Sosyal medyada görünmez tehlike! Beden algınız yerinde mi?

Sosyal medyada gerçeklikten uzak beden standartlarını empoze eden paylaşımlara maruz kalanlarlar, zamanla hafif kusurlarını bile takıntı haline getirebilir.

Sosyal medya platformları kullanıcıların özellikle de gençlerin beden algısı üzerinde önemli bir etkiye sahip. İdealize edilmiş ve gerçeklikten uzak beden standartlarını empoze eden paylaşımlara maruz kalan bireylerin zamanla kendi bedenleriyle barışık kalması zorlaşır ve farklı arayışlar devreye girer. Az da olsa farklı vücut tiplerini gösteren ve kendini kabul etme mesajları ile olumlu bir beden imajını destekleyen paylaşımlar ise tam tersi bir etkiye neden olur.

Sosyal medya deneyiminin beden algısı üzerine etkisi, kişinin tükettiği içeriklere ve takip ettiği hesaplara göre şekilleniyor.

İnsanların kendi benliklerini kabul etmelerine yardımcı olan, çeşitliliği ve sağlıklı bir algıyı teşvik eden içerikler tercih edildiğinde, bireyler daha pozitif bir beden algısına sahip olabilirler.

BEDEN ALGISI NEDİR?

Beden algısı, bireyin kendi vücudu ve çevresiyle etkileşimlerinden kaynaklanan karmaşık bir olgu olarak ortaya çıkar. Yaşamdaki birçok faktör beden algısını şekillendirir. Bu faktörler arasında yaş, cinsiyet, çevre koşulları, alışkanlıklar, arkadaş grupları, toplumun fiziksel görünüme verdiği önem, ebeveyn tutumları ve özellikle günümüzde etkisi artan sosyal medya gibi unsurlar yer alır.

BEDEN ALGISI NASIL BOZULUYOR?

Günlük yaşamda, kendimizi görmek için sürekli aynaya bakarız. Kendimizi ayna karşısında bazen enerjik hissederken bazen solgun hissedebiliriz. Bu durum ruh halimize bağlı olarak değişebilir. Zamanla, sürekli negatif düşüncelerin etkisiyle beden algımız da bozulabilir. Örneğin, daha hafif düşüncelerden “gözlerim büyük” şeklinde olabileceği gibi, daha yoğun duygulara kadar uzanabilir ve “kendimi sevmiyorum” gibi ifadelerle kendini gösterebilir.

SOSYAL MEDYA BEDEN ALGISINI NASIL ETKİLİYOR?

Günümüzde beden algısını etkileyen birçok faktör bulunmasına rağmen, sosyal medyanın bu algı üzerindeki etkisi önemli hâle gelmiştir. Kitleleri etkileyebilen sosyal medya, ‘ideal vücut’ ve ‘ideal güzellik’ kavramlarını oluştururur ve bunu sürekli değiştirir. Sosyal medya platformlarının gelir elde etme yollarından biri haline gelmesi, kendini en iyi şekilde gösterme çabasını tetiklerken, tüketici taraftaki kullanıcıların bedenlerine bakışı da sürekli değişen kriterlere göre şekil alır. 

SOSYAL MEDYANIN BEDEN İMAJI ÜZERİNDEKİ OLUMSUZ ETKİLERİ

Sosyal medya platformlarında sıkça karşılaşılan idealize edilmiş ve mükemmellik algısını yansıtan fotoğraf ve videolar, insanların kendi bedenleriyle ilgili gerçekçi olmayan beklentiler oluşturmasına neden olabilir. Bu durum, bireylerde kendine güvensizlik, mutsuzluk ve benlik saygısında düşüş gibi olumsuz duygulara yol açabilir.

2023 yılında yapılan bir araştırma sonucunda sosyal medya kullanımı ile beden memnuniyetsizliği ve yeme bozukluğu belirtileri de dâhil olmak üzere olumsuz beden imajı belirtilileri arasında bir bağlantı olduğu bulundu. Belirtilerin yanı sıra sosyal medyanın beden imajını olumsuz yönde etkileyebileceği birkaç yol daha var. Bunlar:

SİBER ZORBALIK

Siber zorbalık günümüzde maalesef sıkça karşılaşılan bir sorun haline geldi. Kişinin fiziksel görünümüne yönelik yapılan saldırılar, özgüvenin azalmasına ve beden imajının olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Bu tür zorbalık sadece internet ortamında değil, gerçek hayatta da yaşanabiliyor.

Siber zorbalıkla başa çıkmak oldukça zorlayıcı olabilir. Zorbalar genellikle anonim olarak hareket ederler ve kurbanlarına sürekli olarak erişebilme imkânı buluyor. Bu durumda kişinin 7/24 zorbalığa maruz kalmasına sebep oluyor.

GERÇEKÇİ OLMAYAN GÜZELLİK STANDARTLARI

2021 yılında yapılan bir araştırmaya göre, insanların dış görünüşlerini sosyal medyada başkalarıyla kıyaslama sıklığı ile genel vücut memnuniyetsizliği arasında bir bağlantı bulundu. Sosyal medyadaki karşılaştırma kültürü ve sosyal medyanın herkesin günlük hayatını doğru bir şekilde temsil etmediği gerçeği, kişinin kendisini yetersiz hissetmenize neden olabilir.

Sosyal medyada karşınıza çıkan ve mükemmel görünen fotoğrafların gerçekten değiştirilmiş olabileceğini unutmamak gerekiyor. İnsanlar, en iyi ve en dikkat çekici fotoğraflarını paylaşırlar. Onların “kusursuz” fotoğraflarıyla karşılaştırıldığında, sizin sözde kusurlarınız daha belirgin olabilir. Bu durum akranlarınıza kıyasla yeterince çekici ya da “mükemmel” olmadığınız hissine kapılmanıza neden olabilir.

