Ayak kırılması nasıl anlaşılır? Ayak kırılması nasıl tedavi edilir?

Ayak kırığı; ayaktaki herhangi bir kemikte meydana gelebilir. Ayakta 26 tane küçük kemik vardır. Bu kırıklar parmak, bilek, topuk veya ayağın ortasında meydana gelebilir. Ayak kırığı; yaralanma, düşme, kaza veya ayağın üzerine cisim düşmesi sonucu oluşabilir. Ayak kırılmasına sebep olan bir diğer etken ise osteoporoz(kemik erimesi)dir. Ayak kırığının yaygın belirtileri; ayakta ağrı, şişlik ve morarmadır. Ayak kırığının tamamen iyileşmesi 1 ila 3 ay arasında sürmektedir. 1-3 ay içinde kişinin yürümesi normale dönebilir.

AYAK KIRILMASININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Kırık olan bölgede ağrı ve şişliktir.
Ayak parmaklarında ya da ayaklarda uyuşma
Ayağı hareket ettirmekte zorlanma, ayağı hareket edince şiddetli ağrı hissi duyma
Rahatça yürüyememe
Kırık bölgesi üzerinde yumru veya görünür bir deformasyon
Ayakta yanma hissi
Ayak, ayak bileği veya ayak parmaklarını hareket ettirme zorluğu
Ayakta kalma veya yürüme zorluğu
Ayak ağrısı ve şişlik
Eklem ağrısı
Uyuşma
Sertlik
Hassasiyet
Karıncalanma veya diğer olağandışı hisler

AYAK KIRILMASI NEDEN OLUŞUR?

Ayak kırılması genellikle bir yerden düşme, motorlu araç kazaları, ayağın üzerine ağır bir cismin düşmesi ve spor dolayısı ile ayağın çok kullanılması gibi nedenlerden kaynaklanabilir.

AYAK KIRILMASI RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?

Yaşın ilerlemesi (Ayak kırılması yetişkinlerde daha yaygındır)
Kemik erimesi veya mineral eksikliğine sebep olan bazı durumlar (adet görmeme veya menopoz öncesi dönem)
Tümör ve kist gibi kemikleri güçsüzleştiren bazı hastalık veya durumlar
Kas miktarının düşmesi
Aktivite düzeninde ani değişim (askerlik vb)
Jimnastik, basketbol, tenis veya koşu gibi yüksek etkili veya tekrarlı hareket sporları
Uygunsuz ayakkabı kullanımı
Osteoporoz (kemiklerin incelmesi ve zayıflaması)

AYAK KIRILMASI NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Ayak kırılması teşhisi için röntgen ve fiziksel muayene gereklidir. Röntgen sayesinde ayaktaki kemikler görülür, incelenir ve kırıkların yeri anlaşılır.

AYAK KIRILMASI DURUMUNDA UYGULANABİLECEK İLK YARDIM ÖNERİLERİ;

Ayağı kırılan kişi; çok fazla hareket ettirilmeden sakin bir yere çekilmelidir. Sonrasında eğer kanama gözlemlenirse kanama üzerine bir bez bağlanıp baskı uygulanmalı, ayak hareket ettirilmeden ve panik yapmadan 112 aranmalıdır.
Eğer hastada bir de boyun hasarından şüpheleniliyorsa, kişiyi hareket ettirmekten özenle kaçınılmalıdır.
Öncelikte hastanın ayağındaki kıyafetler (çorap, terlik, ayakkabı vs) çıkarılmalı ve kırık belirtileri gözlemlenmelidir.
Eğer kanama da varsa temiz bir bez parçası ile (sargı bezi en iyisi) sarılmalı ve baskı yapılmalıdır.
Bu süre içerisinde 112 aranmalı ve yetkili kişi hasta hakkında bilgilendirilmelidir.
Ambulans gelinceye dek kırılan ayak hastanın kalp seviyesinden yüksekte tutulmalıdır. (ayak altına minder,yastık vs ile)
Ambulansın gecikeceği durumlarda ayak bir çubuk ile topuktan parmak ucu ve dize kadar sabitlenmelidir. Bu uygulamadaki amaç ayağın hareket etmesini engellemektir.
Ayak kırığı sonrası oluşabilecek şişliği engellemek adına kırık üzerine 5-10 dakika buz kompress uygulanabilir. (Buz direkt olarak cilde temas ettirilmeden bir havlu arasında uygulanmalıdır)

AYAK KIRILMASI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Alçıya alma: Ayak kırılması durumunda genellikle alçı yöntemine başvurulur. Bu yöntem etkili ve yeterli olduğundan ameliyata gerek bırakmamaktadır.

Koltuk değneği kullanımı: Hasta koltuk değneği kullanarak vücut ağırlığını ayaklara değil, el ve kollarına vermiş olur. Bu yöntem ile ayak kırığının hızlı iyileşmesi sağlanır. (Hasta koltuk değneği kullanırken ağırlığını koltuk altına vermemelidir)

Ayakların yüksekte tutulması: Ayağı kırılan hasta ayağını kalp seviyesinden yüksekte tutmalıdır. Bu yöntem ile kırığın iyileşmesi hızlanır ve oluşabilecek şişliğin önüne geçilir.

Ağrı kesici kullanımı: Ayak kırılması durumunda hastanın; aspirin, ibuprofen ve naproxen gibi iltihap sökücü ve ağrı kesici ilaçları kullanması faydalı olacaktır. Ancak kullanılan doz abartılamamalı ve doktor tavsiyesine uyulmalıdır.

Vitamin takviyesi kullanılması: Kemiklerin güçlenmesi için hastaya D vitamini ve kalsiyum gibi vitamin takviyeleri alması önerilebilir.

AYAK ALÇIDAN ÇIKTIKTAN SONRA NE YAPILMALI?

Kırılan ayaktan alçı çıktıktan sonra, ayağı güçlendirmek ve iyileşmeyi hızlandırmak için şu hareketler yapılmalıdır:

Hafif egzersizler: Ayağı kırılan hasta alçı sonrası ısınmak için yürüme veya bisiklet gibi hafif egzersizler yapmalıdır. Bu yöntemle alçının içinde uzun süre hareketsiz kalan kaslar gevşer ve bölgeye olan kan akışı artar.

Açma-germe egzersizleri: Üstte bahsettiğimiz hafif egzersizler sonrası açma-germe egzersizleri yapılmalıdır. Açma-germe egzersizleri: Öncelikle bir sandalyeye oturun ve bacağınızı uzatın. Ayakuçlarınızdan bir havlu geçirin ve havlu uçlarını tutun. Sonrasında ayağınızı gövdenize doğru çekin. Topuk ve baldırınızın gerildiğini hissedin.

Bilye egzersizleri: Yere 20 kadar bilye koyun. Bir sandalyeye oturun ve ayak parmaklarınızla bilyeleri bir kabın içerisine teker teker taşıyın.

Yoğun egzersizler: Uygulanan egzersizler aşamalı olarak arttırılmalıdır.

AYAK KIRILMASI İÇİN HANGİ DOKTORA GİDİLİR?

Ayak kırılması durumunda Ortopedi bölümüne gidilir.Ayak kırılmasında, kırığın iki ucunun kayması durumunda ameliyat yapılması gerekebilir. Bu ameliyatta ise kırık uçlar hizalanarak perçinlerle sabitlenir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci yaklaşık 6 haftadır ve iyileşme sonrası perçinler çıkarılır. Daha ciddi kırık vakalarında vida implantı da yapılabilir.