Hiperkalsemi nedir, belirtileri, nedenleri neler? Kandaki kalsiyum nasıl düşürülür?

Kalsiyum, sağlıklı diş ve kemiklerin korunması, kanın pıhtılaşması, pek çok fonksiyonu olan, kasların hareket etmesi, sinir sinyallerinin gönderilmesi ve alınması gibi vücutta pek çok fonksiyonu olan bir mineraldir. Hiperkalsemi, kanınızda çok fazla kalsiyum bulunması demektir ki bu durum çeşitli sorunlara yol açabiliyor.

Hiperkalsemi (kanda kalsiyum yüksekliği) kan testi ile teşhis edilebiliyor.

Kanda kalsiyum yüksekliğinin farklı sebepleri olsa da %90’ı iki nedene bağlıdır: paratiroid bezleriyle ilgili sorunlar veya kanser.

StatPearls’e göre, kanser hastalarının yaklaşık beşte biri tedavileri sırasında bir noktada hiperkalsemi sorunu yaşıyor.

Hiperkalseminin tedavi edilmemesi halinde böbrek taşı, böbrek yetmezliği, kemik kaybı ve kalp sorunları gibi komplikasyonlar meydana gelebiliyor.

HİPERKALSEMİ NEDİR?

Hiperkalsemi, kanda normalden daha fazla kalsiyum minerali yer almasıdır.

Bu durum, hafif, şiddetli, geçici veya kronik seyredebiliyor.

Journal of the American Medical Association’da 25 Ekim 2022’deki hiperkalsemi üzerine yapılan incelemeye göre hipekalsemi dünya nüfusunun %1’inde görülüyor, halsizlik, kabızlık, mide bulantısı, kusma, konfüzyon, uyku hali gibi semptomlarla belirti verebiliyor.

KALSİYUM NORMAL DEĞERİ NEDİR?

Normal değerler 8,5-10,2 mg/dL’ dir. StatPearls’e göre, kalsiyum seviyeleri 10 ila 12 mg/dL arasında olduğunda hafif yüksek, 12 ila 14 mg/dL arasında olduğunda orta yüksek veya 14 mg/dL’den fazla ise çok yüksek kabul ediliyor.

HİPERKALSEMİ NEDENLERİ NELERDİR?

Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences’da 2014 Ekim’deki “Hiperkalsemi tanısı ve değerlendirilmesinde laboratuvar yaklaşımları” isimli çalışmaya göre hiperkalsemi genellikle primer hiperparatiroidizm ve malignite(kanser sayılabilecek türden tümör) nedeniyle meydana geliyor.

Hiperkalseminin yaygın nedenleri şunlardır:

HİPERPARATİROİDİZM (PARATİROİD BEZLERİNİN AŞIRI AKTİF OLMASI)

Paratiroid bezlerinin fazla çalışması hiperkalseminin en yaygın nedenleri arasında yer alıyor.

Paratiroid bezleri boyundaki tiroid bezinizin arkasında bulunan, paratiroid hormonu üreten, kandaki kalsiyum seviyelerini kontrol etmekten sorumlu hormondur.

Ulusal Sağlık Sistemi (National Health Service)’e göre hiperparatiroidizmde halsizlik, karın ağrısı, kabızlık, konsantrasyon eksikliği, kaslarda güçsüzlük, iştahsızlık, susuzluk hissi ve çok fazla işemek gibi semptomlar görülebiliyor.

Primer hiperparatiroidizmde (birincil hiperparatiroidi) tedavi ameliyat iken, sekonder hiperparatiroidizmde ise bu sağlık sorununa yol açan hastalık tedavi edilme yoluna gidilir.

KANSER

Kanser de kandaki kalsiyum seviyesinin çok yükselmesine neden olabiliyor.

Front Endocrinol (Lausanne)’de 2023 Mart sayısındaki “Kanserle ilişkili hiperkalsemi ve potansiyel tedaviler” adlı çalışmaya göre hiperkalsemi ileri kanser vakalarında sık karşılaşılan bir durum, vakaların yaklaşık %20 ila %30’unda bunla karşılaşılıyor.

