İkinci beyin olarak bilinen bağırsakların sağlığı tüm vücudu etkiler. Beslenme alışkanlığı ise bağırsakların sağlığını doğrudan etkiler. Bağırsak sağlığını korumak için uzmanlar 5 yiyecek ve içecekten kaçınılmasını öneriyor.
Bazı yiyecek ve içecekler tüm vücudu etkileyen bağırsak sağlğı üzerinde olumsuz etkiler oluşturabilir. Peki hangi yiyecek ve içecekler bağırsak sağlığını bozar. Uzmanlar özellikle 5 gıdadan uzak durulması gerektiği görüşünde:
Ultra işlenmiş gıdalar (Ultra-Processed Food-UPF), katkı maddeleri ve emülgatörler içeren ürünlerdir; örneğin, jambon, sosis, kahvaltılık gevrekler ve dondurmalar gibi. Bu tür gıdaların sağlığımıza zarar verdiği, bağırsak mikrobiyomunu olumsuz etkilediği ve iltihaplanmayı artırabileceği gösterilmiştir. Bilim insanları D. Partridge, KA. Lloyd, JM Rhodes, AW. Walker, AM. Johnstone ve BJ. Campbell’in araştırması, UPF’lerin bağırsak mikrobiyomunu değiştirerek çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğini ortaya koymuştur. Sağlıklı beslenmeye 80/20 kuralını uygulamak, bu tür gıdaları zaman zaman tüketmeyi sağlayabilir.
Beslenme bilimci Toral Shah, ultra işlenmiş gıdaların bağırsak mikrobiyomuna zarar verebileceğini belirtiyor. Bu tür gıdalar, yapay bileşenler ve katkı maddeleri içerdiğinden, bağırsak mikrobiyomunda değişikliklere yol açabilir ve iltihaplanmayı artırabilir. Ayrıca, UPF’lerin bağırsak bariyerini zayıflatabileceği ve bunun da kabızlık, mide ekşimesi gibi sağlık sorunlarına neden olabileceği vurgulanıyor.
Yağda pişirilen veya kızartılan yiyecekler, sindirimi zor doymuş ve trans yağlar içerir. Bu tür yağlar bağırsak mikrobiyomunu olumsuz etkileyebilir ve sindirimi zorlaştırabilir. Yiyecekleri sotelemek gibi alternatif yöntemler, yağ tüketimini azaltarak bağırsak sağlığını destekleyebilir.
Klinik diyetisyen Katy Dubinsky, kızarmış yiyeceklerin yüksek miktarda doymuş ve trans yağ içerdiğini belirtiyor. Ona göre, bu tür yağlar, bağırsaklarda iltihaplanmayı artırabilir ve bağırsak mikrobiyomunun sağlıklı işleyişini engelleyebilir.
Şekerli tahıllar, dondurmalar ve kekler gibi yüksek şeker içeren yiyecekler, bağırsaklarda iltihaplanmaya neden olabilir. Şekerin bağırsak mikrobiyomunda zararlı değişiklikler yapabileceği ve koruyucu mukus tabakasına zarar verebileceği tespit edilmiştir. İngiltere NHS, günlük serbest şeker tüketiminin 30 gramı geçmemesini öneriyor.
Dubinsky, şekerin yalnızca tatlılarda değil, aynı zamanda meyve sularında, yoğurtlarda, soslarda ve salata soslarında da bulunduğunu belirtiyor. Bu tür gizli şeker kaynaklarına dikkat edilmesi gerektiğini ve etiketleri kontrol etmenin önemini vurguluyor.
Şeker ve kalori içermeyen yapay tatlandırıcılar, bağırsak sağlığı üzerindeki etkileri konusunda çelişkili bulgular bulunuyor. Hayvan deneyleri tatlandırıcıların bağırsak bakterilerini etkileyebileceğini gösterirken, insan araştırmaları çelişkili sonuçlar veriyor. İngiltere’de kullanılan tatlandırıcılar, gıda güvenliği açısından onaylanmıştır, ancak etkileri üzerine daha fazla araştırma yapılması gerekiyor. Türkiye’de ise kullanılan yapay tatlandırıcılar, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından onaylanmış ve güvenliği test edilmiştir.
Alkol, bağırsak mikrobiyomunun dengesini bozabilir ve bağırsak geçirgenliğini artırabilir. Araştırmalar, alkolün bağırsak iltihabına ve bağışıklık sistemine olumsuz etkiler yapabileceğini gösteriyor. Beslenme uzmanı Rohini Bajekal, alkolün bağırsaklardaki iyi ve kötü bakterilerin dengesini bozabileceğini ve bağırsak geçirgenliğini artırabileceğini belirtiyor.
Sonuç olarak, bağırsak sağlığını korumak için ultra işlenmiş gıdalar, kızarmış yiyecekler, yüksek şekerli ürünler, yapay tatlandırıcılar ve aşırı alkol tüketiminden kaçınmak önemlidir. Dengeli bir diyet ve sağlıklı alışkanlıklar, bağırsak mikrobiyomunu destekleyerek genel sağlık üzerinde olumlu etkiler oluşturabilir.