Seferi iken oruç tutulur mu? Seferi oruç kaç km için geçerli? Yolculukta oruç neye göre açılır?

Yaşam

9 Mart 2024

0 Yorum

Ramazan ayında seyahat ederken oruç tutulması en çok araştırılan konulardan olur. Seyahat halinde yani seferi iken oruç tutmak farz değildir. Ancak tutulması halinde farz sevabı olur. Unutmamak gerekirki seferi iken oruç tutmamak için belli şartlar gerekir. Bunlardan biri yolculuğun mesafesi diğeri ise süresidir. Oruçluyken seferi olan yani yolculuğa çıkan birinin hangi saate göre orucunu açacağı da önemlidir. Oruçluyken seferi olan biri orucunu bozabilir mi? Seferi nedir, ne anlama gelir? Seferi iken oruç tutulur mu? Seferi oruç kaç km için geçerli, kaç gün şartı var. Seferi iken oruç tutmak ve bozmakla ilgili tüm soruların cevabını Mavi Kadın editörü hazırladı.

Oruç tutmak, İslam’ın beş temel direğinden biri ve Müslümanlar için büyük önem taşır. Ancak belirli durumlarda her ibadette olduğu oruç için de bazı esneklikler bulunur. Bunlardan biri de seferilik, yani yolculuk halinde olma durumudur. Peki, seferi iken oruç tutulur mu? Seferi sayılmak için kaç km mesafe kat etmek gereklidir? Seferi ayeti, seferi orucun şartları, seferiye orucun farz olup olmadığı gibi tüm detayları derledik.

SEFERİ ORUÇ NEDİR?

Seferi oruç, bireyin evinden uzak bir yere seyahat etmesi durumunda kaza edebileceği oruçtur. Ramazan ayı boyunca insanlar çeşitli sebeplerle seyahat halinde olabilirler. Seferi oruç Kur’an’ı Kerim’de yer almaktadır. Bakara Suresi’nin 185. ayeti bu konuda Müslümanların nasıl hareket edebileceğine dair açık hüküm vermektedir.

SEFERİ ORUÇ AYETİ

Elmalılı Hamdi Yazır Mealinde Kseferi oruçla ilgili şöyle ayet yer almaktadır:

“O Ramazan ayı ki, insanları irşad için, hak ile batılı ayıracak olan, hidayet rehberi ve deliller halinde bulunan Kur’ân onda indirildi. Onun için sizden her kim bu aya şahit olursa onda oruç tutsun. Kim de hasta, yahut yolculukta ise tutamadığı günler sayısınca diğer günlerde kaza etsin. Allah size kolaylık diler zorluk dilemez. Sayıyı tamamlamanızı, size doğru yolu gösterdiğinden dolayı Allah’ı tekbir etmenizi ister. Umulur ki şükredersiniz.” (Bakara süresi 185)

SEFERİ ORUÇ KAÇ KM İÇİN GEÇERLİ? ŞARTLARI NEDİR?

İslam inancına göre seferi oruç kuralları belirlenmiştir. Seferi oruç şartları içerisinde en önemlisi seyahat mesafesidir. Bir kişi yaşadığı yerden en az 104 km uzaklığa seyahat edecek olursa, o zaman seferi orucunu tutabilir. Bu seferi namaz için de geçerli bir mesafedir. 104 km.den az mesafeye giden seferi olamaz.

SEFERİ ORUÇ KAÇ GÜN SÜREBİLİR?

Kişi gittiği şehirde 15 günden fazla kalacaksa, misafir statüsünde değildir ve oruç tutma sorumluluğunu taşır. Diğer yandan, kişi 15 günden az süreyle kalacaksa, ziyaret ettiği yerde misafir olarak kabul edilir ve oruç tutmak zorunda değildir. Bu durumda, isteğe bağlı olarak orucu daha sonra kazaya bırakarak sonradan da tutabilir.

Seyahatin sonunda kaç gün oruç tutulmamışsa, o günlerin kaza orucunun tutulması gerekmektedir.

yeni proje 7

SEFERİ İKEN ORUÇ TUTULUR MU?

