Bilgisayar kullanmadan önce teşekkür etmeniz gereken 10 kadın

Günümüzde Bilişim Teknolojileri (BT) sektöründe çalışan kadın sayısı hala düşük olsa da internet ve programlama dillerinin gelişmesinde katkıda bulunan çok sayıda kadın bulunuyor. Bilgisayar kullanırken teşekkür etmemiz gereken bu dahi kadınlar kendi dönemlerine göre oloğanüstü başarılara imza atarken, günümüz teknolojilerinde hatırı sayılır imzalar bıraktılar.

Programlama dili, arama motorları, nokta com/gov/net, Google’ın arka planı, Apple’ın masa üstü temeli ve internetin ‘annesi’… Bugün kullandığımız teknoloji ve internetin sahneye çıkışında kadınların önemli bir rol oyndağını biliyor musunuz? İşte ‘onlar olmasaydı’ dedirden 10 kadın: 

1. ADA LOVELACE

Ada Lovelace 1815’te Londra’da doğdu ve 1852’de öldü. Annesi tarafından evde eğitildi ve birkaç öğretmeni vardı. Annesi, artık bir İngiliz matematikçi ve yazar olarak tanındığı için kendisine fen ve matematik öğretilmesi konusunda ısrar etti ve bu onun lehine oldu.

Ada, ilk programcı olarak anılıyor çünkü belirli bir motor kavramını hesaplamaya nasıl aktarabileceğini açıklayan notlar yazmıştı. Kendisi teknoloji dünyasının ünlü kadınlarından biridir ve kadınların STEM kariyerlerindeki başarılarını kutlamak için Ekim ayının her ikinci Salı günü Ada Lovelace Günü olarak anılmaktadır.    

2. GRACE HOPPER

Grace Hopper 1906’da New York’ta doğdu ve 1992’de öldü. 1930’da Yale Üniversitesi’ne girdi vex matematik alanında doktora derecesini aldı. 1943’te donanmaya katıldı ve 1966’da emekli oldu. Donanma üyesi olarak çalıştığı yıllar boyunca Grace, 1949’da Eckert-Mauchly Computer Corp’a katıldı ve burada programcının talimatlarını bilgisayar kodlarına çeviren bir derleyici tasarladı.

1957’de onun bölümü ilk İngilizce veri işleme uyumlusunu geliştirdi. Donanmanın bilgisayar dillerinin standartlaştırılmasına yardım etti. 79 yaşındayken, 1986’da emekli olmadan önce donanmadaki en yaşlı subayı olarak biliniyordu. Kendisine birçok ödül verildi; 2016 yılında Barack Obama tarafından Başkanlık Özgürlük Madalyası ile ödüllendirildi.    

3. ANNIE EASLEY

Annie Easley, 1933’te Birmingham Alabama’da doğdu ve 2011’de öldü. Xavier Üniversitesi’nde yaklaşık 2 yıl eczacılık eğitimi aldı. Üniversiteyi bitirdikten kısa bir süre sonra kocasıyla tanıştı ve Cleveland’a taşındılar. Annie’nin hayatının daha iyiye doğru değiştiği yer burası. Yakınlarda eczacılık okulu bulunmadığından Ulusal Havacılık Danışma Komitesi’ne (NACA) iş başvurusunda bulundu ve 2 hafta içinde orada çalışmaya başladı.

Orada çalışan ve hibrit otomobillerde kullanılan pillerin geliştirilmesini sağlayan kodu geliştirip uygulayan dört Afrikalı Amerikalıdan biriydi. Kadınları ve kendi rengindeki insanları STEM alanlarına çalışmaya ve girmeye teşvik eden teknolojideki ünlü kadınlardan biri olarak biliniyor.    

4. MARY WILKES

Mary Wilkes 1937’de Chicago’da doğdu ve 1959’da Wellesley College’dan felsefe diplomasıyla mezun oldu. Sekizinci sınıfta coğrafya öğretmeni ona büyüdüğünde bilgisayar programcısı olacağını söylemişti. O sırada Mary bunun gerçekleşeceğinden habersizdi.

