Kahverengi idrar neden olur, neyin belirtisi, tehlikeli mi?

Normal, sağlıklı idrar rengi soluk veya açık sarıdan koyu kehribar veya koyu sarıya kadar çeşitli renklerde görülebiliyor. İdrarın kahverengiye dönmesi ise idrar yolu enfeksiyonu, kullanılan ilaçlar, karaciğer, böbrek hastalıkları ve yoğun egzersize bağlı olarak gerçekleşebiliyor.

İdrarın kahverengi olması çoğu kişiyi telaşlandırabilen bir durum.

Neyse ki genellikle çok ciddi nedenlerden kaynaklanmıyor ve kolaylıkla tedavi edilebiliyor.

Le Infezioni in Medicina’da 2023 Haziran’daki incelemeye göre kahverengi idrar, bakla, ravent ve aloe vera gibi bitkilerin tüketilmesi, bazı ilaçların kullanımı ve aşırı egzersiz yapmaya bağlı olarak gelişebiliyor.

İDRAR RENGİ KAHVERENGİ OLURSA NE OLUR, KAHVERENGİ İDRAR NEDENLERİ NELERDİR?

İdrarın kahverengi olmasının yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir:

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU

İdrar yollarında iltihap bulunması idrarın kahverengiye dönmesinin en sık karşılaşılan nedenidir.

Çoğu durumda, renk değişikliği idrardaki kandan kaynaklanır.

Bakteriler idrar yolundaki astarı istila edip iltihaplanma yaptığında hematüri(idrarda) kan görülebiliyor.

İdrar yolu enfeksiyonunda idrarın kahverengi görünmesinin yanı sıra idrarda yanma, mide bulantısı, kasık ağrısı, sık idrara çıkma gibi semptomlar da yaşanabiliyor.

Tedavide antibiyotikler etkili olacaktır.

İDRARDA KAN

İdrarda kan bulunması halinde idrar rengi kahverengi görünebiliyor. Deutsches Ärzteblatt International’da 2018 Kasım ayındaki “Hematüri Araştırması” adlı çalışmaya göre hematüri (idrarda kan görülmesinin) en sık karşılaşılan nedeni idrar yolu enfeksiyonu ve mesane enfeksiyonudur.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, iç yaralanma, böbrek, prostat iltihabı, iç yaralanma gibi nedenler de idrarda kana yol açabiliyor.

Hematüri enfeksiyondan kaynaklanıyorsa tedavide antibiyotikler kullanılır, antibiyotikler, mikroorganizmaları temizleyerek enfeksiyonu giderirler, böylece idrarda kahverengi görüntü ortadan kalkar.

İLAÇLARIN YAN ETKİLERİ

Antibiyotikler, demir ilaçları, kas gevşeticiler, Parkinson ilaçları, antibakteriyel ilaçlar, sıtma önleyici ilaçlar ve müshiller gibi bazı ilaçlar idrar renginin kahverengiye dönmesine yol açabiliyor. İlaç kullanımı kesildikten bir süre sonra idrarın rengi eski normal haline geri gelecektir.

CİLT KANSERİ

Cilt kanseri de nadiren de olsa cilt pigmentinin kan dolaşımına sızmasına ve idrarın renginin kahverengi olmasına neden olabiliyor.

BESLENME

Bakla, ravent ve aloe gibi besinlerin çok miktarda yenilmesi de idrarın rengini kahverengi yapabiliyor.

Yiyecekler vücuttan tamamen atıldıktan sonra idrarın rengi de normale dönecektir.

SİROZ VE KARACİĞER HASTALIKLARI

Kahverengi idrar siroz hastalığının bir belirtisi olarak da karşımıza çıkabiliyor.

National Institutes of Health’de (NIH) siroz hastalığı, karaciğerde oluşan yara izleri olduğu, karaciğerde kalıcı hasar bırakıp sağlıklı çalışmasını engellediği tıbbi durum şeklinde tanımlanıyor.

Alkol kullanımı, kronik hepatit C ve kronik hepatit B hastalıkları siroz hastalığına neden olabiliyor.

Mide bulantısı, kusma, karnın üst sağ tarafında ağrı, iştahsızlık, ciltte kaşıntı, istemeden kilo verme gibi belirtilere de yol açabiliyor.  Siroz hastalığında karaciğeri tamamen geri döndürecek onaracak bir yöntem yok, tedavide yaşam tarzı değişikliklerinin yanı sıra hastanın durumuna göre beta bloker ve nitrat grubu ilaçlar, antiviral ilaçlar, bazen de karaciğer nakli gerekli olabiliyor.

Sirozun yanı sıra hepatit gibi karaciğer hastalıkları da bilirubin seviyelerinin artmasına yol açıp idrarın koyu renge dönmesine neden olabiliyor.

BÖBREK HASTALIKLARI

Böbrekte enfeksiyon, böbrek taşı, böbrek yetmezliği de idrarın rengini kahverengiye döndürebiliyor.

Böbrekler sağlıklı çalışmadığında atık ürünler böbrekte birikip bu duruma sebep olabiliyor.

YOĞUN EGZERSİZ

Yoğun spor yapmak ve buna bağlı kaslardaki yıkım da idrarın kahverengi olmasının nedenlerinden.

Rabdomiyoliz, yoğun egzersizden sonra olduğu gibi vücutta yoğun miktarda kas yıkımı sonucu görülen bir durum.

