Kadınlarda adet döngüsünün ortalarından yumurtalıktan bir yumurta salınır, bu yumurta kadının fallop tüpü boyunca ilerler bu duruma yumurtlama denir. Kadınlarda üreme sağlığı açısından önemli bir rol oynayan luteal faz, yumurtlama sonrasında başlayan ve adet döngüsünün sonuna kadar devam eden bir süreçtir. Ancak bu dönemde meydana gelen hormon dengesizlikleri, luteal faz yetmezliği olarak bilinen duruma yol açabilir. Peki, luteal faz yetmezliği nedir, neden oluşur ve nasıl tedavi edilir?
Kadınlarda adet döngüsünün ortalarından yumurtalıktan bir yumurta salınır, bu yumurta kadının fallop tüpü boyunca ilerler bu duruma yumurtlama denir. Doğurganlık çağındaki kadınlarda her ay bir yumurta büyür ve olgunlaşan yumurta çatlar. Şayet yumurtlama döneminden sonra gebelik gerçekleşmezse yaklaşık 12-14 gün sonra adet kanaması başlar. Yumurtlamadan itibaren regl döneminin başlamasına kadar olan bu süreye luteal faz denir. Luteal faz için kısaca yaklaşık 2 hafta süren yumurtlama döngüsü fazıdır da denilebilir.Luteal faz hamile kalabilmek ve hamileliğin sürdürülmesi için önemli bir süreçtir.
Luteal fazın 14 gün sürer, bu süre sabittir. Luteal fazın görevi rahim içi tabakayı hamileliğe hazırlamaktır.
Luteal faz sırasında normal değerler 1,4 ila 5,5 mlU/ml aralığındadır.
FSH Luteal faz normal değeri 1.5-7,00 mIU/ml.
LH (LuteinizingHormone) Luteal faz normal değeri 02-6,5mIU/ml
E2 (Estradiol) Luteal faz normal değeri 97-216 pg/ml
ProlaktinLuteal faz normal değeri ise 4-25,00 ng/ml’dir.
Luteal faz defektiyaniluteal faz yetmezliği rahim iç tabakasının adet günü ile karşılaştırıldığında rahim iç tabakasının, adet gününden 2 gün ya da daha fazla geride olması ve gerektiği kadar olgunlaşmamasına denir.İki adet döneminde peş peşe gerçekleştiği tespit edilirse luteal faz bozukluğu kısırlık sebebi olarak değerlendirilir.
Kısırlık tedavisi gören veya bu nedenle tedavi olmak için jinekoloğa müracaat eden kadınların ortalama % 3-4’ü luteal faz defektinden dolayı çocuk sahibi olamamaktadır. Luteal faz defekti, kısa adıyla LPD; en sık görülen doğurganlık sorunlarından biridir. İmplantasyonun önüne geçerek doğurganlığı olumsuz etkileyebilmekte ve hamileliğin düşükle sonuçlanmasına yol açabilmektedir.
Adet dönemleri arasında lekelenme yaşama
Hamile kalmakta güçlük çekme
Hamilelikte düşük yapma
Erken adet görme
Çikolata kisti
Polikistik over sendromu
Stres, depresyon
Anoreksiya gibi yemek bozuklukları
Obezite, aşırı kilolu olma
Fazla spor yapma
Tiroid hastalıkları (Hipertiroidi ya da hipotiroidi)
Yaşlanma
Hastalık progesteron testi ile tespit edilir. Adetin 21. gününde kandaki progesteron seviyesi ölçülerek kişide Luteaz faz yetmezliği olup olmadığı belirlenebilir.
Luteal faz yetmezliği ilaç tedavisiyle iyileştirilmeye çalışılır. Tedavide kullanılan duphaston ve progestan gibi ilaçlar Progesteron içermektedir. Hasta ilacı almaya genellikle adetin 1. gününden itibaren 15 gün sonra başlar ve 10 gün devam eder. Tedavinin süresi herkeste değişiklik göstermekle beraber çoğunlukla en az 3 ay boyunca uygulanır.
Luteal faz hastalığı süresince rahmin iç tabakası muhtemel bir gebelik için kalınlaşarak hazırlık yapmayı sürdürür. Luteal faz bozukluğu olan kadınlarda rahim iç yüzeyinin gelişimi sağlıklı olmaz. Bunun sonucunda gebeliğin meydana gelmesi ve ilerlemesi mümkün olmayabilir. Hamilelik oluşsa bile maalesef bu durumdaki anne adayının düşük yapma riski yüksektir.
Luteal faz eksikliği yaşamak hamileliği güçleştirebilir. Ayrıca bu rahatsızlık tekrarlayan düşüklerin sebeplerinden biridir. Döllenen yumurta luteal faz defekti yüzünden rahme tutunamayabilir. Yahut gerektiği kadar progesteron hormonu salgılanamadığı için bebek kaybedilir.