ABD'de dolaylı demokrasi: Halk başkanı seçmiyor, Seçiciler Kurulu belirleyecek

ABD'de başkanlık seçimi için artık son gün. Kamala Harris ve Donald Trump'ın at başı sürdürdüğü yarışta sona gelindi. Halk oylarını kullandı fakat Seçiciler Kurulu başkanı belirleyecek.  ABD, 1787 yılında Seçiciler Kurulu sistemini devreye koydu. ABD, Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını ilan ederek ayrıldıktan sonra monarşi endişesi yaşadı.

Ülkenin kurucuları, sorunsuz bir yapı için seçmenlerin doğrudan oy kullanmasını değil de bir kurul olması gerektiğini düşündü. Bu kararda ülkedeki okur-yazarlık oranlarının oldukça düşük olması etkili oldu. Seçiciler Kurulu oluşturuldu ve her eyalet için görevlendirilen seçmenlerin başkan için oy kullanmasına karar verildi. Üstelik o dönem kendi liderini seçme hakkına sahip başka bir ülke örneği de bulunmuyordu. 

SEÇİCİLER KURULU ABD BAŞKANINI NASIL SEÇİYOR?

DW Türkçe'nin haberine göre, ABD hükümeti, eşit yürütme organı (Başkan ve Bakanlar Kurulu), yargı organı (Yüksek Mahkeme) ve yasama ya da kanun yapma organından (Kongre) oluşur. Kongre de iki birimden oluşur: Temsilciler Meclisi ve Senato. ABD'nin 50 eyaletinin her biri Senato'da iki üye bulundurur. Bu kişiler, eyaletlerini federal düzeyde temsil ederler. Temsilciler Meclisi de eyalet içindeki bölgeleri temsil eder. Bir eyaletin sahip olduğu kongre temsilcilerinin sayısı, her 10 yılda bir nüfusa göre belirlenir.

ABD'de nüfusun en yoğun olduğu eyalet Kaliforniya. Bu sebeple Kaliforniya, en fazla temsilciye sahip eyalet. Söz konusu eyaletin temsilci sayısı 52. En az temsilciye sahip eyalet ise yine nüfusu sebebiyle Alaska. Onun da yalnızca bir temsilcisi var. Her ABD eyaleti, kendi kongre delegasyonunun her bir üyesi için bir seçim oyu alır. Yani Kaliforniya, 54 seçim oyuna sahip ve bunların 52'si Temsilciler Meclisi temsilcileri için, ikisi de senatörler için. Alaska'nın ise üç oyu vardır: Temsilciler Meclisi temsilcisi için bir ve senatörleri için iki.

Kongre'nin toplam 535 üyesi var ve Washington D.C.'deki üç seçmenle birlikte bu, ABD başkanlık yarışında 538 seçmen oyu olduğu anlamına geliyor. Bir adayın seçimi kazanması için 270 oyu alması gerekiyor.

ABD HALKI BAŞKANI SEÇMİYORSA KİME OY VERİYOR?

ABD'de halk aslında başkan adaylarının seçicilerini belirliyor. Örneğin Demokrat aday Kamala Harris, Kaliforniya'da çoğunluğun oyunu alırsa Seçiciler Kurulu'nda 54 oyu da garantilemiş olacak.

Maine ve Nebraska eyaletlerinde ise bu durum farklı. Adaylar, bu eyaletlerde halk oylamasında çoğunluğu sağlaması Seçici Kurul oylarını almaya hak kazanmalarını sağlamaz. Bu iki eyalette, Seçiciler Kurulu oyları çoğunluğu alana verilmeyip halk oylamasının sonucuna göre dağıtılıyor.

HALK OYLAMASINDA ÇOĞUNLUĞU KAYBEDEN DE BAŞKAN OLABİLİR

Seçiciler Kurulu üyelerinin seçimiyle nadiren de olsa halkın tercihinin aksine bir karar çıkabiliyor. ABD tarihinde bu durumun 5 örneği var. Örneğin, Donald Trump, 2016 yılında rakibi Hillary Clinton'dan 3 milyon az oy aldı ve halk oylamasında çoğunluğu kaybetti fakat Seçiciler Kurulu'nda seçimi kazandı.