Psikolojik çarpıntı nedir, neden olur? Psikolojik kalp çarpıntısının teşhisi, belirtileri ve tedavisi

Çoğu kişi, psikolojik çarpıntı nedir sorusunun yanıtını kalbin ritim bozukluğundan çok duygu durumuyla ilişkili bir fenomen olduğunu öğrenince şaşırabilir. Günlük yaşamdaki stres kaynakları, anksiyete bozuklukları ve içsel çatışmalar, kalp atımlarının fark edilir biçimde hızlanmasına yol açabilir. Bu nedenle “psikolojik çarpıntı neden olur?” diye merak edenler, aslında bedensel ve zihinsel süreçlerin bir bütün olduğunu fark etmeli. Yazımızın devamında, “psikolojik kalp çarpıntısı belirtileri” ve “psikolojik kalp çarpıntısı tedavisi” konularını ele alarak bu rahatsızlığın yönetim yollarına değiniyoruz.

PSİKOLOJİK ÇARPINTI NEDİR?

Psikolojik çarpıntı, kişinin ruh hâlindeki yoğun gerilim veya kaygı sebebiyle kalp atışlarını anormal derecede hızlanmış ya da güçlü hissedebilmesidir. Elektrokardiyografi (EKG) gibi tetkiklerde genellikle yapısal bir “aritmi” tespit edilmez; sorun daha çok sempatik sinir sistemi uyarısının artmasından kaynaklanır. Kişi, sanki kalbi yerinden çıkacakmış gibi atıyor hissine kapılabilir ancak altta yatan ciddi bir kalp rahatsızlığı olmayabilir. Bu durum, bedensel tepkilerle zihinsel kaygıların aynı anda devreye girmesi sonucu ortaya çıkan psikofizyolojik bir süreçtir. Özellikle anksiyete bozuklukları, panik atak veya kronik stres yaşayanlarda daha sık görülür.

PSİKOLOJİK ÇARPINTI NEDEN OLUR?

Günlük yaşamda karşılaşılan sıkıntılar, kaygı bozuklukları ve travmatik deneyimler “psikolojik çarpıntı”nın ortaya çıkmasında önemli rol oynar. Vücudun “savaş veya kaç” tepkisi devreye girdiğinde, adrenalin ve kortizol gibi hormonlar kalp atım hızını artırır. Düzgün yönetilemeyen stres, kişinin rahatlamasını güçleştirir ve çarpıntı atakları sıklaşabilir. Kafein, nikotin gibi uyarıcı maddelerin aşırı tüketimi de benzer semptomları tetikleyebilir. Bazı hastalarda ise bilinçdışı endişeler, uzun süreli kas gerginliği (somatik semptomlar) ve yanlış düşünce kalıpları çarpıntı hissini güçlendirebilir.

PSİKOLOJİK KALP ÇARPINTISI BELİRTİLERİ

• Göğüs bölgesinde rahatsız edici çarpıntı veya atım hissi

• Nefes almada zorlanma veya derin nefes alma ihtiyacı

• Sıcak basması, terleme veya titreme gibi vejetatif reaksiyonlar

• Odaklanma güçlüğü, endişe ve huzursuzluk
Bu belirtiler bazen dakikalar içinde geçerken, bazen de hafifleyip şiddetlenerek saatler sürebilir. Eş zamanlı olarak elde veya vücutta karıncalanma, mide bulantısı gibi farklı semptomlar da görülebilir. Kişi çoğu kez kalbinin gerçekten “hasta” olduğuna inanabilir; ancak kardiyolojik muayeneler normal çıktığında sorunun psikolojik kaynaklı olduğu anlaşılır.

PSİKOLOJİK KALP ÇARPINTISI TEDAVİSİ

Psikolojik kalp çarpıntısı tedavisi, altta yatan kaygı ve stres faktörlerini azaltmaya yönelik yaklaşımları içerir. Psikoterapi (özellikle bilişsel davranışçı terapi), kişinin çarpıntıya dair yanlış düşünce kalıplarını değiştirmesine ve stres yönetimi becerilerini geliştirmesine yardımcı olur. Gerekli hâllerde psikiyatri uzmanları “anksiyolitik” veya “beta blokör” gibi ilaçlar reçete edebilir. Nefes egzersizleri, gevşeme teknikleri ve düzenli egzersiz, kalp atışlarını dengeleyerek çarpıntı hissini hafifletebilir. Tedavi planı, kişinin ruhsal durumuna ve çarpıntının şiddetine göre biçimlendirilir.

PSİKOLOJİK ÇARPINTI NE KADAR SÜRER?

Strese bağlı çarpıntılar, genellikle birkaç dakikadan birkaç saate kadar değişebilen bir sürede hissedilebilir. Akut ataklar kısa sürede yatışırken, kronik stres yaşayan bireylerde bu durum uzayabilir. Bu süreçte kişinin kendini güvende ve rahat hissetmesi, çarpıntının daha hızlı yatışmasına katkı sağlar. Devam eden endişeler, günlük hayatta tekrarlayan panik ataklar veya yoğun anksiyete bozuklukları, çarpıntının daha uzun sürmesine neden olabilir. Dolayısıyla, stres kaynağının ortadan kalkması ve uygun tedavilerle desteklenmesi, çarpıntı ataklarını kısaltabilir.

STRESE BAĞLI KALP ÇARPINTISI NASIL GEÇER?

Bazen “kriz” olarak algılanan bu çarpıntı atakları, “gevşeme egzersizleri” ve “nefes teknikleri” ile hafifleyebilir. Ortamdan uzaklaşıp sakin bir yerde derin nefes alıp vermek, stres hormonlarının salınımını azaltır. Bazı kişiler yoga, meditasyon veya hafif spor aktiviteleriyle stres düzeylerini kontrol altında tutabilir. Uzun vadede ise psikolojik danışmanlık veya terapi, strese bakış açısını değiştirmeye yardımcı olarak atakların şiddetini ve sıklığını düşürür. Hekim gerekli görürse ilaç tedavisi ile destek sağlanabilir.

SIKÇA SORULAN SORULAR

Psikolojik çarpıntı kaç gün sürer?

Ataklar çoğu zaman dakikalar veya saatler sürer. Ancak yoğun anksiyete veya travma kaynaklı durumlarda birkaç güne kadar uzayabilir.

Kaygı bozukluğu çarpıntı yapar mı?

Evet, kaygı bozukluğu olan bireyler kalp atışlarını daha belirgin hissedebilir. Bu durum yaygın bir semptom olarak kabul görür.

Çok düşünmek çarpıntı yapar mı?

Aşırı zihinsel yük ve stres, vücudun sempatik aktivasyonunu artırarak çarpıntıya neden olabilir.

Sinirsel kalp çarpıntısı nasıl olur?

Stres hormonlarının devreye girmesiyle kalp daha hızlı atar; kişi göğsünde baskı veya hızlanmış ritim algılar. Sakinleştiğinde veya rahatladığında atak genellikle azalır.