DEHB nedir, belirtileri nelerdir, kimlerde görülür? Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısı ve tedavisi

Günümüzde genellikle çocuklarda görülen ancak yetişkinlerde de rastlanan dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu hakkında merak edilenleri derledik. DEHB nedir, nasıl tedavi edilir? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri nedir?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk çağında teşhis edilen, dikkat eksikliği, dürtüsellik ve bazı durumlarda hiperaktivite ile karakterize edilen nöropsikiyatrik gelişim bozukluğudur.

DEHB’li bireyler, beyin gelişimi ve dikkati, hareketsiz oturma yeteneğini ve kendini kontrol etmeyi etkileyen beyin aktivitesinde farklılıklara sahiptir.

Webmd.com’da yer alan bilgiye göre; DEHB, genellikle erken okul yıllarında çocuğun dikkatini vermede sorun yaşamaya başladığında fark edilir. Çocuklarda en sık teşhis edilen ruhsal bozukluklulardan biridir.

DEHB NEDİR?

DEHB, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu anlamına gelir. Genellikle çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinliğe kadar sürebilen DEHB nörogelişimsel bozukluktur. Erkek çocuklarda, kız çocuklarına kıyasla daha fazla görülür. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileriyle tanımlanabilir.

Bireylerin günlük yaşamını etkileyen, okul, iş, ilişkiler ve genel yaşam kalitesi gibi alanlarda engel olan DEHB’nin Kesin nedeni bilinmemekle beraber, genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığı düşünülüyor.

DEHB BELİRTİLERİ NELERDİR?

Dikkat eksikliği (odaklanamama), hiperaktivite (ortama uymayan aşırı hareket) ve dürtüsellik (düşünmeden o anda meydana gelen aceleci davranışlar) DEHB’nin belirtileridir.

Yaş, cinsiyet ve bireysel özelliklere göre belirtilerinde farklılık gösteren DEHB, 12 yaşından önce başlar ve günlük hayatı olumsuz etkiler. Yaygın DEHB belirtileri arasında şunlar yer alır:

DİKKAT EKSİKLİĞİ İLE İLİŞKİLİ BELİRTİLER

• Kolayca dikkati dağılır.
• Sorumluluklarını tamamlamaz.
• Sürekli bir şeyler kaybeder.
• Ayrıntılara dikkat etmede zorlanır.
• İşleri başlatmada veya bitirmede zorlanır.
• Bir işi bitirmeden diğer işlere geçmek.
• Yapacağı işleri unutur.
• Hayal kurma eğiliminde olur.

HİPERAKTİVİTE İLE İLİŞKİLİ BELİRTİLER

• Fazla hareketlidir, oturmaz.
• Huzursuzdur ve yerinde duramaz.
• Hareket etmeden durmakta zorlanır.
• Dik oturmaz.
• Sessiz oynamaz.
• Otururken kıvranır, sallanır, kıpırdar veya zıplar.
• Gereksiz yere konuşur, tırmanır.
• Sürekli olarak el veya ayaklarını oynatmak.
• Başkalarının sözünü keser.
• Koşma veya tırmanmaya eğilimli olmak.
• Sessiz ve sakin aktivitelerden hoşlanmaz.
• Konuşma sırasında zıplama veya yere vurma gibi hiperaktif davranışlar sergiler.

DÜRTÜSELLİK İLE İLİŞKİLİ BELİRTİLER

• Sabırsızdır, uzun süre bekleyemez.
• Başkalarının sözünü keser.
• Başkasının sözünü tamamlar.
• Düşünmeden konuşur.
• Genellikle davranışlarının sonuçlarını düşünmeden hareket eder.
• Tehlikeli durumlarda risk alma eğiliminde olur.
• İlişkilerde sıkça sorun yaşar.

YETİŞKİNLERDE DEHB BELİRTİLERİ

Bazı durumlarda yetişkinliğe kadar sürebilen DEHB işte, evde veya ilişkilerde zorluklara neden olabilir.  Dikkat eksikliği ve dürtüsellik belirtileri daha belirgin olur. Semptomlar ileri yaşlarda farklı görünebilir, örneğin çocukluk çağında ki hiperaktivite, yetişkinlerde aşırı huzursuzluk olarak görülür. Yetişkinlerde DEHB belirtilerini sıralayalım:

• Söz verdiği yerlere genelde geç kalır.
• Sürekli bir şeyleri unutur.
• Kendine güvensizdir
• Öfke kontrolünde sorun yaşar.
• Başkalarının cümleleri tamamlar.
• Bağımlılık vardır.
• Organize olma sorunu vardır.
• Erteleyicidir
• Kolayca hüsrana uğrayabilir.
• Sık sık sıkılır, endişelidir.
• Okurken konsantre olma sorunu vardır.
• Depresyona yatkındır.
• İlişki sorunları yaşayabilir.

Yetişkinlerde DEHB’nin tanısı için bu semptomların en az altı aydır devam etmesi gerekir.

DEHB NEDENLERİ NELERDİR?

DEHB’nin beyin farklılıklarına neyin sebep olduğu kesin değil. Bu konu hakkında çalışmalar devam ediyor. Kalıtsal olduğuna dair güçlü kanıtlar var. Araştırmalar, genlerin rol oynayabileceğini gösteriyor.

Örneğin doğru bilinenin aksine DEHB’ye çok fazla ekran süresi, kötü ebeveynlik veya çok fazla şeker yemek neden olmaz. Erken doğum, çevresel toksinlere maruz kalan çocuklarda ya da anneleri hamilelik döneminde uyuşturucu kullandığında DEHB riskini arttıran faktörlerin başında yer alıyor.

DEHB NASIL TEDAVİ EDİLİR?

DEHB tıbbi bir durumdur. Dolayısıyla tedavi sürecinde ilaçların yanı sıra psikoterapi ve yaşam tarzı değişiklikleri gibi diğer tedavi yöntemlerinden destek alınır. DEHB hastalığının erken tanısı semptomların ilerlemesini önlemek ve kişinin yaşam kalitesini artırmak oldukça önemli. Belirtiler dikkate alınarak takip edilmeli ve yaşına uygun psikiyatri veya nöroloji uzmanına danışılmalıdır. DEHB’li bireyler uygun ilaç tedavisi, psikoterapi ve özel eğitim sistemi ile tedavi edilir.

DEHB İLE YAŞAYAN KİŞİLER HAYATINDA HANGİ ZORLUKLAR İLE KARŞILAŞABİLİR?

DEHB ile yaşayan kişilerin tedavi edilmediğinde günlük yaşamlarında karşılaşacağı zorlukları sıralayalım:

• Eğitim hayatında başarısızlık,
• İş hayatında performans düşüklüğü,
• Sosyal ilişkilerde zorluk,
• Aile kurmakta güçlük,
• Düşük özgüven,
• Sık depresyon gibi sorunlar yaşayabilir.

DEHB ENGELLİLİK MİDİR?

DEHB engellilik olarak kabul edilmez. Ancak DEHB’li bireylerin hayatlarında ciddi engeller oluşturabilir. Davranışlardaki aşırılıklar iş, özel ve sosyal hayatlarını olumsuz etkileyebilir. Eğer tedavi edilir ve destek alınırsa başarılı iş ve aile hayatına sahip olabilirler.

Derleyen: mavikadin.com