Yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi için enerjiye ihtiyaç vardır. Canlılarda besinler aracılığıyla gerekli olan enerji sağlanır. Vücutta hücrelere gelen besinlerden enerji üretilmesi için besinlerin oksijen ile parçalanması gerekir.
Yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesi için enerjiye ihtiyaç vardır. Canlılarda besinler aracılığıyla gerekli olan enerji sağlanır. Vücutta hücrelere gelen besinlerden enerji üretilmesi için besinlerin oksijen ile parçalanması gerekir. Besinlerin oksijen gazı ile hücre içerisinde parçalanıp enerji üretilmesine’’solunum’’denilmektedir.
Bu solunum için gerekli olan oksijen vücuda dışardan alınıp kana girer ve işlem sonunda oluşan karbonhidrat vücuttan atılır. Tüm bu işlemlerde görevli olan organların dahil olduğu bu sisteme ‘‘solunum sistemi’’ adı verilir.
Solunum Sistemi Organları Nelerdir?
Vücutta nefes alındığında oksijen burundan alınarak kana karışır. Kanda bulunan besin maddeleri vücuda giren bu oksijen ile yakılarak enerji meydana gelir. Bu işlem sonrasında ortaya çıkan karbondioksit gazı yine solunum yardımı ile vücuttan atılır. Tüm bu sürece ‘’solunum’’denilir.
Solunum sistemini meydana getiren organlara solunum sistemi organları denilmektedir. Bu organlar; burun,yutak,gırtlak,soluk borusu,bronşcuk,bronş ve akciğerlerdir.
Burun: Vücut için gerekli olan oksijenin alındığı solunum sisteminin ilk organı burundur. Burun içerisinde; burun kılları, burun kanalları ve sümük üreten salgı bezleri bulunur. Burun içerisinde bulunan bu unsurlar dışarıdan alınan havanın ısınıp nemlenmesini ve havadaki mikrop ve tozların süzülmesine yardımcı olur.
Yutak: Burun ve ağız boşluğunun yemek ve soluk borusuna açıldığı geçite yutak denir. Bu geçitin üst kısmı ağız ve burun boşluğuna alt kısmı ise gırtlak ve yemek borusuna açılmaktadır. Yutak 10-15 cm olan bir kas dokusudur. İçinde küçük dil ve bademcikler bulundurur. Yutağın asıl görevi; burundan alınan oksijeni soluk borusuna iletmek ve ağızdan alınan besinleri de yemek borusuna iletmektir.
Gırtlak: Gırtlak; yutak ve soluk borusu arasında bulunan kıkırdak yapıdaki organdır.Bu organın görevi; burundan alınan oksijenin soluk borusuna iletilmek; ağızdan alınan besinlerin ise yemek borusuna iletmektir.
Soluk verirken dışarıya verilen hava gırlaktaki ses tellerini titreştirir. Bu olay sonucunda ise ses oluşur. Ses; dil,yanak,dudaklar ve dişler sayesinde şekillenerek kelimelere dönüşür.
Soluk borusu: Bu boru da gırtlak ve akciğerler arasında kıkırdak yapıda 10-12 cm uzunluğundaki bir borudur. Bu boru; üst üste kıkırdak yapıdaki halkalardan oluşur. Soluk borusunun asıl görevi; gırtlaki havanın akciğerlere taşınmasını (aynı şekilde geri döngüde de akciğerlerdeki karbondioksitin gırtlağa taşınmasını) ve bu havanın nemlenip havadaki toz ve mikroplardan arınmasını sağlar.
Bronşlar: Soluk borusu iki kola ayrılmaktadır.Her bir kola ise bronş denilmektedir. Bronşlar yapı olarak soluk borusuna benzeyen, içi nemli zarla kaplı kıkırdak halkalardan oluşur ve içerisinde titrek tüylü hücreler bulunur. Bu bronşların asıl görevi havayı soluk borusundan bronşcuklara iletmektedir.
Bronşçuklar: İkiye ayrılan bronşlar akciğerlere girdiğinde tekrar daha küçük çeşitli kollara ayrılır ve bu kollara ise bronşçuk adı verilir. Bronşcukların yapısı bronşlara ters olarak kıkırdak yapıda değildir. Bronşçukların asıl görevi ise bronşlardaki havayı akciğerlere iletmektedir
Akciğerler: Akciğerler kalple birlikte göğüs boşluğunu dolduran; açık pembe renkte,esnek ve hem sağ hem de solda olmak üzere toplam iki tane olan temel solunum sistemi organıdır. Akciğerlerin asıl görevi; dışardan burun ile alınan oksijeni kana kazandıran ve bu işlem sonrası ortaya çıkan karbondioksiti geri vücuttan atmak için diğer solunum organlarına geri göndererek gazın vücuttan çıkmasını (gaz alışverişi) sağlamaktır.
Solunum Sistemi Sırası Nasıldır?
Solunum olayı; insan hayatının devam etmesi için gerekli olan bir işlemdir. Soluk alıp verme sırası şöyle gerçekleşir:
Nefes verme ise şöyle gerçekleşir;
Akciğer –> Soluk Borusu –> Gırtlak –> Yutak –> Ağız