Bir kişi seferi olduğunda (yani yolculukta iken), oruç tutma yükümlülüğü hafifler. Yolculuk zorlu olacaksa veya kişi oruçla yorulacaksa, orucunu tutmayabilir ve sonra kaza olarak tutabilir. Eğer yolculuk kolay olacak ve oruç kişiyi zorlamayacaksa, o zaman oruç tutmaya devam edebilir. Oruç tutup tutmama tamamen kendi durumuna göre verilecek bir karardır. Yani farz değildir, ama tutarsa farz sevabı alır. Tutmazsa kaza eder, kaferet gerekmez. Örneğin, Oruç tutma konusunda tereddüt yaşayabilecek kişiler arasında şoförler veya iş gereği sık sık farklı şehirlere seyahat edenler bulunabilir.

Uzun yolculuklar ve açlık ile susuzluk durumu insanları düşündürse de İslam inancında bu durum için kolaylık sağlanmıştır. Yine de her durumda, kesin bir karar vermek için bir din âlimi veya ilahiyat uzmanına danışmak en iyisidir.

SEFERİ ORUÇ NASIL AÇILIR?

Seyahat halindeyken oruç tutulursa ve yolculuk sırasında şehir değişikliği yaşanırsa, orucun ne zaman açılacağı konusu bazen karışıklık olabilir. Gidilen yerde iftar vaktinde orucun açılması gerekmektedir.

Oruçlu bir kişi uçakla seyahat ediyorsa ve iftar saati yaklaşıyorsa, yani yüksek irtifada ise orucunu açmak için gün batımını beklemelidir. Karada seyahat ediliyorsa, geçilen yerin iftar saatine göre oruç açılır.

SEFERİYE ORUÇ FARZ MI?

Bir kimse seyahate çıkarsa, oruç tutmaması dinen caizdir. Eğer kişi orucu tutmaz ise sonra kaza edebilir. Kefaret gerekmez. Bu bir tür erteleme kolaylığıdır.

SEFERİ ORUÇLA İLGİLİ SORU CEVAPLAR

Dinimiz İslam adlı internet sitesinde seferi oruçla ilgili sık sorulan sorulara verilen cevaplar şu şekilde:

Sual: Seferde olana da Ramazan orucu farz mı?

CEVAP
Evet. Ama kazaya bırakması caizdir.

Sual: Seferde oruç tutmak gerekmediği halde, Ramazan orucunu tutan nafile sevabı mı alır?

CEVAP
Seferi olan, Ramazan orucunu tutarsa, farz sevabı alır.

Özürsüz oruç yememeli

Sual: Devamlı şehirlerarasında şoförlük yapanın, oruç tutmaması günah olur mu?

CEVAP
İşi aksatacak zorluk yoksa Ramazan-ı şerifte oruç tutmak çok sevabdır. Özürsüz oruç tutmamak büyük günahtır. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Ramazanda mazeretsiz bir gün oruç tutmayan, bunun yerine bütün yıl boyu oruç tutsa, Ramazandaki o bir günkü sevaba kavuşamaz.) [Tirmizi]

Şu halde, bir özür olmadan oruç yememeli. Dini bir özrü olanın, orucunu kazaya bırakması caiz olur. Yolculukta sıkıntı olur, iş aksar veya kazaya sebep olacak bir durum olursa, kazaya bırakmak caiz olur. Hadis-i şerifte, (Yolculukta [sıkıntı içinde] oruç tutmak, takva değildir) buyuruldu. (Buhari) [Yolculuk veya sefer demek, 104 km’den uzak yere gitmek üzere yola çıkmaktır. Bunlardan daha kısa yola giden seferi olmaz. Burada takva daha çok sevap kazanmak manasındadır.]

Sual: Yolculukta oruç tutmamaya izin var diye oruca niyetlenmedim. Saat 11’de uçağa bineceğim için sabah kahvaltımı yapıp yola çıktım. Seferde oruç tutmamak caiz değil mi?