1959-1960 yılları arasında bir yıl boyunca IBM 709 ve IBM 704 gibi bilgisayarlarla çalıştı. 1961’de dijital bilgisayar grubuna katıldı ve son konsol tasarımı için operatör kılavuzunu tasarlayıp yazarak TX-2’nin LNC geliştirilmesine katkıda bulundu. İlk kişisel bilgisayarın geliştirilmesine yardım etmesiyle tanınıyor ve aynı zamanda evinde bilgisayar bulunduran ilk kişiydi.    

5. ADELE GOLDBERG

Adele Goldberg, 1945’te Ohio’da doğdu ve Michigan Üniversitesi’nden matematik alanında lisans derecesi aldı. Daha sonra doktora derecesini aldı. 1973 yılında da Chicago Üniversitesi’nden bilgi bilimi dalında doktora derecesi aldı. 1970’lerde Adele, Xerox Palo Alto Araştırma Merkezi’nde (PARC) araştırmacıydı ve erkeklerden oluşan grup içinde Smalltalk-80’i birlikte kuran tek kadındı.

Smalltalk-80, pencerelerin görüntü ekranlarında üst üste binebilmesi için altyapısını ve tasarımını geliştirdikleri veya resmi olarak Grafik Kullanıcı Arayüzü (GUI) olarak bilinen bir programlama diliydi. Adele, Smalltalk sistemini, Alto’daki birçok fikri Apple ürünlerine uygulayan Steve Jobs’a sundu. Bu nedenle Adele Goldberg, Steve Jobs’un ilk Apple bilgisayarının icadına ilham veren teknoloji dünyasındaki ünlü kadınlardan biri olarak biliniyor, çünkü o olmadan Apple masaüstü ortamı bugünkü gibi görünmeyebilirdi.    

6. MARY KELLER

Amerikalı bir Roma Katolik dindar kız kardeşi olan Mary Keller, 1913’te doğdu ve 1985’te öldü. 1958’de, o zamanlar tamamı erkeklere yönelik bir okul olan Dartmouth College’ın bilgisayar bilimleri bölümündeki Ulusal Bilim Vakfı atölyesinde çalışmaya başladı. BASIC bilgisayar programlama dilini geliştirmek için diğer 2 bilim adamıyla birlikte çalıştı. 1965 yılında Mary, Michigan Üniversitesi’nden bilgisayar bilimi alanında doktora derecesini aldı. Clarke College adlı kadınlara yönelik bir Katolik kolejinde bilgisayar bilimleri bölümü geliştirmeye devam etti.

20 yıl boyunca bilgisayar bilimlerinde kadınların savunuculuğunu yaptığı bölümün başkanlığını yaptı ve çalışan anneleri bebeklerini sınıfa yanlarında getirmeleri konusunda teşvik ederek destekledi. Bilgisayar bilimleri alanında doktora derecesi alan ilk kadın olması nedeniyle teknoloji dünyasının ünlü kadınlarından biri olarak biliniyor ve Clarke Üniversitesi (Clarke College), onun onuruna Mary Keller Bilgisayar Bilimleri Bursu’nu kurdu.    

7. RADIA PERLMAN

Radia Perlman, 1951’de New Jersey’de doğdu ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’ne giderek fizik dersinde programlama öğrendi. 1988 yılında MIT’den matematik alanında lisans ve yüksek lisans derecelerini, Bilgisayar bilimleri alanında ise doktora derecesini aldı. 1970’lerde Radia, TORTIS adında çocuk dostu bir eğitim dili geliştirdi. Programlama dili bir kaplumbağaya yüklendi ve araştırma küçük çocuklar üzerinde yapıldı.

