Anne babalar dikkat! Bu belirtiler ölümün çocuklar üzerindeki etkisini gösteriyor

Her ne kadar bir yakınımızın ölmesi çoğumuzu çok kötü etkilese de bu, çocukları daha farklı boyutlarda etkiler. Bir yetişkin ile bir çocuğun düşünceleri, duyguları, davranışları aynı değildir. Bazen ebeveyni ölen çocuklar, acısını belli etmez, yetişkinler gibi ağlamaz. Fakat bu onların da matem içinde olmadığı anlamına gelir. Hatta, çocuklar yetişkinlerden daha fazla etkilenebilir ki bu da geleceklerine yansıyabilir. İşte, ölümün çocuklar üzerindeki etkisi…

Ölüm söz konusu olduğunda neredeyse hepimiz büyük bir üzüntü, keder, acı içe düşeriz. Psikolojik olarak çok kötü etkilendiğimiz ve yoğun duygular hissettiğimiz anlar yaşarız. Fakat bu, yetişkinlerde ve çocuklarda farklılık gösterebilir. Çocukların acısı, üzüntüsü hafife alınmamalıdır. “Çocuktur, atlatır” demek oldukça yanlıştır. Çünkü, çocukluğumuzda yaşadığımız ve hissettiğimiz şeyler geleceğimizi şekillendirir. Bu yüzden, yakınını kaybeden çocukları, içinde bulunduğu durumdan çıkarmak için yardımcı olmak gerekmektedir. Peki, yakınını kaybeden çocuklarda görülen belirtiler nelerdir, nelere dikkat etmeliyiz? İşte, ölümün çocuklar üzerindeki etkileri ve üzgün olduklarını gösteren belirtiler…

ÖLÜM ÇOCUKLARI NASIL ETKİLER?

Ebeveynlerin boşanması, aile üyesinin hapse girmesi, hastalanması ve ölüm gibi durumlar, çocukların psikolojisini sandığımızdan daha çok etkilemektedir. Özellikle yakınını ya da bir hayvanını kaybeden çocuklar, yaklaşık 7 yaşlarına kadar ölüme kendilerinin sebep olduğunu düşünebilir ve kendini suçlayabilir. Örneğin yıllarca kendisine arkadaşlık yapmış olan bir köpeği ölen 7 yaşındaki çocuk, köpeğinin ölümünden kendini suçlu görebilir ve geri dönmesini umabilir. 

Aslında bir çocuğa küçük yaşta ölüm anlatılabilir. Çoğumuz “şimdi ben bu çocuğa babasının/annesinin/köpeğinin vs. öldüğünü nasıl anlatacağım?” sorusu ile karşı karşıya kalabiliriz. Fakat bilinmelidir ki 2 yaşındaki bir çocuğa bile ölüm anlatılabilir. Ölümü anlatırken “ölüm” kelimesi yerine “hepsi gitti” demenin daha doğru olduğu görülmüştür. 

Küçük bir çocuk kendi yaşındaki başka bir çocuğun ölümünden de etkilenebilir. “O öldüyse ben de yakında ölürüm” gibi bir fikre kapılır. Fakat bilinmelidir ki çocuklar ilk defa bir kayıp yaşadıklarında bunu aştıkları zaman, ikinci bir kayıpta daha büyük etkilenmeyebilir. Örneğin bir çocuk küçük yaşta annesini kaybettiyse büyüdüğünde yakın bir akrabasını kaybetmek o çocuğu daha fazla etkilemeyebilir. Bu durum her çocukta aynı olmamakla birlikte değişebilir.

AİLESİ ÖLEN ÇOCUKLARDA ÜZGÜN OLDUKLARINI GÖSTEREN BELİRTİLER 

• Uykusuzluk
• Yatak ıslatma
• İştah kaybı
• Mide ağrısı
• Hiperaktivite
• Saldırganlık
• Kızgınlık
• Okulda düşük not ve performans
• Asosyallik
• Normalden daha fazla temas ve sarılma
• “Ben çok aptalım” ya da “Kendimden nefret ediyorum” gibi sözlerle kendini hırpalama.
• Küçük çocuklar yakınlarını kaybettiklerinde çok uzun bir süre onlara hiçbir şey yapılmamalıdır. 

