Persentil nedir? Persentil hesaplama nasıl yapılır?

Gelişim sürecinin izlenmesi söz konusu olduğunda büyüme eğrisi yani persentil akla geliyor. Persentil, bilimsel ilkeler baz alınarak, Dünya Sağlık Örgütü tarafından oluşturulmuş bir tablodur. Peki, persentil tam olarak neyi ifade eder? Persentil hesaplama nasıl yapılır?

Çocuklar gelişim halindeyken ebeveynler ‘acaba yeterli düzeyde büyümeye devam ediyor mu?’ şüphesine kapılabilirler. Çocuğun gelişim sürecinde erken analiz edilen büyüme problemlerinin kolaylıkla çözülmesi mümkündür. Ancak ilerleyen yaşlarda bu konuda meydana gelen sorunlara müdahale etmek giderek zorlaşabilir. 

PERSENTİL NEDİR? 

Bebeğin dünyaya gelmesiyle beraber ebeveynin yaşamına yeni bir tabir olarak persentil giriyor. Büyüme eğrisi olarak da adlandırılan bu terim, çocuğun seneler içerisinde sahip olması gereken fiziksel özellikleri temsil ediyor. Persentil hesaplama yöntemiyle çocuğun yeteri kadar gelişip gelişmediği anlaşılıyor. 

Bebeğin doğumundan sonra ebeveynler, persentil sayesinde çocuklarının doğru oranda büyüyüp büyümediğini tespit ediyor, herhangi bir gelişim geriliği varsa bu konuda bilgi sahibi oluyorlar. Böylece büyüme evresinde önemli olan erken teşhis sağlanıyor ve hızlı çözüm bulunma yoluna gidiliyor. Türkiye’de uygulanan persentil tablosu, ülkenin ortalaması göz önüne alınarak düzenlenmiştir. 

Peki, fiziksel büyüme konusunda hangi durumlar dikkate alınır? 

Uzmanlar, çocuğun gelişim sürecinde 3 özelliğe odaklanıyor. Bunlar boy, kilo ve baş bölgesi olarak kabul ediliyor. Persentil tablosu da bu özelliklerin değerlerine göre oluşturuluyor. Önemsenen bu 3 kriter, çocuğun o döneme kadar yeterli düzeyde gelişip gelişmediğini gösteren persentil hesaplama tablosunu ifade ediyor. Böylece çocukların ortalama gelişim düzeyleri anlaşılıyor.

PERSENTİL ÖLÇÜMÜ NASIL YAPILIR? 

Uzmanlar, ayda en az 1 kere boy kilo persentil tablosuna bakılmasını öneriyor. Bu şekilde çocuğun gelişimi kontrol altına alınabiliyor. Ayda bir kontrolün mümkün olmadığı durumlarda 3 ayda bir kesinlikle tablo değerlerinin incelenmesi önemli. Olumsuz yönde giden bir durum tespit edilirse derhal doktora başvurulması tavsiye ediliyor. 

Tablonun yatay bölümünde bebeğin kaç aylık veya kaç yaşında olduğunu belirten sayı değerleri bulunuyor. Bu değerin karşısında ise boy, kilo ve baş bölgesi uzunluğu var. Her iki yöndeki değerler çakıştırılarak arzu edilen persentil değerine sahip olunuyor. Persentil hesaplama bu şekilde gerçekleştiriliyor ve doğru bir persentil eğrisi elde ediliyor.

İDEAL PERSENTİL KAÇ OLMALI? 

Genel olarak persentil tablosu, 1 aylık ve 3 yaş aralığını kapsayan değerlerden oluşmaktadır. Bu tabloyla beraber erkek ve kız persentil değerlerinin yeterli düzeyde olup olmadığı anlaşılıyor. Bir erkek çocuğu yüzde 10’un altındaki bir değere sahipse mutlaka hekime başvurulması gerekiyor. Aynı zamanda bu değer yüzde 97’nin üzerindeyse de doktora danışılmalıdır. 

GELİŞİM GERİLİĞİ BELİRTİLERİ NELER? 

Çocukların gelişim düzeylerinin ölçülmesi net değerler verse de bazı belirtiler önceden fark edilebiliyor. Böylece aileler çocuklarının sağlıklarıyla ilgili hızlı davranabiliyorlar.  

Boy, kilo ve baş çevresi değerleri haricinde çocuğunuzun normal gelişim gösterip göstermediğinden şu durumlarda şüphelenebilirsiniz: 

• Çocuğunuz çok sık hastalanıyorsa,  
• İştahsızlık gözlemleniyorsa,  
• Okul başarısında düşüş fark ediliyorsa, 
• Konuşmada gerilikten şüpheleniliyorsa, 
• Yürüme ve koşma eylemleri normalden geç gerçekleşiyorsa bir uzmanla görüşerek gerekli testleri yaptırabilirsiniz.

Boy ve kilo değerlerinde fark edilen anormalliklerin yanında bu belirtilerin de gözlemleniyor olması doktor kontrolünü gerekli kılıyor.