1980’lerde Radia yayılan ağaç algoritmasını ve yayılan ağaç protokolünü icat etti. Yayılan ağaç algoritması, Ethernet’i tek kablolu CSMA’dan büyük bulutları yönetebilecek bir protokole dönüştürdü. Radia, ‘internetin annesi’ olarak bilinir ve ağ köprülerinin işleyişi için temel olan STP’yi oluşturarak adını tarihe yazdırdı.    

8.KATHERINE JOHNSON

Katherine Johnson 1918’de Batı Virginia’da doğdu ve 2020’de Virginia’da öldü. Batı Virginia’daki yüksek lisans okuluna giden 3 siyah öğrenciden biriydi. 1937’de Devlet Okulu’ndan Matematik ve Fransızca dalında lisans derecesi aldı. Evlenip aile sahibi olduktan sonra, bir akrabası ona Ulusal Havacılık Danışma Komitesi (NACA) laboratuvarındaki tamamen siyahi bilgisayar bölümündeki açık pozisyonlardan bahsetti.

Sovyet uydusu Sputnik’in fırlatılması, Kathrine Johnson’ın hayatıyla birlikte tarihi de değiştirdi; zira kendisi, makinenin kalkıştan önce güvenli olduklarından emin olmak için kullandığı denklemlerin aynısını masaüstünde manuel olarak çalıştıran kişiydi. Bu Katherine için çok büyük bir sorumluluktu çünkü astronotun hayatı onun elindeydi ve ondan sinyal alana kadar havalanmayacaktı. Uçuş başarılı oldu ve ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki uzay rekabetinde bir dönüm noktası oldu. Katherine bu etkinlikle tanınıyor ve makineler için matematik denklemleri sağlayan 26 araştırma raporunun ortak yazarı olarak teknoloji dünyasındaki ünlü kadınlardan biridir.    

9. KAREN SPARCK JONES

Karen Jones 1935’te doğdu ve 2007’de öldü. 1953’ten 1956’ya kadar Cambridge’deki Girton College’da tarih ve felsefe okudu. 1960’larda bilgi erişimi (IR) üzerine çalışmaya başladı ve web arama motorları gibi modern sistemler tarafından benimsenen IDF terimi ağırlıklandırmasını tanıttı. ABD ve diğer ülkelerde doğal dil işleme (NPL) alanındaki çalışmaların büyük bir kısmı için standartların belirlenmesinde önemli bir figürdü.

Bilgisayar konuşması ve dili alanında birçok doktora öğrencisine NPL ve IR’nin çeşitli alanlarını öğretti. IR üzerinde çalışması ve günlük olarak kullandığımız arama motorları için doğal dil üretmek amacıyla IDF terimini tanıtmasıyla tanınıyor.    

10.ELIZABETH FEINLER

Elizabeth 1931’de Batı Virginia’da doğdu ve ailesinde üniversiteye giden ilk kişiydi. West Liberty State College’dan lisans derecesi aldı. Biyokimya alanında doktorası için çalışırken, yarı zamanlı işinde veri derlemeye olan sevgisini keşfetti. Doktorasını sürdürmemeye karar verdi ve 1972-1989 yılları arasında Stanford araştırma enstitüsünde ağ bilgi sistemleri merkezinin direktörlüğünü yaptı.

Enstitü internet adreslerini denetledi ve bir alan adı istiyorsanız Elizabeth’e gitmeniz gerekiyordu. Ağ bilgi merkezi tarih öncesi Google’a benziyordu ve 1980’lerin sonunda topluluk, modern internetin temellerinin atılmasına yardımcı olan alan adı sistemine geçmişti. Elizabeth, Stanford araştırma enstitüsünün alan adı sistemine geçişine yardımcı olan ve alan adı protokolünü tanıtan teknoloji dünyasındaki ünlü kadınlardan biri olarak tanınıyor; her gün kullanılan ‘nokta com’lar, ‘nokta net’ler ve ‘nokta gov’ları için teşekkür edilmesi gereken kadın o.