SEVDİĞİ BİRİ ÖLEN ÇOCUĞA NASIL DAVRANILMALI?

AÇIK SÖZLÜ VE DÜRÜST OLUN

Çocuklara ölüm kelimesini kullanırken, “ölüm, vücudun çalışmayı bıraktığı zamandır” deyin. Örneğin, bir çocuğun dedesi öldüyse, “dede uyuyor” gibi cümleler kullanmayın, dürüst olun.

ÇOCUKLARI NEŞELENDİRİN

Tıpkı yetişkinlerin bir kayıp yaşadıklarında yargılanmak yerine görüldüklerini hissetmek istemeleri gibi, aynı şeyin çocuklar için de geçerli olduğunu bilin. Onlara sade bir gülümse vermek yerine, onların o anda istedikleri gibi hissetmelerine hareket etmelerine izin verin. 

ÇOCUKLARIN ÖLÜMÜ ANLAMALARINA YARDIMCI OLUN

Küçük çocuklara dört ana kavramı öğrenmeleri konusunda yardımcı olun.

• Ölüm kalıcıdır

Çocuk bunu öğrendiğinde, kaybettiği kişinin geri dönmesini beklemek yerine acısını yaşar.

• Tüm yaşam fonksiyonları ölüm anında sona erer

Bunu öğrenmek, çocukların sevdikleri kişinin acı çekmediğini bilmelerini sağlar.

• Tüm canlılar sonunda ölür

Bunu öğrenmek çocukta suçluluk ya da utanç duygusunu en aza indirebilir.

• Birinin ölmesinin fiziksel nedenleri vardır

Bunu öğrenmek çocukta suçluluk ya da utanç duygusunu en aza indirebilir.

ZOR SORULARI YANITLAYIN

8 yaşında itibaren çocuklar, ölüm hakkında somut sorular sorma eğiliminde olurlar. Onlara cevap vermek önemlidir.

AKRANLARINA YARDIM ETMESİNE İZİN VERİN

Bir ebeveyni ölen çocuklar, kendileri gibi benzer olaylar yaşamış olan çocuklarla bağlantı kurmak, ona yardımcı olmak ve ondan yardım almak istiyor olabilir. Buna engel olmayın.

BAŞKA BİR YETİŞKİNDEN YARDIM ALMASINI SAĞLAYIN

Eğer çocukla birlikte siz de yastaysanız ve onun yanında olamıyorsanız, çocuğun yalnız kalmasına izin vermeyin. Başka bir yetişkinden kendisiyle ilgilenmesi konusunda destek isteyin.

ANMA SÜRECİNE DAHİL EDİN

Yakınını kaybeden çocukların ailesinin ölümünü hatırlamasını istemiyor olabilirsiniz. Fakat ölüm yıl dönümlerinde bile olsa çocukların ölen kişiyi anmasına izin verin. Bu, onun duruma alışmasına yardımcı olabilir. 

NE ZAMAN PROFESYONEL DESTEK ALMALILAR?

Bazen her ne kadar siz çocuğa yardımcı olmak için elinizden geleni yapsanız da bazı çocuklar ölümden çok fazla etkilenebilir. Aşağıdaki durumlar gerçekleştiğinde çocuğun profesyonel destek alması gerekmektedir:

• Çocuk, arkadaşlarıyla uzun bir süre ilişki kurmuyor, onlarla zaman geçirmiyorsa,
• Ders notları düşüyorsa,
• Yatak ıslatma veya kabuslar devam ediyorsa ve yoğunluğu/sıklığı artıyorsa,
• Madde kullanıyorsa,
• Kendisine, başka birine veya evcil hayvanlara zarar vermeye başladıysa,
• Yaşamak istemediklerini söylerlerse (onlara ciddi olup olmadıklarını sorun ve onları ciddiye alın) çocuğun profesyonel desteğe ihtiyacı var demektir.

#haber#