Göz bandı gerçekten işe yarıyor mu?

Uykuda ya da uyanık olduğumuzda günlük ritimlerimizi vücut saatimiz düzenler. Işık ise, ne zaman uyanık veya uykulu hissetmemiz gerektiğini belirleyen en önemli faktördür. “Yatak odanız ne kadar karanlık?” sorusu da bu noktada önemli hale geliyor. Çözüm uyku bandı olabilir mi? Uyku kalitesini artırmak için göz bandı takmak takmanın faydası var mı? İşte son bilimsel veriler..

Yatak odanız ne kadar karanlık? Bunun neden önemli olduğunu ve göz badıyla uyumanın faydalı olup olmadığını öğrenmek için bu yazıyı dikkatle okuyun.

UYURKEN GÖZ BANDI NEDEN TAKILIR?

Sirkadiyen sistemimiz yapay ışığın ortaya çıkmasından çok önce gelişti. Bu hemen herkesin onaylayabileceği gibi, yalnızca birkaç watt’lık bir güç, beyni kandırarak gecenin herhangi bir saatinde gündüz olduğuna inanmasını sağlayabilir. Peki yatak odanızı aydınlatan şey nedir?

ncbi.nlm.nih.gov sitesinde bir içeriğe göre, geceleri yatakta film izlemek için kullanılan bir tablet, dolunay olduğunda dışarıda olmaktan 100 kat daha parlak bir etki oluşturur. Geceleri bilgisayar ekranı üzerinde çalışmak veya ekranda bir şeyler izlemek, iyi aydınlatılmış bir park yerinde durmaktan yaklaşık 10 kat daha parlak bir etki oluşturur.

Geceleri ışığa maruz kalmak, vücudun uykuya hazırlanmasına yardımcı olan doğal süreçleri etkiler. Özellikle epifiz beziniz karanlığa tepki olarak melatonin üretir. Bu hormon uykunun sirkadiyen düzenlenmesinin ayrılmaz bir parçasıdır.

GECELERİ IŞIĞA MARUZ KALDIĞIMIZDA NE OLUR?

Geceleri ışığa maruz kalmak melatonin üretimini baskılayarak uyku düzenimizi değiştirir. Gece lambası olmadan uyuyanlarla karşılaştırıldığında, gece lambasının yanında uyuyan yetişkinlerin uykuları daha yüzeysel ve daha sık uyarılmıştır. Geceleri sokak lambaları gibi dış mekandaki yapay ışık bile daha az uyku nedeni olmakla ilişkilendiriliyor.

Ancak gece ışığının etkisi sadece uykuyla sınırlı değil. Aynı zamanda depresif belirtiler, obezite, diyabet ve yüksek tansiyon gelişme riskinin artmasıyla da ilişkilidir. Sirkadiyen ritimlerimizle uyumsuz ışığa maruz kalma (gündüz karanlık ve gece ışık olması gibi), bilim insanlarının vardiyalı çalışmanın insanları ciddi sağlık sorunları açısından daha yüksek risk altına soktuğuna inanmalarının nedenlerinden biridir.

GÖZ BANDIYLA UYUMAK YARDIMCI OLABİLİR Mİ?

Birleşik Krallık’taki Cardiff Üniversitesi’nden araştırmacılar, gece uyurken göz bandı takmanın belirli öğrenme ve uyanıklık ölçütlerini iyileştirip iyileştiremeyeceğini görmek için bir dizi deney gerçekleştirdi. Yaşları 18 ila 35 arasında değişen yaklaşık 90 sağlıklı genç yetişkin, göz bandı takarak uyumak veya gece ışığa maruz kalmak arasında geçiş yaptı. Uyku düzenlerini bir uyku günlüğüne kaydettiler.

Araştırmanın ilk bölümünde katılımcılar bir hafta boyunca sağlam bir göz bandı taktılar. Sonraki hafta, bandın ışığı engellememesi için her gözü açıkta bırakan bir delik bulunan başka bir göz bandı taktılar.

Katılımcılar, hiç ışığa maruz kalmadan (sağlam göz bandı takarak) ve minimum düzeyde ışığa maruz kalarak (delikli göz bandı) uyuduktan sonra, her haftanın altıncı ve yedinci günlerinde üç bilişsel görevi tamamladılar:

İlki eşleştirilmiş-ilişkili öğrenme göreviydi. Bu, bir kişinin yeni çağrışımları ne kadar etkili bir şekilde öğrenebileceğini göstermeye yardımcı olur. Buradaki görev ilgili kelime çiftlerini öğrenmekti. Katılımcılar, testten önceki günlerde uyku sırasında sağlam bir göz bandı takıp, gece ışığa maruz kaldıktan sonra daha iyi performans gösterdi.

İkinci olarak araştırmacılar uyanıklığı değerlendiren bir psikomotor uyanıklık testi uyguladılar. Geceleri ışığı engellemek de bu görevde tepki sürelerini iyileştirdi.

Son olarak, beş basamaklı bir diziye doğru sırayla dokunmayı içeren bir motor beceri öğrenme testi verildi. Bu görev için, katılımcıların sağlam bir göz bandı takması veya gece ışığa maruz kalması arasında performans açısından hiçbir fark yoktu.

GÖZ BANDI HER ZAMAN İŞE YARAMAYABİLİR

Hiçbir araştırma çalışması ve sonucu mükemmel değildir, bu nedenle yukarıdaki sonuçlara biraz ihtiyatlı yaklaşmak önemlidir. Uyku günlüğü verilerine göre, insanların göz bandı takıp takmamasına bakılmaksızın uyku miktarında veya uyku kalitesi algılarında herhangi bir fark yoktu.

Ayrıca, yaklaşık 30 katılımcıyla yapılan ikinci bir deneyde araştırmacılar, Dreem kafa bandı adı verilen bir izleme cihazı kullanarak uykuyu objektif bir şekilde takip etti. Göz bandı takıldığında uyku yapısında (örneğin, katılımcıların REM uykusunda ne kadar zaman harcadıkları) herhangi bir değişiklik bulamadılar.

GÖZ BANDI ALMAK İÇİN ACELE ETMELİ MİYİM?

Göz bandı kullanmayı denemeye karar verirseniz muhtemelen gece nakliyesi için fazladan ödeme yapmanıza gerek kalmaz. Bunun yerine bir kronobiyoloğun temel kuralını izleyin: “Aydınlık günler, karanlık geceler.”

Gündüzleri mümkün olduğu kadar doğal gün ışığından yararlanın: En yakın fırından sabah simitinizi almak için dışarı çıkın, öğleden sonra iş yerinde kısa bir yürüyüş yapın.

Akşamları cep telefonunuz gibi elektronik cihazlara maruz kalma durumunuzu azaltın ve bu cihazlardaki gece karartma modlarını kullanın. Gereksiz tüm ışıkları kapattığınızdan emin olun. Son olarak, yatağa gittiğinizde yatak odanızı mümkün olduğunca karanlık hale getirmeye çalışın. Bu, yatağınızın yanındaki alarm saatini kendinizden uzağa çevirmek veya nemlendiricinin ışığını kapatmak anlamına gelebilir.

Özetle, rahat ve iyi oturan bir göz bandı takarak uyumanız karşılığında bilişsel performansınız gelişecektir.