Aslında fast food tüttürüyoruz! Hazır gıdaya sigara şirketlerinin bağımlılık formülü bulaştı

Şeker ve cips gibi abur cuburlardan vazgeçemiyor musunuz? İradenizi ya da kendinizi suçlamadan önce bu yazıyı okuyun. Uzmanlar, gıda endüstrisinin sigara devlerinden öğrendiği dersleri ultra işlenmiş gıdalara ve fastfood yiyeceklere uyguladığının kanıtlarını anlatıyor…

Kim büyük bir patates cipsi paketinin içinden tünel kazma veya planladığından daha fazla çörek yeme hissini yaşamamıştır? Giderek artan sayıda kanıt, bu olgunun irade eksikliğinden kaynaklanmadığını, “aşırı işlenmiş gıda bağımlılığı” adı verilen etkiden kaynaklanabileceğini gösteriyor.

Yüksek oranda işlenmiş gıdalar bazı insanlar için bağımlılık yapar çünkü bunlar istek, kompulsif tüketim ve tütün veya alkol madde kullanım bozukluğuyla ilişkili diğer özellikleri tetikler. Aslında, yetişkinlerin yüzde 20’si ve çocuklar ile ergenlerin yüzde 15’inin aşırı işlenmiş gıdalara bağımlılık belirtileri var.

ÖZGÜR İRADENİZLE YEMİYORSUNUZ

Ultra işlenmiş gıdalar, büyükannenizin mutfağında değil, endüstriyel fabrikalarda üretilir ve yağ, şeker ve/veya tuz içeriğini artıracak şekilde değiştirilmiş, birleştirilmiş bileşenler içerir.

Philadelphia’daki Drexel Üniversitesi’nde yiyecek bağımlılığı üzerine araştırma yapan psikoloji ve beyin bilimleri profesörü Evan Forman, bu ürünlerin aynı zamanda çok sayıda diğer tat ve duyu güçlendiricileri de içerdiğini ve böylece insanların karşı koyamayacakları kadar baştan çıkarıcı olduklarını söylüyor.

KALORİLERİN ÇOĞU ZARARLI YİYECEK VE İÇECEKLERDEN GELİYOR

Bu yiyecekler arasında paketlenmiş atıştırmalıklar; yemeye hazır kahvaltılık gevrekler; çoğu fast food; seri üretilen ekmekler ve tatlılar; sosis, sosisli sandviç ve balık köftesi gibi yeniden yapılandırılmış balık ve et ürünleri; alkolsüz içecekler; dondurma ve şekerlemeler; bir bakkal yada marketin orta reyonlarında bulunan diğer birçok paketlenmiş ürün bulunuyor. Bu ürünlerin Amerika Birleşik Devletleri’nde tüketilen kalorilerin yüzde 60’a yakınını oluşturduğu tahmin ediliyor.

Prof. Forman, “İnsanların çoğu zaman ne yiyeceklerine bizim özgür iradeyle düşündüğümüz şekilde karar vermediklerinin farkında olduklarını sanmıyorum. Bu yiyecekler beynimizin ödül sistemini çok güçlü bir şekilde harekete geçiriyor.” diyor. 

Londra’daki Uluslararası Gıda Bağımlılığı Konsensus Konferansı için bir araya gelen üç düzine uluslararası uzman, insanların aşırı işlenmiş gıdalara bağımlı olabileceğine ve bunun tıkınırcasına yeme gibi diğer yeme bozukluklarıyla birlikte veya bunlar olmadan ortaya çıkabileceğine dair “yeterli kanıt” bulduklarını açıkladılar. 

YOKSUNLUK HİSSEDİYORSANIZ DİKKAT!

Yoksunluk belirtileri bağımlılığın başka bir bileşenidir. Prof. Forman’ın ortak yazarı olduğu bir araştırma güncellemesi, aşırı işlenmiş gıdalar bırakıldığında yoksunluk belirtilerine ilişkin ön kanıtlar buldu.

Forman, “Farelerin dişlerinin takırdattığını veya insanların bu yiyecekleri yemeyi bıraktıklarında baş ağrısından, yorgunluktan ve sinirlilikten şikayet etmelerini görebilmemiz… bu benim için şaşırtıcıydı” diyor.

Abur cuburları hayatınızdan çıkarmak için 9 etkili yöntemle ilgili yazmıza bir göz atabilirsiniz:

Michigan Üniversitesi’nde psikoloji profesörü ve bu alanda önemli bir araştırmacı olan Ashley Gearhardt, özlemin bağımlılığın önemli bir özelliği olduğunu ve aşırı işlenmiş gıdalarda kolaylıkla görüldüğünü söylüyor. Gearhardt şöyle devam ediyor:

“Bir baş brokoli almak için yolunuzu değiştirmezsiniz. Ancak bir danışanım “Canının Krispy Kreme çöreği çektiğini ve benzin parası olmamasına rağmen bir kutunun tamamını yemek için 40 dakika yol yaptığını” söylüyor. “Tip 2 diyabet hastası olmama rağmen bunun büyük bir kısmını otoparkta yapıyorum” diyor.

SİGARA MI FAST FOOD MU?

Gearhardt, 2022’de Addiction’da yayınlanan ve yüksek oranda işlenmiş gıdalarla ilgili çalışmasında, tütün ürünlerinin bağımlılık yapıp yapmadığını belirlemek için 1988 ABD Genel Cerrahi raporunda kullanılan bu gıdalara aynı kriterleri uyguladı. Gıdaların tüm kriterleri karşıladığı sonucuna varıldı.

Gearhardt, aşırı işlenmiş gıdaların kompulsif davranışları tetikleyebileceğini buldu ve obez farelerin standart yiyecekleri göz ardı ettiği ve endüstriyel olarak üretilen kek ve çikolatalara ulaşmak için elektrik çarpması riskiyle karşı karşıya kaldığı çalışmalara dikkat çekti.

Yiyecekler tekrar tüketimi teşvik edecek kadar ödüllendirici olduğunu belirten Gearhardt’ın tespitlerine göre,  sigara içenlerde nikotin enjeksiyonu sonrasında olduğu gibi bazı yiyecekleri yedikten sonra “öfori” (kişinin aşırı mutluluk, coşku, keyif ve neşe hissi yaşadığı bir duygusal durum) skorları ile ruh halini değiştiren etkiler oluşturuyorlar.

Yeme bozukluğu ile nasıl mücadele edeceğinizi öğrenmek için ilgili bu yazımızı okuyabilirsiniz:

Aşırı işlenmiş gıdalar karmaşık tatlar verecek şekilde üretildiğinden, bilim adamları bileşenlerin tamamının mı yoksa yalnızca bir kısmının mı bağımlılık yapıcı özelliklere sahip olduğu konusunda net değiller.

Gıda şirketlerinin, özellikle tütün devi Philip Morris Companies’in, 80’lerin sonunda iki gıda şirketini satın alarak Kraft General Foods’u (şimdiki adıyla Kraft Heinz) oluşturmasından sonra sigaradan ders aldığı biliniyor. Araştırmacılar, özellikle ürünlerin azınlık gruplarına nasıl pazarlanacağı konusunda uzmanlık ve kaynakların gıda şirketine aktarıldığını buldu.