Besin alerjisi nedir, nasıl anlaşılır? Yetişkinlerde ve bebeklerde besin alerjisinin belirtileri

Alerjik reaksiyonlar, gıdayı tükettikten sonraki birkaç dakika içinde başlayabileceği gibi saatler sonra da ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde çok hafif semptomlarla seyrederken, bazılarında anafilaksi olarak bilinen hayati riske kadar varan ciddi tabloya dönüşebilir. Bu nedenle, belirtileri doğru tanımak ve ne zaman doktora başvurmak gerektiğini bilmek büyük önem taşır.

BESİN ALERJİSİ NEDİR?

Besin alerjisi, bağışıklık sisteminin belirli bir gıdaya veya o gıdada bulunan proteine karşı aşırı reaksiyon geliştirmesi şeklinde tanımlanır. Kişi bu proteini her tükettiğinde (veya nadir de olsa, deri veya solunum yoluyla temas ettiğinde), vücut onu “tehlikeli” olarak algılar ve IgE antikoru gibi bağışıklık elemanlarını devreye sokar. Bu süreç, histamin ve benzeri kimyasalların salgılanmasına sebep olarak farklı vücut bölgelerinde alerjik semptomlar yaratır. En sık görülen besin alerjileri süt, yumurta, fındık, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, buğday ve soya gibi gıdalara karşı ortaya çıkar.

BESİN ALERJİSİ BELİRTİLERİ

Besin alerjisinin belirtileri, kişiden kişiye ve alerjinin şiddetine göre oldukça farklılık gösterebilir:

• Deri Reaksiyonları: Kaşıntı, kızarıklık, ürtiker (kabarık döküntüler) veya egzama alevlenmesi.

• Sindirim Sistemi Şikâyetleri: Karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal gibi belirtiler.

• Solunum Yolu Belirtileri: Hapşırma, burun akıntısı, öksürük, nefes darlığı veya hırıltılı solunum.

• Ağız ve Boğaz Şişmesi: Dudak, dil veya boğazda şişme, ses kısıklığı veya yutma güçlüğü yaşayabilirsiniz.
Belirtiler bazen çok hafif seyrederken, bazen de hızla şiddetlenip “anafilaktik şok” denilen tehlikeli bir duruma dönüşebilir. Böyle bir tablo, acil müdahale gerektirir.

BEBEKLERDE BESİN ALERJİSİ

Bebeklerde besin alerjisi, ek gıdaya geçiş döneminde veya anne sütünden aldıkları proteinlere karşı hassasiyette ortaya çıkabilir. En sık inek sütü proteini, yumurta, buğday ve soya gibi gıdalara karşı alerji geliştiği görülür. Belirtiler kusma, ishal, ciltte döküntü, huzursuzluk, karın ağrısı ve hatta solunum güçlüğü şeklinde olabilir. Bebek besinle yeni tanıştığında ilk birkaç saat içerisinde veya bazen gün içerisinde belirtiler başlayabilir. Aileler, yeni denedikleri her gıdayı aşamalı olarak ve tek tek sunarak olası alerjik reaksiyonları takip edebilirler. Eğer şüpheli bir tepki gözleniyorsa bir çocuk doktoruna veya alerji uzmanına başvurmak önemlidir.

YETİŞKİNLERDE BESİN ALERJİSİ

• Karın Ağrısı ve Şişkinlik: Yetişkinlerde özellikle mide ve bağırsak bölgelerini etkileyen ağrı, gaz, şişlik gibi semptomlar yoğun olabilir.

• Deri Döküntüleri: Avuç içi, kol veya göğüs bölgesinde kabarıklıklar, kurdeşen veya kızarıklık sık rastlanır.
Yetişkinlerde besin alerjileri çocukluktan gelişebileceği gibi, beklenmedik şekilde ileriki yaşlarda da ortaya çıkabilir. Strese, hormonal değişimlere veya bağışıklık sistemindeki dalgalanmalara bağlı olarak zaman içinde alerjen gıda türleri değişebilir veya şiddeti artıp azalabilir.

BESİN ALERJİSİ NE KADAR SÜRER, NE ZAMAN BAŞLAR?

Belirtiler, alerjen gıdayı aldıktan dakikalar veya saatler sonra başlayabilir. Sindirim süreçleri yavaş olan bazı kişilerde ise belirtilerin ortaya çıkması 24 saati bulabilir. Hafif vakalarda semptomlar birkaç saat içinde gerilerken, şiddetli reaksiyonlarda tıbbi müdahale ve ilaç tedavisi gerekebilir. Bu nedenle, alerjen olduğundan şüphelenilen bir gıda tüketildiyse vücudu gözlemlemek ve gerektiğinde uzman desteği almak önemlidir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Bir besine alerji olduğu nasıl anlaşılır?

Gıdayı tükettikten sonra kaşıntı, kızarıklık, mide bulantısı, şişlik veya nefes darlığı gibi semptomlar başlıyorsa alerji şüphesi olur. Kesin tanı için kan testleri veya deri prick testleri yapılabilir.

En çok hangi besinler alerji yapar?

Süt, yumurta, yer fıstığı, kabuklu deniz ürünleri, fındık, buğday ve soya; en yaygın alerjiye neden olan gıdalar arasında yer alır.

Gıda alerjisi kaç saat sonra ortaya çıkar?

Belirtiler genellikle ilk birkaç saat içinde ortaya çıkar. Ancak bazen sindirim sürecinin yavaşlığı veya diğer faktörler nedeniyle belirtiler 24 saate kadar gecikebilir.

Gıda alerjisine ne iyi gelir?

Hafif vakalarda antihistaminik ilaçlar veya doktorun önerdiği krem ve spreyler semptomları hafifletebilir. Şiddetli anafilaktik reaksiyonlar için ise acil tıbbi müdahale ve adrenalin enjeksiyonu gerekebilir.