Prostat büyümesi nedir, neden olur? Prostat büyümesi teşhisi, belirtileri ve tedavisi

Prostat, idrar torbasının (mesane) altında, üretrayı (idrar kanalı) sarmalayan ceviz büyüklüğünde bir salgı bezi. Erkeklerde üreme sağlığı açısından önemli bir rol oynar; meninin sıvı kısmının bir bölümünü üretir. Ancak yaşla birlikte bu bez büyümeye eğilimlidir, bu da “Benign Prostat Hiperplazisi (BPH)” adını verdiğimiz tabloyu ortaya çıkarır. “Prostat büyümesi neden olur?” sorusu sıkça merak edilir; temel etkenler arasında hormonal değişiklikler ve genetik yatkınlık bulunur.

PROSTAT BÜYÜMESİ NEDİR?

Prostat bezinin iyi huylu hiperplazisi, çoğunlukla 50 yaş sonrasında belirginleşen bir durumdur. Yaş ilerledikçe prostat dokusu genişler ve mesaneden çıkan idrar yolunu sıkıştırmaya başlar. Bu durum “bası” olarak tanımlanır. Neticede idrar yapmada zorlanma, sık sık tuvalete gitme gibi şikâyetler oluşur. Bu tabloya tıp literatüründe Benign Prostat Hiperplazisi (BPH) veya “iyi huylu prostat büyümesi” adı verilir.

PROSTAT BÜYÜMESİ NEDEN OLUR?

Tam mekanizma kesin olarak bilinmese de, hormonal faktörlerin (testosteron ve dihidrotestosteron) rol aldığı düşünülür. Yaş ilerledikçe erkeklik hormonlarında dalgalanmalar görülür, bu da prostat dokusunu çoğalmaya sevk edebilir. Ayrıca genetik yatkınlık ve yaşam tarzı faktörleri (beslenme, obezite vb.) de prostat büyümesinde etkili olabilir.

PROSTAT BÜYÜMESİ KANSER MİDİR?

“Prostat büyümesi kanser midir?” sorusuna cevap olarak: Hayır, prostat büyümesinin kendisi kanser anlamına gelmez. İyi huylu prostat büyümesi (BPH), hücre yapısı kanserleşmeden sadece doku çoğalması şeklinde seyreder. Ancak prostat kanseri de benzer şikâyetlere yol açabileceğinden, doktorun kan testleri (PSA), rektal muayene ve gerekirse biyopsi gibi yöntemlerle kanser ayrımını yapması önemlidir.

PROSTAT BÜYÜMESİNİN BELİRTİLERİ

• İdrar Yapma Güçlüğü: İdrara başlama süresinin uzaması, akımın zayıflaması veya kesik kesik gelmesi.

• Gece Sık İdrara Kalkma (Nokturia): Hasta geceleri birkaç kez tuvalete gitme ihtiyacı hissedebilir.

• İdrar Retansiyonu (İdrarı Tam Boşaltamama Hissi): Mesanede idrar kalıyormuş gibi hissedilmesi.

• Çatallı veya İnce İdrar Akışı: Bası nedeniyle akımın düzeni bozulur.

• Sık İdrara Çıkma ve İdrar Kaçırma: Özellikle gündüzleri kısa aralıklarla idrar yapma ihtiyacı.

Bu belirtiler, hastanın sosyal hayatını ve uyku düzenini olumsuz yönde etkileyebilir. Benzer semptomlar farklı prostat hastalıklarında da görülebileceğinden tanıyı netleştirmek için uzman görüşü şarttır.

PROSTAT BÜYÜMESİ NASIL ENGELLENİR?

Tam olarak engellenmesi mümkün olmasa da, sağlıklı yaşam alışkanlıkları prostat sağlığına katkıda bulunabilir:

• Düzenli Egzersiz: Aerobik ve direnç egzersizleri kan dolaşımını iyileştirir.

• Sağlıklı Beslenme: Lifli ve antioksidan yönünden zengin gıdalar, yağlı ve işlenmiş gıdalardan uzak durmak.

• Alkol ve Sigara Sınırlandırılması: Tütün kullanımı ve fazla alkol prostatı olumsuz etkileyebilir.

• Düzenli Doktor Kontrolleri: Özellikle 50 yaş üstü erkeklerde yıllık prostat muayenesi ve PSA testi önerilir.

PROSTAT BÜYÜMESİ TEDAVİSİ

Prostat büyümesi her hastada aynı derecede semptom yaratmaz. Tedavi planı, belirtilerin şiddetine ve prostat boyutuna göre şekillenir:

1. İlaç Tedavisi:

o Alfa-blokerler (ör. Tamsulosin): İdrar kanalını açar, rahat akışı sağlar.

o 5-alfa redüktaz inhibitörleri (ör. Finasteride): Prostat hacmini küçültmeye yardımcı olur, etkisi uzun sürelidir.

2. Cerrahi Yöntemler:

o TUR-P (Transüretral Prostat Rezeksiyonu): Rektum yerine üretra içinden girilerek prostat dokusu tıraşlanır.

o Lazer Prostat Cerrahisi: Prostat dokusunu lazerle buharlaştırma veya kesme yöntemiyle yapılır.

o Açık Prostatektomi (Prostatın çıkartılması): Büyük prostatlarda uygulanabilir, daha invaziv bir girişimdir.

3. Minimal İnvaziv ve Ek Yöntemler:

o Prostat stenti, mikrodalga ısıtma tedavisi gibi ek yöntemler semptomların hafifletilmesinde faydalı olabilir.

Tedavi başarısı çoğunlukla yüksektir, ancak düzenli takip ve ilaç kullanımına devam edilmesi gerekebilir. Oluşabilecek komplikasyonlar (ör. idrar yolu enfeksiyonu, taş) da yakından izlenmelidir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Prostat ne gibi rahatsızlıklar verir?

İdrar yapma güçlüğü, sık sık idrara çıkma, özellikle geceleri kalkma, idrar akışında zayıflama ve hatta mesanenin tam boşalmaması gibi belirtiler sık görülür.

Prostat olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Üroloji uzmanı, rektal muayene (parmakla muayene) ve gerekirse PSA testi, ultrason gibi yöntemlerle prostat büyüklüğünü ve yapısını değerlendirir. Şikayetlerinizin derecesi de tanı sürecine yardımcı olur.

Prostat hastalığının ilk belirtileri nelerdir?

Sık idrara çıkma, özellikle gece idrara kalkma (noktüri), idrar akışının zayıflaması, kesik kesik işeme gibi hafif şikâyetler ilk sinyaller olabilir.

Prostat nerelere ağrı yapar?

Çoğunlukla alt karın veya kasık bölgesinde hafif ağrı hissedilebilir. Bazı vakalarda bel ağrısı, testis bölgesinde rahatsızlık veya rektum çevresinde basınç hissi de görülebilir.