TEHLİKELİ ALIŞKANLIKLARI İDEALLEŞTİRMEK

2022 yılında TikTok ve diyet kültürü üzerine yapılan bir araştırma, popüler TikTok içeriklerinin sıklıkla izleyicilere düzensiz yeme alışkanlıklarını teşvik ettiğini, daha ince vücut tiplerini ideal olarak sunduğunu ve izleyicilerin vücutlarıyla ilgili güvensizliklerini hedef aldığını ortaya çıkardı.

Araştırma, gençlerin yeni bir hesap oluşturduktan sonraki 8 dakika içinde yeme bozukluklarını teşvik eden içerikleri görme olasılığının yüksek olduğunu ortaya koydu.

2024 yılında yapılan bir araştırma, inspirasyon (zayıflık özentisi) ya da fitspirasyonun (fitlik özentisi) özellikle bu davranışlara eğilimli gençlerde zayıf beden imajını ve yeme bozukluklarını tetikleyebilme ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti.

BEDEN İMAJINIZI NASIL KORURSUNUZ?

Sosyal medyanın beden imajı üzerindeki olumsuz etkilerinden korunmak mümkün. 

DESTEK VE TOPLULUK

Sosyal medya, başkalarıyla bağlantı kurmak ve destek aramak için harika bir yol olabilir. Örneğin şunları yapabilirsiniz:

• Çevrimiçi destek grupları bulun.
• Hayatınız üzerinde olumlu etkisi olan forumlara katılın.
• Bazen anonim kalarak teşvik ve tavsiye alın.
• Ruh sağlığı kaynakları ve yardım hatları bulabilirsiniz.

TEMSİL

Sosyal medya, herkesin kendi benzersiz içeriğini oluşturmasına imkan tanıyan bir platform. Sadece belirli güzellik standartlarına uyanların değil, herkes sesini duyurabiliyor. Çeşitlilik ve farklılık ön plandadır. Her bedenden, her renkten, her yetenekten insan çevrimiçi dünyada takip edilebiliyor. Bu sayede size benzeyen insanların kendi bedenlerinde yaşadıklarını, bundan keyif aldıklarını ve bunu kutladıklarını görmek, sizin de aynı şeyi yaparken kendinizi daha rahat hissetmenize yardımcı olabilir.

BEDEN POZİTİFLİĞİ

Beden pozitifliği, boyutları, yetenekleri, cinsiyetleri, renkleri veya şekilleri ne olursa olsun saygıyı hak ettikleri fikrini destekleyen bir hareket. Beden pozitifliği hareketi, sosyal medyadan önce çıkmış olsa da, sosyal medya bu kavramı daha fazla insan için erişebilir hale getirdi.

2021 yılında yapılan bir araştırma, beden pozitifliğinin sosyal medyadaki kadınların beden imajı üzerindeki etkisini inceledi. Bu durumun vücut imajını iyileştirdiğini gösterdi.

SOSYAL MEDYADA KENDİNİZLE SAĞLIKLI BİR İLİŞKİ KURMAK İÇİN İPUÇLARI

1. Beğendiğiniz içerikle etkileşime girin

Beden kabulünü, öz bakımı ve kapsayıcılığı teşvik eden olumlu içerikler aramak size yardımcı olabilir. Bu içerikleri aramak (ve bunlarla etkileşime geçmek), benzer içeriklerin akışınızı doldurma olasılığını artırır.

2. Karşılaştırmanın önünü kesin

Günlük hayatınızı bir başkasının sosyal medyasıyla kıyaslamak cazip gelse de, onların öne çıkan makarasının birçok günlük sıradanlığı ile karşılaştırma yapmayın. Örneğin, sıradan iş gününüzü lise arkadaşlarınızın Instagram’daki tatil hikâyesiyle kıyaslama isteği duyduğunuzda, kendinize elmalarla armutları kıyasladığınızı hatırlatın.

3. Sosyal medyada geçirdiğiniz zamanı sınırlayın

Yakın zamanda yapılan bir araştırma, birkaç hafta boyunca sosyal medya kullanımını yarıya indiren katılımcıların beden imajlarında iyileşme olduğunu ortaya koydu. Sosyal medyadan uzak durmak için birkaç yöntem:

• Sık kullandığınız sosyal medya uygulamalarını telefonunuzdan silerek
• Ekran başında geçirdiğiniz zamanı izlemek ve sınırlar koymak
• Yatmadan hemen önce (ve uyandığınız anda) akılsızca kaydırma yapmaktan kaçınmak
• Yatağa girdiğinizde telefonunuzu başka bir odada tutmak
• Sosyal medya bildirimlerini kapatma
• Arkadaşlarınızla buluşmak, egzersiz yapmak, bahçeyle uğraşmak veya yüzmek gibi telefonunuzu kullanmanızı gerektirmeyen eğlenceli yüz yüze aktiviteler yapmaya özen göstermek

4. Beden tarafsızlığını deneyimleyin

Beden olumluluğu, bireyleri bedenlerini sevmeye teşvik eder ve dış görünüşlerine pozitif bir şekilde bakmalarını desteklerken, beden tarafsızlığı sadece var olmanın yeterli olduğunu vurgular. Bu yüzden değer görmek için vücudunuzu güzel bulmak zorunda değilsiniz.

Bu içerik, monapsikoloji.com, sciencedirect.com, healthline.com, ncbi.nlm.nih.gov, journals.plos.org, apa.org sitelerinden Mavi Kadın editörü tarafından derlenmiştir.