Fokur fokur kaynayan bir 'ötegezegen' bulundu! Gökbilimcilerden büyük keşif
James Webb teleskobu tarafından yapılan önemli keşif, gezegenin yüzeyindeki koşullar konusunda anlaşmazlığa yol açtı.
Gökbilimciler, Dünya'nın ötesinde yaşanabilir koşullar arayışını ilerleten bulgularla, tamamen derin bir okyanusuyla kaplı olabilecek uzak bir gezegeni gözlemlediler.
Nasa'nın James Webb uzay teleskobu (JWST) tarafından yapılan gözlemler, Dünya'nın yarıçapının iki katı ve yaklaşık 70 ışık yılı uzaklıktaki ötegezegenin atmosferinde su buharı ile metan ve karbondioksitin kimyasal izlerini ortaya çıkardı.
Cambridge Üniversitesi'nden araştırmacılara göre bu kimyasal karışım, okyanusun tüm yüzeyi kaplayacağı bir su dünyası ve hidrojen bakımından zengin bir atmosferle uyumludur.
Analizi yöneten Prof Nikku Madhusudhan, "Okyanus sıcaklığı 100 derece veya daha fazla olabilir" ifadelerine yer verdi. Yüksek atmosfer basıncında, bu kadar sıcak bir okyanus hala sıvı olabilir, "ancak yaşanabilir olup olmayacağı belli değil" diye ekledi.
MUHTEMELEN 4.000 DERECE
TOI-270 d olarak bilinen aynı dış gezegenin ek gözlemlerini yapan Kanadalı bir ekip yeni keşif hakkında aynı atmosferik kimyasalları tespit ettiler, ancak gezegenin sıvı su için çok sıcak olacağını, muhtemelen 4.000 derece sıcaklığa sahip olduğunu, bu sebeple inanılmaz derecede yoğun bir hidrojen ve su buharı atmosferi ile tepesinde kayalık bir yüzeye sahip olacağını iddia ediyorlar.
TOI-270 d'nin okyanus olduğuna dair kanıtlar, temel kimyanın hidrojen bakımından zengin bir atmosferde doğal olarak oluşması gerektiğini öngördüğü amonyağın yokluğuna dayanmaktadır. Ancak amonyak suda yüksek oranda çözünür ve bu nedenle aşağıda bir okyanus olsaydı atmosferde tükenirdi. Prof. Nikku Madhusudhan, "Bir yoruma göre bu, hidrojen açısından zengin bir atmosferin altında bir su okyanusunun bulunduğu 'okyanus ötesi' bir dünya" ifadelerine yer verdi.
BİR TARAFI SÜREKLİ KARANLIK
Koşullar Dünya'dakinden çok farklı olacaktır. TOI-270 d gezegeni gelgit kilitlidir, yani bir tarafı sürekli olarak yıldızına bakarken diğer tarafı sürekli karanlıktır ve aşırı bir sıcaklık kontrastı oluşturur.
Prof. Dr. Madhusudhan, "Okyanus gündüz tarafında son derece sıcak olacaktır. Gece tarafı ise potansiyel olarak yaşanabilir koşullara ev sahipliği yapabilir" ifadelerini kullandı.
Ancak Dünya'nın yüzeyindeki basıncın onlarca ya da yüzlerce katına sahip ezici bir atmosfer olacaktır. Suların onlarca ila yüzlerce kilometre derinliğe ulaşması, yüksek basınçlı bir buz deniz tabanı ve bunun altında kayalık bir çekirdek olması muhtemeldir.
"NEREDEYSE KALIN, SICAK BİR SIVI GİBİ"
Montreal Üniversitesi'nden Prof. Björn Benneke gezegen üzerinde ek gözlemler yapmış ve "okyanus dünyası" hipotezini sorgulamıştır. Benneke, "Bizim görüşümüze göre sıcaklık, suyun sıvı olabilmesi için çok sıcak" diyen Benneke, atmosferin önemli miktarda su buharı içerdiğini, bunun da bir okyanusun varlığının makul olabilmesi için çok fazla olduğunu belirtti. Benneke, yüzeyde sıcaklıkların 4.000 dereceye ulaşabileceğini ve suyun sıvı ile gaz arasındaki ayrımın bulanıklaştığı süperkritik bir durumda bulunduğunu tahmin ederek, "Neredeyse kalın, sıcak bir sıvı gibi" ifadelerini kullandı.
Her iki ekip de Dünya'daki biyolojik süreçlerle bağlantılı olan ancak başka kaynaklar tarafından da üretilebilen karbon disülfür tespit etti. Ancak bir başka biyo-imza molekülü olan dimetil sülfürden (DMS) hiçbir iz yoktu.
Madhusudhan son olarak, "(Karbon disülfürü) biyolojik aktiviteye bağlayamayız. Hidrojen açısından zengin bir atmosferde bunu yapmak nispeten kolaydır. Ancak bu eşsiz molekülü ölçebilirsek, gelecekte yaşanabilir gezegenleri ölçebileceğimiz konusunda umut verici olur." dedi.
