Sanal Gerçeklik Gözlüğü (Cardboard VR Gözlük) nedir? Nasıl kullanılır?

Sanal gerçeklik gözlüğü olarak bilinen VR gözlükler son senelerde oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaya başlandı. Peki, VR gözlük nedir? Uygun fiyatlı cardboard gözlükler ile pahalı olanlar arasında ne fark vardır? İşte sanal gözlüklerin kullanımı ve diğer detaylar...

Sanal gerçeklik gözlük (VR gözlük) nedir? VR Gözlüğün Tarihi Seyri

Teknik olarak “VR gözlük” denilen sanal gerçeklik gözlükleri kısaca ekran görüntüsünü daha gerçekçi göstermek için tasarlanmış teknolojik bir gözlüktür.
Tarihte ilk kez 1962 yılında multi medya uzmanı Morton Heilig tarafından fikri ortaya konularak günümüze kadar geldi. Bu tarihlerde Morton’a göre, görme, koklama, dokunma, işitme gibi duyularımıza hitap eden ilk makine aynı tarihlerde Sensorama adıyla anıldı. 

Sensorama

Morton duyularımızı kapsayan ve onu harekete geçiren tiyatroyu kendisine örnek alarak geliştirdiği sensorama cihazı, geniş açılı, 3B stereoskopik görüntüye sahip, vücudu sarsabilen mekanizması, stereo sesi ve ortama yaydığı aromatik kokusuyla oynanan filmin içine dahil edebiliyordu. Fakat Morton Heilig bu dahice fikri destekleyecek kimse bulamayınca gerçekleştirmek istediği düşü rafa kaldırmak zorunda kaldı. 

Günümüzde sanal gerçeklik alanında kullanılan kasklı ekranların ilk örneğini Ivan Sutherland ve öğrencisi Bob Sproull 1968 yılında Amerika’da geliştirilmiştir. Bir bilgisayar mühendisi olan Ivan ağır olduğu için tavandan sarkıtılarak kullanılan The Sword of Damocles kaskının, gösterdiği çıktıyı, çift mercekli dürbünü ekrana yüklü bir bilgisayar programıyla yapıyordu. Yani kask kullanıcının bakış açısına bağlı çalışıyordu. Yazılım, kullanıcının kafasını takip etmeyi gerektiriyordu. Bu durum her ne kadar ilkel bir görüntü ve izlenim sunsa da modern kaskların mihenktaşı The Sword of Domocles kaskıdır.

Virtual Boy

Daha sonra 1995 yılının Temmuz ayında Virtual Boy piyasaya sanal gerçeklik şaheserini ortaya çıkarttı.
Nintendo ve Sega tarafından üretilen Virtual Boy, üç boyutlu görüntü sağlayabilen ilk taşınabilir oyun konsolu olarak tarihe girdi. İlk bakışta deniz botlarının arkasına takılan motora benzeyen bu konsol paralaks (uzaklık açısı) olarak bilinen efekt sayesinde derinlik hissiyatı veriyordu. Kullanıcı, cihazın önünde lastik malzemelerden üretilmiş bir göz merceğinden içeri doğru bakıyor ve cihaz, gözlük camına benzer bir projektör aracılığıyla kullanıcının monokramatik (tek renkli – Burada Kırmızı) bir görüntüyü algılamasına yardımcı oluyordu. Virtual Boy ilk üretildiğinde bir ev parasına satıldığı, uzun süre kullanıldığında yorması ve pazarlamasının muhtemelen kötü olması sebebiyle çok fazla tutulmadı. 

Günümüzde Sanal Gerçeklik Gözlükleri

Eski ile yeninin teknolojik tartışmasını yapacak değiliz elbette fakat geçmişte üretilen cihazların günümüzdeki cihazlara oranla arasındaki en büyük farkın tasarım, konfor ve kullanışsız olmasıdır diyebiliriz. Elbette maliyetler, pazarlama eksiklikleri de etkenler arasında sayılabilir. 
Günümüzde artık VR cihazlarının boyutu iyice küçüldü. Fiyatı ise oldukça makul.
Şimdi bu cihazlardan bazılarına hep birlikte bakalım. 

