Yıpranma Payı Nedir? Yıpranma Payı Emekliliği Etkiler Mi?

Bazı meslek dalları insanların fiziksel ve zihinsel olarak etkilemekte. Bu sebeplerden dolayı fiziksel ve zihinsel olarak zorlayıcı işlerde çalışan kişiler için devlet bu işlerde çalışan kişilere teşvikler verdiği gibi, bazı işverenlerde şirketsel teşvikler sunmaktadır. Bu duruma göre kanunda belirlenen çerçeveye göre yıpratıcı işlerde çalışan kamu ve işçilere “yıpranma payı” adı altında nakit yardımı yapılmaktadır.

Ülkemizde 18 meslek dalına fiili hizmet süresi zammı uygulanıyor.

Bu gruplar arasında:

• Kurşun ve arsenikte,
• Cam fabrika ve atölyelerinde,
• Cıva üretiminde,
• Çimento ve kok fabrikalarıyla termik santrallerde,
• Alüminyum,
• Demir-çelik,
• Döküm ve asit üretimi fabrikalarında,
• TSK’da,
• Emniyet’te,
• Milli İstihbarat Teşkilatı’nda,
• Basın ve gazetecilikle,
• TRT’de
• TBMM’de yasama organı statüsünde çalışan.

kişilere bu hak tanınmıştır.

Yıpranma payı olan meslek dalları ise şöyle:

• Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 - 90 gün
• Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün
• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün
• Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün
• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün
• Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün
• Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün
• Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün
• Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.
• Su altında çalışanlar 60 gün
• Türk Silâhlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün
• Emniyet ve MİT mensupları 90 gün
• İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün
• Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün
• TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.

Yıpranma Payı Emekliliği Etkiler mi?

• 5 senelik yıpranması bulunan bir memurun emeklilik yaşı 56 ise bu memur 5 yıllık yıpranma sebebi ile 51 yaşında emekli olmaktadır.
• Diğer taraftan buna ek olarak memurların çalıştıkları süreyi doldurabilmeleri içinde yıpranma payının önemi daha önemlidir. Yani, daha zorlu ve yıpratıcı işlerde görev almış memurlar çok daha önceden emekli olabilsin diye yıpranma payları, çalıştıkları ve hizmet verdikleri sürede toplamdan düşürülerek söz konusu memurun daha erken emekli olması sağlanmaktadır. 
• Yıpranma payı ile ilgili 8 Eylül 1999 senesinden önce hizmette bulunmuş memurların yıpranma paylarının tümü emeklilik sürelerinden düşürülmektedir. Bu tarihten önce çalışmaya başlamış memurların yıpranma paylarının yarısı emeklilik yaşlarından düşürülmektedir. Yani toplamda 3 yıl gibi bir süre düşürülmüş olur.
• Yıpranma payı emekli maaşlarını ve ikramiyelerini etkilemektedir.
• İşçilerin yıpranma payı, işçiye eklenmiş olan prim gün sayısının yarısı kadar bir sürenin işçinin emekli olabilmesi için doldurması gerekli olan yaştan düşürülmesi ile hesaplanır. Buna ek olarak işçinin yıpranma payı kapsamında olan işlerde minimum olarak 3.600 gün çalışmış olması gerekmektedir.

Yıpranma Payı Fiili Hizmetten Sayılır mı?

Evet sayılmaktadır. Yani eski mevzuatlarda yıpranma payı olarak adlandırılan bu durum ile ilgili fiili hizmet süresi zammı olarak geçmektedir. Buna göre, yıpratıcı ve zorlu işlerde çalışan kişilerin tümü için yıpranma payı geçerlidir ve fiili hizmetten sayılmaktadır.