Kaslar parçalandıkça idrara giden koyu renkli bir madde olan miyoglobin salgısı artırıyor, bu da kahverengi idrar olarak belirti verebiliyor.

HEMOLİTİK ANEMİ

“Hemolitik anemi” adı verilen bir anemi (kansızlık) türü kırmızı kan hücrelerini yok eder.

Bu da idrarınızı kahverengi renge döndürebiliyor.

Cleveland Clinic’de geçtiği gibi hemolitik anemi, sarılık, halsizlik, kalp çarpıntısı, idrarda kan, tansiyon düşüklüğü, dalakta, karaciğerde büyüme gibi semptomlara yol açabiliyor.

Tedavi ise kan nakli, ilaçlar, ameliyat, kan ve ilik kök hücre nakilleri ve yaşam tarzı değişikliklerini içeriyor.

İDRARDA KAHVERENGİ LEKE NEDEN OLUR?

İdrarda kahverengi leke şu nedenlerden kaynaklanabiliyor:

• İdrar yolu enfeksiyonu
• Böbrek taşları
• Böbrek hastalıkları
• İdrarda kan bulunması
• Hepatit
• Yoğun egzersiz
• Adet dönemi
• Porfiri hastalığı
• Mesane kanseri
• Prostat büyümesi
• İlaçların yan etkileri
• Vücudun susuz kalması

SABAH İLK İDRAR NEDEN KOYU VEYA ÇAY RENGİ OLUR?

Sabahleyin idrarın koyu olmasının nedeni vücut uyku esnasında sıvı temini yapamaz, susuzluğa bağlı olarak da sabahleyin ilk idrar koyu renk olur.

Ancak gün boyunca su içtikçe idrar rengi de normale dönecektir.

HANGİ YİYECEKLER İDRAR RENGİNİ DEĞİŞTİRİR?

MayoClinik’e göre bakla, ravent veya aloe’nin çok fazla tüketilmesi idrarın rengini koyu kahverengiye, pancar, böğürtlen gibi besinler ise pembeye yahut kırmızıya döndürebiliyor.

KOYU RENK İDRAR HAMİLELİK BELİRTİSİ MİDİR?

Koyu renk idrar az su içmeye, idrar yolu enfeksiyonuna bağlı olabileceği gibi hamilelik belirtisi olarak da meydana gelebiliyor.

Hamilelik döneminde kadın vücudu gelişmekte olan fetüsün büyümesini desteklemek için daha fazla kan ve sıvı üretir, bu da böbreklerin, atık ürünleri vücuttan atmak üzere kanı filtrelemek için daha fazla çalışmasına neden olur. Daha sık idrara çıkılır.

İdrar turuncu veya kahverengi gibi daha koyu görülebilir.

KARACİĞER İDRAR RENGİNİ ETKİLER Mİ?

Karaciğer idrar rengini etkileyebiliyor.

Hepatit veya siroz gibi karaciğer hastalıkları idrar renginin kahverengiye dönmesine yol açabiliyor.

ERKEKLERDE KAHVERENGİ İDRAR NEDEN OLUR?

Erkeklerde kahverengi idrar şu nedenlere bağlı gelişebiliyor:

• İdrar yolu enfeksiyonu
• İdrarda kan bulunması
• Bazı karaciğer ve böbrek hastalıkları
• Siroz veya hepatit gibi karaciğer hastalıkları
• Az su içme, vücudun susuz kalması. Koyu renkli idrarın en yaygın nedenlerinden biri dehidratasyon yani vücudun susuz kalmasıdır. Bu durum uzun süreli ishal, az su içme alışkanlığı, aşırı terleme gibi sebeplere bağlı gelişebiliyor.
• Rabdomiyoliz (Kas dokusunun parçalanmasıyla oluşan ve koyu kahverengi idrara yol açan ciddi bir rahatsızlık)
• Yiyecekler (Bakla, ravent ve aloe vera vb gıdalar)
• Kanser. Kahverengi idrara yol açabilen en yaygın kanser türü renal hücreli karsinomdur.
• Çok fazla alkol kullanımı
• Yasaklı maddelerin kullanımı

• Safra tıkanıklığı (safra kesesi taşları, pankreas kanseri veya pankreatit gibi )
• Böbrek taşı
• Mesane kanseri
• Mesane taşları
• Sıtma hastalığı (idrar rengini çok koyu hale getirebilir)
• Yoğun egzersiz, spor yapma. Aşırı egzersizden kaynaklanan kas yaralanmaları pembe veya kahverengi idrar ve böbrek hasarına neden olabilir.
• Melanom cilt kanseri
• Kene kaynaklı hastalıklar
• Klamidya gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Alkole bağlı karaciğer hastalıkları
• Karaciğer kanseri
• Mesane veya böbrekte tümör
• Hemolitik anemi (kırmızı kan hücrelerinin yok edildiği bir sağlık sorunu)
• Kullanılan ilaçların yan etkisi olarak (Antibiyotikler, müshiller, sıtma önleyici ilaçlar, kas gevşeticiler vb)

KAHVERENGİ İDRAR NASIL GEÇER?

Kadın veya erkek olarak idrarınız kahverengi renk geliyorsa Üroloji doktoruna gitmelisiniz.

Üroloji doktoru sizden idrar testi isteyecek, kahverengi idrarın nedenini tespit edip gerekli tedaviyi uygulayacaktır.

Örneğin idrarın kahverengi olması idrar yolu enfeksiyonuna bağlı geliştiyse antibiyotik reçete edecektir.