Çölyak hastalığı ne, belirtileri nedir? Çölyak hastalarının beslemesi nasıl olur?

Bir bağışıklık sistemi hastalığı olan çölyak hastalığı ne? Hastalığın belirtileri nelerdir? Çölyak hastalarının uyması gereken beslenme kuralları neler? Çölyak hastalığı ile ilgili merak edilenler...

Dünyada olduğu gibi ülkemizde de sıkça görülen çölyak hastalığı sindirim sistemini etkileyerek kişilerin yaşam standartlarını düşürebiliyor. Hem genetik yatkınlık hem de çevresel faktörün etkili olduğu bu hastalık karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık gibi belirtilerle ortaya çıkıyor.

ÇÖLYAK HASTALIĞI NEDİR?
Bağışıklık sitemimiz bakteri, virüs gibi vücudumuza zarar verebilecek maddelere karşı antikorlar üreterek, vücut sağlığını savunur.

Ancak vücut bazen yararlı olabilecek bazı maddelere karşı da antikor geliştirebilir.

Çölyak hastalığı, gluten adı verilen bir çeşit proteine karşı vücudun geliştirdiği antikorlar nedeniyle ortaya çıkar. Bu antikor aynı zamanda ince bağırsaklarda da hasara neden olur.

ÇÖLYAK HASTALIĞI GENETİK Mİ?

Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Ailevi kalıtım söz konusudur. Hastalık yaşamının her hangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Çölyak hastalığının literatürde; çocukluk, ergenlik, orta yaş ve yaşlılıkta ortaya çıktığı görülmüştür.

Çölyak hastalığı, vücutta immunolojik cevabı tetikleyen çevresel (gluten tüketimi) ve genetik faktörlerin birlikte rol oynaması sonucunda ortaya çıkar. Çölyak hastalığın oluşması için hem genetik yatkınlık hem de çevresel faktör olan glutenli gıdalar tüketmekle kendini gösterir.

ÇÖLYAK HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.

Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, enfeksiyonlarda artış ve gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir. İleri yaşlarda hastalığın belirtileri daha geniş bir yelpazeye yayılır.

Yetişkinlerde görülen belirtiler şunlardır:

Karın Bölgesinde öne doğru şişkinlik

Yaşa göre kilo azlığı

Kas zayıflığı

Kansızlık

Dışkıda anormallik, büyük tuvalet ihtiyacının artması

İshal

Kusma

Bezginlik

Nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları

Büyüme geriliği

Ağız içinde oluşan aftlar

İştahsızlık, gaz şikayetleri

Eklem ve kemik ağrıları

Sinirlilik

Ciltte kaşıntılı döküntüler

ÇÖLYAK HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Çölyak hastalığının tek tedavisi ömür boyu buğday, arpa, çavdar yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir.

Çölyak hastaları, buğday, arpa, çavdar, yulaflı gıdalar tüketmedikleri gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine dikkat etmelidirler. Mutlaka gluten içermeyen gıdalar tüketmeliler.

Doğal glutensizlerin dışında glutensiz olarak tanımlanan bir gıda tam anlamı ile glutensiz değildir. Diğer bir deyişle sıfır glutenli bir yaşam olanaksızdır. WHO (World Health Organization-Dünya Sağlık Örgütü) ve FAO (Food and Agriculture Organization- Amerikan Gıda ve Tarım Örgütü) 1998’de kilogramında 200 mg dan daha az gluten içeren gıdaları glutensiz gıda olarak ilan etmiştir. Ancak 2007 yılında bu sınır 20 miligrama çekildi. Günümüzde de kilogramında 20 mg’dan daha fazla gluten içermeyen gıdalar glutensiz gıda olarak kabul edilmektedir. Ülkemizdeki glutensiz ürün tebliğ uygulamalarda da 2007 yılında kabul edilen değer kullanılmaktadır.

ÇÖLYAK HASTALARI İÇİN GLUTENSİZ BESİNLER HANGİLERİ?
Tüm sebzeler,
Tüm meyveler,
Tüm bakliyatlar,
Tüm katkısız katı ve sıvı yağlar,
Yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin,
Et, balık, tavuk, (Bu ürünler katkılı olmadıkları gibi daha önce unla kızartılmış bir yağda kızartılıp işleme tabi tutulmamalıdır.)
Una batırılmamış konserve çeşitleri,
Mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları besin hazırlamada kullanılabilir. Ayrıca kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu da kullanılabilir.
Evde çekilmiş güvenli baharatlar.