OCULUS RIFT

Oculus Rift markası ilk serüvenine “Kickstarter” ile başladı. Oldukça başarılı bir crowdfunding sürecinden sonra, Brendan Iribe tarafından “Oculus Rift; Valve, Epic Games ve Unity gibi oyun geliştiricilerinin desteğini de alarak inanılmaz bir şekilde yol aldı. 2014 yılında Facebook Oculus’u 2 milyar dolara satın aldı. Facebook’un kurucusu Zuckerberg “Oculus”u, çalışma hayatını kökten değiştirecek bir iletişim aracı olarak gördüğünü söylemişti. 

SONY – PLAYSTATION VR

Sony, 2014 yılında Playsation4 ve Vita oyun platformlarını Playstation VR’a taşıyarak elde ettikleri bu teknoloji ile oyuncuyu oyunun içine dahil edecek gerçekliği hissettirecek boyuta taşıdı. Bu gözlüğün bugünkü fiyatı 2000 TL civarıdır. 

HTC VIVE

Görüntü kalitesi parmak ısırtan HTC’nin sanal gerçeklik gözlüğü “Vive” tüm emsallerinden görüntüsü bakımından ayrılıyordu. Şayet bu gözlüğe göre kaliteli bir bilgisayara sahipseniz oyundan aldığınız gerçeklik hissi oranı yüzde yüz artıyor. Bugünkü fiyatı 5.000 TL civarında olan HTC’nin STEAM ürünü birçok oyuna da erişim imkanı sunmasından dolayı çok sevilen ve tutulan bir marka olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. 

SAMSUNG GEAR VR

Samsung’un Gear VR diğer üç markadan daha farklı bir yapıya sahip! Gear VR için cep telefonuna ihtiyacınız var. Cep telefonunuz varsa samsung’un sanal gerçeklik ortamına hemen dahil olabiliyorsunuz. Sadece Samsung telefonlarla çalışan bu cihaz Galaxy S6 ve üzerindeki modellerle uyumlu. Görüntü kalitesi diğer modellerle asla karşılaştırılamaz olsa da sanal gerçekliği ilk kez deneyimleyecekler için bulunmaz hint kumaşı diyebiliriz. Çünkü fiyatı da oldukça uygun. Çoğu teknolojik marketlerde fiyatı 150TL – 200TL arasında değişiyor. 

LG 360 VR

LG 360 VR da samsung’un iz düşümü diyebiliriz. Fakat Samsung’dan daha kompakt ve taşınabilir bir yapıya sahip olan ürünü tüm teknoloji marketlerinden satınalabilirsiniz.

GOOGLE CARDBOARD

Ben maker’ım arkadaş ben kendi sanal gerçeklik gözlüğümü kendim yapmak istiyorum diyorsanız, sakin olun size de özel bir çözüm var. Google’ın tüm cep telefonu modelleriyle uyumlu olan Cardboard adlı sanal gerçeklik gözlüğünü isterseniz siz yapın, isterseniz satın alın; sanal gerçeklik dünyasına kolayca adım atmış olacaksınız. Nasıl yapıldığını aşağıdaki video üzerinden inceleyebilirsiniz, deneyebileceğiniz uygulamaların listesi de burada.

VIRTUIX OMNI

Virtuix Omni, en sevdiğiniz oyunda istediğiniz gibi gezmenizi sağlayan ilk sanal gerçeklik birimi. Koşu bandına benzeyen Omni, oyun oynarken navigasyonu yürüyerek ya da koşarak gerçekleştirebilmenizi sağlıyor. Virtuix Omni öyle oturarak oyun oynatmıyor. Size ateş ediliyorsa eğilecek, bombalardan da can havliyle koşarak kurtulabileceksiniz. 360 derecelik görüş olanağı sunan Omni, sürtünme önleyici zemin ve bu zeminle uyumlu olarak geliştirilen özel ayakkabılarla kaymanızı önleyecek kadar ayrıntı ile karşınıza çıkıyor. 

SPACEWALKER VR

Turkey de üretilen SpaceWalker VR, tasarımı ve özellikleriyle sanal gerçeklik alanında oldukça ses getirmiş bir ürün.

CONTROL VR

Control VR, birçok platformla uyumlu çalışan sanal gerçeklik eldivenidir. Bu eldiven elinizin yapmış olduğu haraketleri algılayarak etkileşimde bulunduğunuz sanal gerçeklik ortamına direk aktarıyor. Kullanım alanı olarak Control VR’i sadece oyun sektörü ile sınırlamak yanlış olur. Cihaz ile bir quadcopter kontrol edilebiliyor. Örnekleri klavye/fareye dokunmadan PC’inizi kullanma, sanal ortamda üç boyutlu çizimler de yapabiliyorsunuz.