Tedavide IV hidrasyon, bifosfonatlar, kalsitonin, denosumab ve bazı hastalarda prednizon ve sinakalsetler kullanılabiliyor.

KULLANILAN İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ

Bazı ilaçlar ve takviyeler de hiperkalsemiye yol açabiliyor.

Bu ilaçlar; Hidroklorotiyazid ( yüksek tansiyon ve ödem atmak için kullanılan diüretik haplar ), kalsiyum, A, D vitamini, antiasitler ve lityum

HİPERKALSEMİNİN DİĞER NEDENLERİ

Çok fazla kalsiyum alımı (Diyet yoluyla veya takviyeler ile)

Kronik böbrek hastalığı veya böbrek yetmezliği.

Tiroid bezinin aşırı çalışması.

Yüksek miktarda D vitamini alımı

Paget hastalığı, tüberküloz ve sarkoidoz gibi bazı enfeksiyonlar veya sağlık sorunları.

Bazı kalıtsal hastalıklar

Adrenal yetmezlik

Akromegali

Feokromositoma

Ailevi hipokalsürik hiperkalsemi gibi genetik bozukluklar

Şiddetli mantar enfeksiyonu

Uzun süre yatakta hareketsiz kalmak.

Kanserin vücuda metastaz yapması.

Endocrinology and Metabolism Clinics of North America’da 2021 Aralık’daki “Hiperkalseminin Nadir Nedenleri” adlı çalışmaya göre hiperkalsemi nadir olarak çocuklarda Williams-Beuren sendromu, manganez zehirlenmesi, akut böbrek yetmezliği sonrası iyileşme, Süt-alkali sendromu ve Paget hastalığı gibi genetik hastalıklara bağlı meydana gelebiliyor.

HİPERKALSEMİ BELİRTİLERİ

Hiperkalsemi hafif seviyede ise herhangi bir belirtiye yol açmayabilirken, şiddetli durumlarda bazı semptomlara neden olabiliyor.

WebMD’ye göre hiperkalsemi de şu belirtiler görülebiliyor:

• Sık idrara çıkma
• Halsizlik
• Kemik ağrısı
• Baş ağrısı
• Depresyon
• Mide bulantısı, kusma
• Huysuzluk
• Unutkanlık
• Kaslarda ağrı, seğirme, kramplar
• Susuzluk hissi
• İştahsızlık
• Kabızlık

HİPERKALSEMİ TEDAVİSİ

Hiperkalsemi tedavisi, altta yatan hastalığın tedavisine göre değişiyor.

Hafif vakalarda tedavi gerekmeyebiliyor, hasta gözlem altında oluyor.

Orta ila şiddetli hiperkalsemi ilaçlar ile kontrol altında tutulabiliyor.

Hiperparatiroidizmden dolayı hiperkalsemi geliştiyse aktif paratiroid bezinin çıkarılması lazım olabilirken veya beze radyonüklid enjeksiyonu uygulanabiliyor.

Kalsimimetikler de hiperparatiroidizm tedavisinde yer alabiliyor.

Kanserde hiperkalsemiyi yönetmek için bifosfonatlar kullanılabiliyor.

Kortikosteroidler, yüksek D vitamini seviyelerinin neden olduğu hiperkalsemiyi tedavi etmeye yardımcı olabiliyor.

Kritik derecede yüksek kalsiyum seviyelerinde hastaya IV sıvılar ve diüretikler vermek gerekebiliyor.

MALİGN HİPERKALSEMİ NEDİR?

Malign hiperkalsimisi, kanser teşhisi alan kişilerde kanda yüksek miktarda kalsiyum bulunması anlamına geliyor.

HİPERKALSEMİ KANSER MİDİR?

Canadian Cancer Society’e göre kanda çok fazla kalsiyum bulunması demektir ki bu durum kanserin en yaygın komplikasyonları arasında yer alıyor.

Kanser hastası yetişkinlerin %10 ila %20’sinde hiperkalsemi görülüyor.