CEVAP
İmsak vaktinden önce sefere çıksaydınız, oruca niyet etmeyip sefere çıkınca yiyip içebilirdiniz. Hâlbuki kahvaltı yaptığınız zaman, mukimsiniz ve niyet etmiyorsunuz, yiyip içiyorsunuz, bu yüzden günah oluyor. Niyet edip oruçlu yola çıkacaktınız ve o gün o orucu bozmayacaktınız, yani o gün orucu tutmanız gerekirdi. Niyet etmeden yiyip içtiğiniz için sadece kaza gerekir.

Seferi iken oruç

Sual: İmsak vaktinden sonra sefere çıktığımız için oruca niyet etmiş oluyoruz. Yani o gün seferde de olsak oruç tutmamız lazım. Ancak, mesela sabah 11’de ABD’ye gitmek üzere uçağa biniyoruz. Devamlı Batı’ya gittiğimiz için gün, New York’a giderken 7 saat, Los Angeles’ a giderken de 10 saat uzuyor. Bu durumda ne yapmak lazım?

CEVAP
Oruç tutabilirse sevab kazanır, açlık ve susuzluğa dayanamayıp bozarsa günah olmaz. Seferdeyken, orucu özürsüz bozana kefaret gerekmez.

Sual: Bir kimse, Ramazan orucunu sefere çıkınca sebepsiz bozsa, kaza mı kefaret mi gerekir? Mukim iken orucunu bozup sonra sefere çıksa, kaza mı, kefaret mi gerekir?

CEVAP
Niyetli orucu sefere çıkınca bozmak günahtır. Ama günah işlese de, seferde bozduğu için kefaret gerekmez. Eğer mukim iken bozup sefere çıksa, kefaret de gerekir.

Hanefî mezhebindeki fıkıh kitaplarının en kıymetlilerinden olan Dürer ve Gurer kitabında Molla Husrev hazretleri buyuruyor ki:

Ramazan ayı gelince, oruç tutmak farz olur. Ancak seferî olanın oruç tutması farz değildir. Kutuplara giden Müslüman, seferî ise oruç tutmaz. Geriye dönünce kaza eder. Gündüzleri 24 saatten daha uzun yerlerde, mesela altı ay gündüz olan yerlerde, oruca saatle başlanır ve saatle bozulur. Gündüzü böyle uzun olmayan, vakitleri normal teşekkül eden, yani gündüzleri 24 saatten az olan bir şehirdeki Müslümanların zamanına uyularak oruç tutulur. (Dürer ve Gurer)

Seferde iftar saati

Sual: Oruca niyet edip de sonra başka bir memlekete giden kimse, iftarını hangi yere göre açar? Yani sahurda niyet ettiği yerin iftar vaktini mi, yoksa gittiği yerin vaktini mi esas alır?

CEVAP
Bulunduğu yerin vakti esas alınır. Nereye giderse gitsin, bulunduğu yerde güneş batınca, yani akşam vakti olunca orucunu açar. Otobüste, arabada veya gemide gidiyorsa, yine bulunduğu yerde iftar vakti olunca orucunu açar. Ama uçaktaysa üstünden geçtiği şehri esas alamaz, çünkü bir yerin iftar ve namaz vakitlerinin hesaplanmasında, yükseklik de hesaba katılır. Uçakta Güneş’in batması çok daha geç olacağı için, iftar vakti de üstünde bulunduğu şehirden daha sonra olur. Bunun için uçakta olan kimse, güneşin battığını, ufukta kaybolduğunu görmeden orucunu açamaz.

Görüldüğü gibi, iftar vaktinde, oruç açılan yerin zamanı, yani Güneş’in batması esas alınır. Saate göre hareket edilmez. Dünyanın hangi şehri olursa olsun, oruçta ve namazda, herkes vardığı şehrin vaktine göre hareket eder. Güneş batmadan oruç açılmaz ve akşam namazı kılınmaz. (Nimet-i İslam, Dürer)

Eğer çok hızlı giden bir uçak, hiç yere inmeden doğudan batıya gidiyorsa ve bu zaman 24 saatten fazla sürmüşse, mesela 33 saat sürse, o zaman gündüzü 24 saatten az olan bir şehrin saatine uyulur. Oruç tutulan gün, 24 saatten azsa, Güneş batana kadar beklemek gerektiği bütün fıkıh kitaplarında yazılıdır. (Nimet-i İslam, Dürer)