Demans artık ‘aniden’ gelemeyecek! 9 yıl önceden 6 dakikada tespit eden test geliştirildi

Çağımızın önemli sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilen demans artık ‘aniden’ gelemeyecek. Bilim insanları, demansı 9 yıl öncesinden tahmin edebilen bir test geliştirdi. Bu testin hızı ise oldukça şaşırtıcı: Sadece 6 dakika! Hastalığı sosyal izolasyon gibi faktörlerin tetikliyor. Yeni test yıllar öncesinden önlem alınmasını sağlayacak.

Queen Mary Üniversitesi’nden araştırmacılar, demansı 9 yıl önceden tahmin edebilen ve yüzde 80’in üzerinde doğruluk oranına sahip yeni bir yöntem geliştirdiler. Bu yöntem, demansı hafıza testleri veya beyin küçülmesinin ölçülmesi gibi yaygın kullanılan yöntemlerden daha doğru bir şekilde öngörüyor. Testin süresi ise oldukça dikkat çekiyor. Çünkü sadece 6 dakika sürüyor. 

Profesör Charles Marshall liderliğindeki ekip, bu tahmin edici testi beyinlerin “default mode network (varsayılan mode ağı)” (DMN) adı verilen bölgesindeki değişiklikleri tespit eden fonksiyonel MRI (fMRI) taramaları kullanarak geliştirdi. DMN, belirli bilişsel işlevleri yerine getirmek için beynin farklı bölgelerini bağlar ve alzheimer hastalığından etkilenen ilk sinir ağı olarak belirtiliyor.

NASIL ÇALIŞIYOR?

Araştırmacılar, UK Biobank’tan alınan bin 100’den fazla gönüllünün fMRI taramalarını kullanarak, DMN’yi oluşturan on beyin bölgesi arasındaki etkili bağlantıyı tahmin ettiler. Her hastaya, etkili bağlantı kalıplarının demansı işaret eden bir modelle veya kontrol modeline ne kadar uyduğuna göre bir demans olasılığı değeri atadılar. Bu tahminler, UK Biobank’ta kayıtlı tıbbi verilerle karşılaştırıldı. Bulgular, modelin resmi teşhisten dokuz yıl öncesine kadar demans başlangıcını yüzde 80’in üzerinde doğrulukla tahmin ettiğini gösterdi.

SOSYAL İZOLASYON DEMANS RİSKİNİ ARTIRIYOR

Araştırmacılar ayrıca DMN’deki değişikliklerin, demans için bilinen risk faktörlerinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını incelediler. Analizleri, alzheimer hastalığı için genetik riskin DMN’deki bağlantı değişiklikleriyle güçlü bir şekilde ilişkili olduğunu gösterdi. Bu bulgu, bu değişikliklerin Alzheimer hastalığına özgü olduğunu desteklerken, sosyal izolasyonun, DMN’deki bağlantı üzerindeki etkisi nedeniyle demans riskini artırabileceği bulundu.

GELECEKTEKİ TEDAVİLER İÇİN ÖNEMLİ BİR ADIM

Queen Mary’s Wolfson Nüfus Sağlığı Enstitüsü’ndeki Önleyici Nöroloji Merkezi’nde araştırma ekibini yöneten Profesör ve Onursal Danışman Nörolog Charles Marshall, “Demansın gelecekte kimde gelişeceğini tahmin etmek, demansın belirtilerine neden olan geri dönüşü olmayan beyin hücresi kaybını önleyebilecek tedavilerin geliştirilmesi için hayati önem taşıyacak” dedi.

Prof. Marshall, “Beyindeki Alzheimer hastalığına neden olabilecek proteinleri tespit etmede daha iyi hale gelmemize rağmen, birçok insan bu proteinlerle on yıllarca demans belirtileri geliştirmeden yaşayabiliyor. Geliştirdiğimiz beyin fonksiyonu ölçümünün, birinin gerçekten demans geliştirip geliştirmeyeceği ve ne kadar sürede gelişeceği konusunda çok daha hassas olmamızı sağlayacağını umuyoruz, böylece gelecekteki tedavilerden fayda sağlayabilecek kişileri belirleyebiliriz” diye konuştu.

6 DAKİKADA DEMANS RİSKİ ÖĞRENİLEBİLİR

Araştırmanın baş yazarı ve Önleyici Nöroloji Merkezi’nde Akademik Temel Program Doktoru Samuel Ereira, “Bu analiz tekniklerini büyük veri setleriyle kullanarak yüksek demans riski taşıyanları belirleyebilir ve bu kişileri yüksek risk bölgesine iten çevresel risk faktörlerini öğrenebiliriz” dedi.

Ereira şöyle devam etti:

“Bu yöntemlerin farklı beyin ağlarına ve popülasyonlara uygulanmasında muazzam bir potansiyel var, böylece çevre, nörobiyoloji ve hastalık arasındaki etkileşimleri daha iyi anlayabiliriz. fMRI, invaziv olmayan bir tıbbi görüntüleme aracıdır ve bir MRI tarayıcısında gerekli verileri toplamak yaklaşık 6 dakika sürer, bu nedenle mevcut tanısal yollarla, özellikle de MRI’nın zaten kullanıldığı yerlerde entegre edilebilir.”