Dünyanın faiz bilmecesi: Arttıran çıkmaza girdi, çare değil dert oldu
Dünya ülkelerinin yüzde 90’i faizi arttırma kararı aldı ancak bu karar enflasyonu dizginleyemedi. Faize sarılan ekonomiler resesyon ve işsizliğin pençesinde alarm verdi. Çare değil dert olan bu karar birçok ülkenin başında daha da büyük iş açtı.
Koronavirüs salgını ile ülkelerin karşılıksız basıp dağıttığı paralar ile Rusya-Ukrayna savaşının sebep olduğu enerji ve gıda kriziyle kontrolden çıkan enflasyon ülkeleri çaresiz bıraktı. Enflasyonu faiz artışı ile durdurmaya çalışan ABD ve Avrupa bu silahın tek başına yetmediğini gördü ve yeni strateji oluşturmaya çalışıyor.
FAİZ ARTIŞI ENFLASYONU DÜŞÜRMEDİ
FED, ABD’deki enflasyonu durdurmak için faiz artışına giderek 75 puan arttırdı. Ancak bu artış yüzde 9,1 ile rekor kıran, ardından yüzde 8,6’ya düşen enflasyonu hızla aşağı çekmeyi bekleniyordu. Gerilemesi yüzde 8,1 altına düşmesi beklenen enflasyon yüzde 8,3 olarak açıklanınca tüm planlar bozuldu. Aynı durum Avrupa için de geçerli. İngiltere’de Merkez Bankası BoE de enflasyona yüksek faiz reçetesi uyguluyor. Ülkede geçen hafta açıklanan TÜFE rakamı yüzde 10,1 beklenirken yüzde 9,9 seviyesinde geldi.
YÜKSEK FAİZ ÇÖZÜM DEĞİL
90 Merkez Bankası faiz artırımına giderken bunların en az yarısı tek seferde en az 75 baz puanlık artışlar gerçekleştirdi. Dünyaca ünlü yatırımcıların yüksek enflasyonla savaşta tek çarenin yüksek faiz olmadığını açıklamasına rağmen aynı politikayı sürdüren dünya merkez bankalarının başladığı bu trendde resesyon tehlikesine karşılık 1980’den bu yana gerçekleşen en yüksek faiz artışlarına imza atması öngörülüyor. İngiltere, 75 baz puan artışa hazırlanırken, sürpriz şekilde beklentinin altında gelen enfl asyon ekonomi yönetimlerinin elini güçlendirdi, 50 baz puanla yetinmeleri bekleniyor.
FED YARIN TOPLANIYOR
Fed’in yarınki toplantısında 75 baz puanlık faiz artışı ‘yüksek beklenti’ olarak dillendirilirken, tahminler bozuldu ve 100 baz puan da ihtimaller arasında yer almaya başladı. Tesla’nın sahibi Elon Musk da ezber bozan bir açıklama yaparak, Fed’in 25 baz puanlık indirime gitmesi gerektiğini söyledi. Musk, Fed’in büyük bir faiz artırımına gitmesinin defl asyona yol açabileceği konusunda uyarıyor. Ayrıca bu hafta Endonezya, Norveç, Filipinler, İsveç ve İsviçre’nin de faiz artırması bekleniyor. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) ise ağustosta sürpriz bir kararla faizi yüzde 13’e indirmişti. Perşembe günü yapılacak toplantıda ekonomistlerin yüzde 70’den fazlası faizin sabit tutulacağı tahmininde bulunurken, yüzde 20-25’i ise 100 baz puanlık indirimin daha gelebileceği öngörüsünü paylaştı.
İKİ RİSKTEN BİRİNİ TERCİH EDECEK
Küresel piyasalar Fed ve İngiltere’nin faiz kararlarına odaklanırken, hem ABD hem de Avrupa’da son yılların en büyük resesyon korkusu yaşanıyor. Yapılan bir anket ‘Avro Bölgesi’ için son 12 ayda peş peşe daralma riski yaşanma ihtimalinin yüzde 80 olduğunu gösterdi. Bir öncesi ankette bu oran yüzde 60 seviyesindeydi. Bu daralma beklendiği seviyede olursa, enerji krizi, artan fi yatlar, düşen talep ve gerileyen ekonomik faaliyetler sebebiyle istihdamda da gerileme olması muhtemel görünüyor. Topluluğun en güçlü ekonomilerinden birine sahip olan Almanya’da enerji sıkıntısı sebebiyle daralmanın başlamasına kesin gözüyle bakılıyor. Almanya Merkez Bankası enerji krizi sebebiyle ülkede enflasyonun gelecek aylarda çift hanelere ulaşabileceği uyarısını yaptı. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın faiz artışı kararlılığına karşılık “zaman daraldı” diyor.
