Yapay zeka ‘terapist’ oldu: Psikoloğa parası yetmeyen kadın ChatGPT’ye yöneldi! Peki uzmanlar ne diyor?

Yapay zeka (AI) teknolojileri, zihinsel sağlık alanında da faaliyet göstermeye başladı. Birçok kişi artık gerçek insanlar yerine AI destekli terapi araçlarına yöneliyor. Ancak bu yaklaşımın ne kadar güvenilir olduğu ve hangi koşullarda kullanılması gerektiği, uzmanlar arasında tartışmalı bir konu olarak ön plana çıkıyor. ABD’de bir kadının yaşadıkları da bu konuyu tekrar gündeme getirdi.

ABD’nin Kaliforniya eyaletine bağlı Berkeley şehrinde yaşayan 19 yaşındaki Kyla, zihinsel sağlık desteği arayışında yeni bir yöntem keşfetti: yapay zeka (AI).

Kyla, gerçek bir terapiste ayıracak vakti ve yeterli bütçesi olmadığından, çareyi yapay zeka teknolojisinde buldu. Yayınlandığı günden beri ortalığı kasıp kavuran ünlü sohbet botu ChatGPT’yi zihinsel sağlık desteği almak için kullanmaya başladı.

ABD merkezli OpenAI firması tarafından geliştirilen ChatGPT, birçok konuda insan davranışını ve düşüncesini taklit edebiliyor. Örneğin profesyonel bir aşçı gibi yemek tarifi hazırlayabiliyor, yüksek lisans öğrencisi gibi üniversite bitirme tezi yazabiliyor ve son olarak da psikolog yerine geçti.

“GÜNLÜK YAZMAKTAN DAHA KEYİFLİ”

Psikoloğa parası yetmeyen genç kadın, ChatGPT ile hayatındaki genel sorunlar hakkında sohbet etmeye başladı. Botun ona yaşadığı olumsuz durumlarla mücadele etme konusunda bir uzman gibi tavsiyeler verdiğini belirtti. Yapay zekanın en güzel tarafının ise, düşüncelerini ‘ifşa olma’ kaygısı olmadan aktarmak ve durumu hakkında geri bildirim alabilmek olduğunu söyledi.

Kyla, ChatGPT ile yapabildiği bu deneyimin günlüğe yazmaktan daha iyi olduğunu ifade ediyor. Üstelik sohbet botunu yalnızca duygusal yükünü boşaltmak için değil, aynı zamanda ilişkilerinde yaşadığı travmaları nasıl aşabileceği konusunda tavsiyeler almak için de kullanıyor.

Ancak ChatGPT, kullanıcılara verdiği yanıtlardan önce şu uyarıyı ekliyor: “Bir yapay zeka dil modeli olarak, lisanslı bir terapist değilim. Herhangi bir koşulu teşhis edemem. Ancak dinlemek ve elimden geldiğince yardımcı olmak için buradayım.”

Yapay zekayı terapist olarak kullanan tek kişi Kyla değil. Sosyal medya platformu TikTok’ta, #ChapGPT ve #AI etiketleriyle insanların özel programları kullanarak zihinsel sağlık desteği aldığını gösteren videolar 24.2 milyardan fazla görüntülenme elde etti.

UZMANLARDAN ‘RİSKLİ’ UYARISI

Psikologlar ve psikiyatristler, özel olarak test edilmemiş bu tür programların, kriz döneminde olan veya bir şekilde tedavi arayışına giren insanlarca kullanılmasının riskli olduğu konusunda uyarıyor.

Vice.com’un haberine göre Belçika’da bir adam, “Chai” adlı bir yapay zeka uygulamasını altı hafta boyunca kullandıktan sonra intihar etti. İddiaya göre program, zihinsel sağlık desteği sağlamıyordu ve kullanıcılarına “intihar etmeyi düşünmek” gibi zararlı tavsiyeler veriyordu.

Güney Kaliforniya Üniversitesi’ndeki Psikoloji Teknoloji Enstitüsü’nün İdari Müdürü olan Ravi Iyer, “Bu modeller henüz kontrol edilebilir veya tahmin edilebilir değil. Bu nedenle yaygın kullanımlarının sonuçlarını bilemiyoruz ve açıkça felakete sürükleyebilirler.” değerlendirmesinde bulundu.

Ruh sağlığı uzmanları, ChatGPT gibi büyük yapay zeka dil modellerinin gelecekte insanlara terapi konusunda yardımcı olabileceğini öngörse de, teknolojinin henüz buna hazır olmadığını düşünüyorlar.

YAPAY ZEKA TERAPİSTLERİN SAYISI GİDEREK ARTIYOR

Öte yandan terapi amaçlı kullanılan birçok platform bulunuyor ve sayıları giderek artıyor. Üç yıl boyunca bir intihar hattında zihinsel sağlık danışmanı olarak çalışmış 28 yaşındaki Lauren Brendle, Em x Archii adlı programın geliştiricisi.

Brendle’ye göre bu program, kullanıcılarla bir psikolog – danışan benzeri ilişki kurmayı amaçlıyor ve geçmiş konuşmaları hatırlayarak, kişiselleştirilmiş önerileri sunmayı hedefliyor. Uygulama kullanıcıların geçmiş konuşmalarını oturum hesaplarına kaydedebilme özelliğiyle öne çıkıyor.

TERAPİYE ULAŞAMAYANLARA ALTERNATİF SUNUYOR

Brendle açıklamasında, psikoloji eğitimi almış birisi olarak, maliyet veya diğer engeller nedeniyle terapiye ulaşamayanlara bir alternatif sunmak istediğini, bu amaçla ChatGPT’nin altyapısını kullanarak Em x Archii uygulamasını geliştirdiğini kaydetti.

Buzz Feed News’e göre, 2021 yılında yapılan bir çalışmada, 50 bin 103 yetişkin katılımcıdan yüzde 95.6’sı sağlık hizmetlerine erişimde ‘maddi yetersizlik’ gibi en az bir sorun yaşadığını söyledi. Yapay zeka ise ücretsiz olmasının yanı sıra, saniyeler içinde 50’den fazla dilde çeviri yapabilmesiyle ön plana çıkıyor.

Brendle, “Em’in dünyanın dört bir yanından kullanıcısı var, ve ChatGPT’nin birçok dile çevrildiğini fark ettim. İnsanların kendi ana dilinde Em ile iletişim kurabildiklerini gördüm.” ifadesini kullandı.

YAPAY ZEKA İNSANLARI YARGILAMIYOR

Yapay zeka uygulamalarının en önemli avantajlarından bir tanesi de, değer yargısının olmaması şeklinde belirtiliyor. Yani anlattıklarınızdan yola çıkarak, sizinle ilgili olumlu ya da olumsuz bir yargıya varma eğiliminde değil.

Ancak zihinsel sağlık uzmanları, yapay zekanın tam anlamıyla gelişinceye dek insanlardan daha üstün olamayacağına dikkati çekiyor.

Dr. John Torous, “Şu anda ChatGPT gibi programlar, ücretsiz terapi arayanlar için uygun bir seçenek değildir. Temel destek sunabilirler, bu harika, ancak klinik destek sunamazlar. Geliştiricileri bile bunları terapi için kullanmamanız gerektiğini çok açık bir şekilde belirtiyorlar.” değerlendirmesinde bulundu.