemine yönelik baskılayıcı etki için kullanılır.

3. Perikardiyal Sıvı Drenajı: Fazla sıvı kalbi sıkıştırıyorsa (kalp tamponadı tehlikesi), iğne veya kateter yardımıyla sıvı boşaltılır.

4. Temel Nedene Yönelik Tedavi: Tüberküloz, romatizmal hastalık, böbrek yetersizliği vb. durumlar eşlik ediyorsa ilgili alanda tedavi.

Perikardit “öldürücü” olabilir mi? Genellikle akut ve doğru tedaviyle dramatik sonuçlar önlenebilir; ancak perikardiyal efüzyonun hızla artması sonucu kalp tamponadı gelişirse acil müdahale olmadan hayatı tehdit edebilir. Çoğu vaka hafif-orta şiddette seyredip, bir-iki hafta veya ayda düzelir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Perikardit nasıl anlaşılır?

Göğüs ağrısı, sırt veya boyna yayılan keskin sızı, nefes alırken veya yatar pozisyonda artan ağrı tipiktir. EKG, Eko ve kan testleriyle doğrulanır.

Perikardit ne kadar sürede geçer?

Çoğu akut perikardit vakası 2-4 hafta içinde düzelebilir, ancak kronik veya tekrarlayan vakalar aylarca sürebilir. Tedavi ve istirahat süresi uzayabilir.

Perikardit tanısı nasıl konur?

Doktorun klinik muayenesi (perikard sürtünme sesi gibi), EKG bulguları, ekokardiyografi ve kan testleriyle tanı kesinleşir. Bazı hastalarda MR ek inceleme olarak kullanılabilir.

Kalpte su toplanması belirtileri nelerdir?

Perikarda sıvı birikince (efüzyon), nefes darlığı, göğüs ağrısı, boyun damarlarında şişlik ve halsizlik görülebilir. İleri aşamada kalp tamponadı bulgusu olarak tansiyon düşüklüğü ve çarpıntı oluşur.