Sanal Gerçeklik Hangi Alanlarda Kullanılacak?

Eğitim Alanında Sanal Gerçeklik

Sanal gerçeklik eğitim alanında da “uzaktan eğitim” imkanının artmasıyla geleneksel öğretim metotlarının her ne kadar dışında görünse de artık bu alanın merkezine doğru kaymaya başladı. Teknoloji hızla ilerlerken öğrencilerin karmaşık içerikli konuları sanal gerçeklik cihazları ile öğrenmesini eğlenceli, ve basit bir şekilde sağlıyabiliyor. Sanal gerçeklik cihazları sayesinde görüntüledikleri nesneler ile etkişime geçen öğrencilerin öğretilen konu ve nesleri de unutması hem zorlaşıyor, hem de fotoğrafik hafızasının güçlenmesini sağlıyor. Örneğin öğrenciler, Türkçe dersinde anlatılan yazarların hem fotoğraflarını, hem hikayelerini hem de yaşadığı dönemlere ait anlatılanları dinlediği gibi görünütler sayesinde o dönemin içinde kendisini hissedebilecektir. Bu öğrencinin kafasında konunun canlanmasını sağladığı gibi, öğrenme yüzdesini de önemli ölçüde arttırabilecektir.

Tıp ve Sağlık Alanında Sanal Gerçeklik

Sanal gerçekliğin kullanılabileceği alanlardan bir diğeri de sağlık. Bu teknoloji sayesinde yaratılan sanal ameliyat simulasyonları, tıp öğrenimi gören öğrencilerin pratik kazanmasına olanak sağlayacak. Ameliyat gibi özel tecrübe gerektiren ve hayati önem taşıyan durumlarda doktorların önceden hazırlıklı olmasının ne kadar önemli ve paha biçilemez olduğunu vurgulamak gerekir.

Sanal gerçeklik teknolojisi, şaşırtıcı bir şekilde fobik rahatsızlıkların tedavisinde de etkili bir şekilde kullanılmaya başlandı. Fobik rahatsızlıkları olan kişilerin büyük bir çoğunluğu sorunlarının kaynağına inmekten kaçınır. Oysa ki fobinin tedavisi tamamen korkuyla yüzleşmektir. Aerofobi (uçuş korkusu) hastasını tedavi etmek için uçağa bindirerek yüzleştirmek gibi zor bir yol yerine, sanal gerçeklik gözlüğü takmaya ikna etmeniz yeterli olacak! Skip Rizzo’nun yaratmış olduğu Bravemind adlı program sanal gerçekliğin korkularımızı yenmede nasıl kullanabileceğinin çok açık bir göstergesi. Bir nevi terapi…

Spor Alanında Sanal Gerçeklik

Sanal gerçeklik golf, atletizm, kayak, tenis, futbol gibi bir çok spor dalında sporculara antreman desteği sunuyor.

Sporcular bu teknolojiden tekniklerini geliştirmek için yararlanıyorlar. Örneğin, bireysel takiplerde daha hızlı olmak isteyen bir parkur bisikletçisi ve vuruşunu geliştirmek isteyen bir golf oyuncusu rahatlıkla bu teknolojiden faydalanabilir.

Kullanılan sistem, sporcunun tekniğini geliştirmesine yardımcı olmak için onun hareketlerini takip eder ve zayıf yanlarını belirleyip antreman düzenini bu verilere göre ayarlayabilir.

İnşaat Alanında Sanal Gerçeklik

Bu teknolojinin yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de inşaat endüstrisi. Sanal gerçeklik sayesinde alacağınız evi, henüz betonu atılmamışken gezebileceksiniz.

Günümüzde sanal gerçeklik teknolojisi yukarıda değindiğimiz alanlar dışında da kullanılıyor. Örneğin ordu -her zaman olduğu gibi- bu çığır açan teknolojiyi ilk kullananlardan. Askeri birlikler bu teknoloji sayesinde zorlu şartlara uyum sağlamak için eğitim görüyor. Moda sektörüne bağlı markalar sanal moda mağazaları açıyor. Tiyatrolar bu teknoloji aracılığıyla interaktif oyun sergileyebiliyor, müzeler ise sanal tur düzenleyebiliyor. Kısacası hemen her alanda bu teknoloji kullanılarak, insanlara farklı bir deneyim yaşayacakları sanal ortamlar oluşturuluyor.

