Sağlıksız yiyeceklerin ‘lezzet’ sırrını bilimsel araştırma deşifre etti

Hollanda merkezli sağlık bilimleri dergisi Appetite’de yayınlanan bir araştırma, insanların yemek tercihlerinde ‘sağlıksız yiyecek öğeleri’nden etkilkendiğini ortaya koydu.

Yeni bir araştırma, sağlıksız yiyeceklerin ‘gizli’ lezzetinin ortaya çıkarılmasına yönelik ilginç bir veriler sunuyor.

Hollanda’da yayınlanan sağlık bilimleri, beslenme ve diyet konularında otorite kabul edihen Appetite’de dergisinde yer verilen araştırma, geleneksel olarak sağlıklı kabul edilen besinlerden uzak durmamız gerektiği düşüncesinin nasıl olştuğuna ilişkin ipuçlarını ortaya çıkardı.

Bazı sağlıksız yiyeceklerin beklenmedik bir şekilde lezzetli olabileceği fikrinin nasıl oluştuğu yönünde çarpıcı bugular beslenme alışkanlıklarımızı sorgulamamıza neden olacak türden. Sağlıksız görünen fakat tat açısından oldukça zengin olan yiyeceklerin gizli lezzeti, beslenme konusundaki ön yargılarımızı yeniden değerlendirmemize yol açabilir.

SAĞLIKLI VE SAĞLIKSIZ YİYECEKLERİN ARASINDAKİ FARK

Sağlıklı besinler genellikle kalori içeriğine göre değil, vitaminler, mineraller, lif ve sağlıklı yağlar gibi temel besin maddeleri açısından zengindir. Besinler arasında meyveler, sebzeler, tam tahıllar, kuruyemişler, tohumlar ve yağsız protein kaynakları yer alır. Bu gıdalar vücut işlevlerini desteklemek ve sağlığı iyileştirmek için hayati öneme sahiptir. Ayrıca kilo kontrolüne yardımcı olabilir ve metabolizmayı düzenleyebilirler. Yapılan araştırmalar bu besinlerin tüketiminin kalp hastalığı, diyabet ve kanser gibi kronik hastalık riskinin azalmasıyla ilişkili olduğunu da göstermektedir.

Kalori bakımından zengin ancak besin değeri açısından yetersiz olan sağlıksız yiyecekler, aşırı miktarda ilave şeker, zararlı yağlar ve sodyum içerir. İşlenmiş atıştırmalıklar, şekerli içecekler, fast food ürünleri ve yapay katkı maddeleri barındıran yüksek düzeyde örnekler yaygındır. Bu tür gıdaların düzenli tüketimi, obezite, kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon ve tip 2 diyabet gibi çeşitli sağlık problemleriyle ilişkilendirilmiştir.

SAĞLIKSIZ YİYECEKLERİN TADI DAHA İYİ

Araştırmanı başında bulunan beslenme uzmanı Sonja Kunz, sağlık ve lezzet arasındaki ilişkiyi bireylerin yanılgılar geliştirip geliştirmediğini belirlemek için, ekibiyle birlikte tek bir senaryoya dayalı olarak değil, farklı senaryolar arasında karşılaştırma yaparak inceledi.

Viyana Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmacı ve öğretim görevlisi olan Kunz, “Yaygın inanışa göre, insanlar sağlıklı yiyeceklerin lezzetli olamayacağını düşünüyor. Bu da kafa karıştırıcı çünkü birçok sağlıklı ve lezzetli yiyecek seçeneği var. İnsanların neden hala sağlıklı gıdalar hakkında bu olumsuz görüşlere sahip olduğunu daha iyi anlamak istedik. Bu, insanları lezzetten ödün vermeleri gerektiği duygusuna kapılmadan sağlıklı beslenmeye teşvik etmemize yardımcı olacaktır.” diyor. 

“SAĞLIKSIZ EŞİTTİR LEZZETLİ”

Viyana Üniversitesi’nde yapılan araştırma, 114 psikoloji lisans öğrencisi ve 21 gönüllüyü kapsıyordu. Tüm katılımcılar Almanca konuşuyor ve o sırada diyet yapmıyorlardı. Katılımcılar farklı yemekleri izlediler ve üç gruba ayrıldılar:

İlk grup lezzetli ve sağlıklı yiyecekler gördü. İkinci grup sağlıksız ve lezzetli yiyecekler gözlemledi. Üçüncü grup ise eşit sayıda lezzetli, tatsız, sağlıklı ve sağlıksız yiyeceklerin görüntülerini inceledi.

İlk deneyin sonuçlarına göre, sağlıklı ve lezzetli yiyecekler karşısında daha sağlıksız ve lezzetli yiyecekler sunulduğunda katılımcıların sağlıksız yiyeceklerle lezzet arasında daha güçlü bir ilişki geliştirdikleri ortaya çıktı. 

İkinci deney, Alman nüfusunu yaş, cinsiyet ve bölge bazında temsil etmek için TALK çevrimiçi erişim paneli üzerinden seçilen 209 katılımcı ile gerçekleştirildi. Katılımcıların yaş ortalaması 45 ve %49’u kadındı. Deney, ilk deneye benzer şekilde yapıldı fakat katılımcılar restoran yerine “Eats” adlı yeni bir teslimat uygulamasından yiyecek seçtiklerini hayal ettiler. Yani görsellere ve yemeklerin içeriğini anlatan metinlere bakarak kararlarını verdiler. 

SAĞLIK VE TAT ARASINDAKİ NEGATİF İLİŞKİ

Deneyde sağlık-tat arasında kurulan ilişkinin tercihte orta derecede etkili olduğu tespit edildi. Katılımcılar, sağlıklı ve lezzetli yiyeceklerin bulunduğu zaman diliminde daha olumsuz bir sağlık-tat inancı oluştururken, sağlıksız ve lezzetli yiyeceklerin olduğu zamanda bu inanç daha negatif hale geldi. Kontrol grubunda ise durum farklılaştı. Sağlık-tat inancında, sağlıklı yiyeceklerin olduğu bağlam ile kontrol grubu arasında anlamlı bir fark saptanmadı.

Kunz, PsyPost’a verdiği demeçte, sağlıksız gıdaların daha lezzetli olduğu algısını oluşturabilecek gıda ortamlarındaki birçok sağlıksız gıdanın varlığının gerçek çıkarım olabileceğini belirtti. Politika yapıcıların çeşitli sağlıklı gıda seçeneklerinin sunulduğu gıda mekânlarının oluşturulması gerektiğini vurguladı.