Ramazan ruhunu çocuklarla buluşturan tekne orucu nedir, nasıl tutulur?

Ramazan aylarında, çocukların büyüklerinin oruç tutmalarını taklit etme isteği oldukça yaygındır. Çocuklar, sahur keyfini ve iftar lezzetini yaşamak için oruç tutmak isterler. Kültürümüz onların ihtiyacına cevap verecek çözümü üretmiştir: Tekne orucu… Peki, çocuklar hangi yaşından itibaren oruç tutmalıdır? Tekne orucu nedir? Tekne orucu nasıl tutulur?

Hızlı erişim:

• TEKNE ORUCU NEDİR?
• TEKNE ORUCU NEREDEN GELİR?
• TEKNE ORUCU NASIL TUTULUR?
• TEKNE ORUCU NASIL AÇILIR?
• TEKNE ORUCUNDA SAHURA KALKILIR MI?
• TEKNE ORUCU KAÇ SAAT SÜRER?
• TEKNE ORUCUNU KİMLER TUTABİLİR?

Müslümanlar için farz olan oruç ibadeti, dini bir vecibe olmanın ötesinde kültür hayatımızın da kodları arasında önemli bir yere sahiptir. Bu kültürde çocukların da ayrı bir yeri vardı. Bluğ çağına erene kadar çocuklar için oruç farz değildir. Ancak bu ibadete alıştırmak, onların da büyükleri taklit etme, Ramazan heyecanına, sahur sofralarına ortak olma isteğine karşılık vermek gerekir. Bu gerekliliği, onları zorlamadan yani gün boyu aç ve susuz kalmalarına neden olmadan, yerine getirmek için zamanla ortaya çıkan formül ise tekne orucudur.

Tekne orucu ile çocuklar orucun anlamını, manevi değeri, sabretmeyi öğrenir. Peki nedir tekne orucu, nereden çıkmıştır, nasıl tutulur? 

TEKNE ORUCU NEDİR?

Halk arasında “çocuk orucu” olarak da bilinen ve tenkiye adıyla anılan tekne orucu, genellikle çocukları teşvik eden ve bazen hastalar için de uygun olan bir oruç biçimidir. Oruçla ilişkilendirildiğinde, bu oruç türü aç kalma, iradeyi güçlendirme ve birlik beraberlik duygularını pekiştirme amacı taşır. Öğlen saat 12’ye kadar beklemeyi gerektiren bu orucun temel hedefi yaşanan zorluklarla baş etmeyi öğretmek ve dayanışmayı artırmaktır. Günümüze kadar uzanan tekne orucu geleneği, sahurda yemek yedikten sonra niyet edip uyuyan çocukların sabah kalktıklarında kendilerini oruçlu hissetmelerini sağlayarak özgüvenlerini güçlendirir.

TEKNE ORUCUNUN KÖKENİ NEREDEN GELİR?

Rivayete göre, eski zamanlarda çocuklar oruç tutmak istediklerinde aileleriyle birlikte oruca başlarmış. Oruç tutan yaşlı insanlar da benzer şekilde davranarak hareket ederlermiş. Aç hissettiklerinde ise ekmek teknesinin arkasına saklanıp biraz yemek yerlermiş. Ekmek teknesinin arkasında gizlenen bu kişiler, karnı doyduktan sonra oruca devam ederlermiş. Bu duruma tekne orucu denmiş.

Necdet Sakaoğlu, “Taşrada Eski Yaz Ramazanları” başlıklı yazısında, tekne orucunun kökenini açıklar. Sakaoğlu’na göre tekne orucu, âlimlerin genç yaşta çocuklara oruç tutmayı öğretmek ve İslami kimlik kazandırmak amacıyla tavsiye ettikleri bir tenkiye orucudur. Tenkiye kelimesi Arapça ‘da “künyelemek” ve “kimliklenmek” anlamına gelen tenkiye kelimesi zamanla tekne orucu adını almıştır.

TEKNE ORUCU NASIL TUTULUR?

Tekne orucunu tutmak için sahur vaktinde çocukları da kaldırıp bir şeyler yedirdikten sonra niyet ettirilir. Öğlen saat 12’ye kadar beklemeyi içeren tekne orucu, genel olarak kabul gören bir oruç tutma şeklidir. Bu geleneğe göre, tekne orucu olarak bilinen bu pratiği, oruç tutma isteği olanlar ve irade gücü yetersiz olan bireyler uygular.

Böylelikle çocuklar, büyükleri gibi davranarak hem daha mutlu olur hem kendilerini büyümüş gibi hissedebilirler. Küçük yaşta oruç tutmaya alıştırılan çocuklar, tekne orucu ve ibadet kavramlarına aşina hale gelerek büyüdüklerinde oruç tutmayı daha kolay bulabilirler.

TEKNE ORUCU NASIL AÇILIR?

Çocuklar ve hasta bireyler, tekne orucunu açmaları için öğle ezanı saatinden sonra dua ederek oruçlarını açabilirler. Uzun süreli oruçların bu grupları yorabileceği düşünüldüğünden, dini açıdan öğle vakti tercih edilmiştir.

TEKNE ORUCUNDA SAHURA KALKILIR MI?

Tekne orucunu tutarken sahur ve iftar vakitlerine dikkat edilir. Sahur yapacak çocuklar için önemli olan, yetişkinler gibi sahura kalkmaları ve niyetlerini yapmalarıdır; bu onları daha keyifli hissettirecektir.

TEKNE ORUCU KAÇ SAAT SÜRER?

Çocukların belirli bir zaman diliminde oruç tutmaları için bu süre sabah ile öğle arasında veya öğleden akşama kadar olabilir. Çocukların tercihine göre durum değişiklik gösterebilir.

TEKNE ORUCUNU KİMLER TUTABİLİR? KİMLER İÇİN UYGUNDUR?

Tekne orucu genellikle çocuklar arasında yaygın olan bir oruç türüdür. Çocukların oruç tutma alışkanlığını geliştirmek amacıyla öğretilir. Bazen oruç tutması sağlık sorunları nedeniyle farz olmayan ileri yaşlardaki bireyler de bu orucu deneyebilir ve dini sorumluluklarını yerine getirmenin sevincini yaşayabilir. Oruç tutanlar, gün içinde birkaç saat boyunca aç kalmayı kabul edebilir, buna değdiğini düşünerek mutlu olabilir. Küçük yaştaki çocuklar istediklerinde aileleri tarafından tekne orucunu uygulamaları konusunda desteklenebilirler.