Seyahat Alanında Sanal Gerçeklik

Aklınızda seyahat için 3 farklı destinasyon var ama karar vermekte zorluk çekiyorsunuz. Sanal gerçeklik gözlüğüyle ortamı gözlemlemeye ne dersiniz? Tabii koklamak mümkün olmayacak ama yine de orada olma hissini az da olsa yaşayacaksınız. Marriott otel zincirinin bu alanda yapmış olduğu çalışmaya aşağıdaki videodan ulaşabilirsiniz.

Sanal Gerçeklik Filmleri

Bilim-kurgu filmlerinde 50 yıl önce gördüklerimizin şuan kullanılabiliyor olması, sinema ile teknolojinin ilişkisini en net şekilde gösteriyor. Bu açıdan sinema sektörünün sanal gerçekliğe geçmişte ne şekilde baktığını ve yorumladığını bilmek önemli.

Doctor Who – The Deadly Assassin (1976)

Doctor Who efsanesi ilk 1976 yılında sinemalarda gösterime girdi. Doktor, Matrix olarak tanımlanan sanal bir bilgisayar şebekesi tarafından tutsak ediliyor ve gelişmeler yaşanıyor.

Tron (1982)

Tron, sanal gerçeklik fikrini gerçek karakterleri bilgisayar dünyasına aktararak ele alıyor. Tron, “sanal gerçeklikte tutsak kalma” hikayesini anlatmak için bilgisayar grafikleri kullanan ilk filmlerden biridir.

Lawnmover Man (1992)

Ünlü yazar Stephen King’in hikayesinden sinemaya uyarlanan "The Lawnmover Man" filminde zihinsel ve fiziksel engelli bir bahçıvanın bir bilim adamı tarafından sanal gerçeklik ortamı kullanılarak tedavi edilmesini konu ediniyor. Filmde sanal gerçeklik ortamında tedavi göre bahçıvan bir dehaya dönüşür ve bilim adamı yaptığı bu araştırma üzerindeki kontrolünü yitirmeye başlar...

Johnny Mnemonic (1995)

Keanu Reeves tarafından canlandırılan ana karakter beyninde depoladığı bilgileri çıkarmak için, sanal gerçeklik gözlüğü ve beyin-bilgisayar arayüzlerini kullanıyor.

Ghost in the Shell Serisi (1995 – 2006)

Ghost in the Shell, sanal ortamlara dair muhteşem tasvirlerle dolu, son derece heyecanlı bir manga ve anime serisidir.

The Matrix (1999)

The Matrix, içinde yaşadığımız dünyanın yapay zekaya sahip makineler tarafından tasarlanmış geniş bir sanal gerçeklik olduğu fikrinden hareket ediyor.

Avalon (2001)

Film oldukça etkileyiciydi. 2001 yılında film sinemalarda gösterime girdiğinde adını sık sık duyduk. Filminde Avalon adında yasa dışı bir sanal gerçeklik oyununa giriş yapıp oynayanlardan biri olan Ash, oyunun içerisinde gizlenmiş bir bölüm olduğunu fark ediyor ve onun ne olduğunu bulmaya çalışır. 

Total Recall (1990 ve 2012)

Film ilk 1990 yılında sinemaya giriş yapmıştı. Yeni versiyonunu ise 2012 yılında yaptılar. İlk filmde hepimizin ismini bildiği amerikalı aktör ve siyasetçi Arnold Schwarzenegger oynuyordu, Film de Mars’a gitme hayali kuran kişi, Rekall firmasından sanal hatıralar seyahat paketi satın alıyor. Fakat karakterimiz gizli bir ajan olduğunu hatırlayınca tekrar geri dönüyor. 

Sword Art Online (2012-)

Bir anime filmi olan Sword Art Online 2022 yılında piyasaya çıkan ve Sword Art Online adında ki sanal bir platformda geçiyor. Oyuncular platforma "Nerve Gear" kaskı ile bağlanıyorlar ve oyundan çıkmak isteyen oyuncuları kötü bir sürpriz bekliyor. Çünkü bu oyundan kaskını çıkartarak çıkamıyorsun. Oyundan çıkmak için 100 katlı kulenin etrafında bulunan ve bölümün sonuna kadar canavarları yok etmek zorundasın. Aksi halde gerçek hayatta da ölürsün.