IŞİD'e karşı koalisyon cephesi genişliyor

ABD'nin başını çektiği, IŞİD terör örgütüne karşı başlatılan askeri operasyonlara katılan ve destek veren ülke sayısı gittikçe artıyor. Koalisyon güçlerinin bugüne kadar 300’den fazla IŞİD hedefine hava saldırısı düzenlendiği, bu saldırıların 230’unun Irak’ta, 76’sının da Suriye’de gerçekleştirildiği bildirildi. IŞİD'e yönelik saldırılarda ABD kuvvetlerinden F-22 jetleri katılırken, Tomahawk füzeleri kullanıldı. ABD'nin, hava saldırıları için günlük 7 ila 10 milyon dolar harcadığı kaydedildi.  ABD savaş uçaklarının, IŞİD'e karşı sadece ağustos ayı içerisinde Irak ve Suriye'de 3 bin 800 sorti yaptığı, uçakların 700 de gözetleme ve istihbarat uçuşu gerçekleştirdiği bildirilmişti. Diğer taraftan ABD Kongresi, Suriye'de ılımlı muhaliflerin eğitilmesi ve teçhizatlandırılması için 500 milyon dolar tahsis etti.

Fransa

ABD'ye askeri operasyonlarda ilk destek veren ülkelerden Fransa, ilk hava saldırısına 19 Eylül'de katıldı. 

IŞİD’e karşı savaşan Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (IKBY) askeri malzeme desteği gönderen Fransa ayrıca Irak'ın kuzeyindeki Erbil şehrine 70 tonluk insani yardım malzemesi yolladı. Paris’ten Iraklı Kürtlere makineli tüfek, otomatik silah, hafif top sevkiyatı yapıldı ve bu silahların kullanımının gösterilmesi için Fransız özel birlikleri Erbil’de peşmerge güçlerini eğitti.

Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande’ın aldığı kararla bölgeye üç ilave Rafale tipi savaş uçağı ile Basra Körfezi’ne bir uçaksavar donanımlı firkateyn gönderildi. Böylece bölgede görev yapacak Rafale tipi savaş uçağı sayısı dokuza çıktı. Fransa ayrıca bölgedeki askeri operasyonlara bir keşif uçağı ve bir yakıt ikmal uçağıyla destek verecek.

İngiltere

İngiltere ise IŞİD'e yönelik hava operasyonunun sadece Irak ayağında yer alıyor.

İngiliz Parlamentosu'nun geçen hafta, ABD'nin öncülüğünde Irak'ta IŞİD'e yönelik hava operasyonuna Birleşik Krallık'ın katılmasına ilişkin önergeyi kabul etmesinin ardından, Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne ait Tornado jetlerinin Irak'ın daha çok kuzeybatısını hedef alması ve peşmerge güçlerine destek vermesi dikkati çekiyor. İngiltere, operasyon için altı Tornado jetinin bulunduğu Güney Kıbrıs Rum kesimindeki askeri üssünü kullanıyor. 

Irak hükümetinin resmi talebi üzerine hava operasyonuna katılma kararı alan İngiltere, operasyondan önce ise Kürt güçlerine askeri mühimmat sağlıyordu. İngiltere bunun Kürt güçlerinin, IŞİD'i püskürtmesine ve sivillerin korunmasına yardımcı olacağını bildirmişti. 

Anadolu Ajansı'nın, İngiltere Savunma Bakanlığı yetkililerinden aldığı bilgiye göre, İngiltere Kürt güçlerine askeri eğitim vermiyor. Ancak bu yönde talep gelmesi halinde askeri eğitim desteğinin söz konusu olabileceği belirtildi. 

Bu arada, IŞİD'in elinde sayısı tam olarak açıklanmayan İngiliz rehineler bulunuyor. IŞİD, Fransız bir yardım kuruluşu için çalışan, iki çocuk babası 44 yaşındaki İngiliz rehine David Haines'in infaz görüntülerini yayınlamış, aynı görüntülerdeki ikinci kişinin örgütün hala elinde tuttuğu 47 yaşındaki İngiliz yardım görevlisi Alan Henning olduğu ortaya çıkmıştı.

Öte yandan, Birleşik Krallık'tan yaklaşık 500 kişinin Suriye'de ve Irak'ta IŞİD saflarında savaşmaya gittiği tahmin ediliyor. İngiltere Başbakanı David Cameron dün yaptığı konuşmada, Irak'ta ve Suriye'de IŞİD için savaşmaya giden vatandaşlarına seslenerek "Sizler, Birleşik Krallık'ın düşmanlarısınız" ifadesini kullanmıştı.

İngiltere'nin, ağustos ayında Sincar Dağı'nda binlerce Yezidinin mahsur kalmasından bu yana Irak'a yaptığı insani yardımlar da 23 milyon sterline ulaştı. Yardımlar temiz su, gıda, çadır ve temel tıbbi ekipmandan oluşuyor. 

İngiltere'nin, ABD'nin öncülüğünde yürütülen hava operasyonuna desteği, Esed rejimi tanınmadığı ve Suriye'den resmi talep gelmediği için Suriye'yi şimdilik kapsamıyor.

Birleşik Krallık, Suriye'deki hava operasyonuna katılmayacağını açıklasa da Başbakan Cameron bunun önünde yasal bir engel olmadığını söyledi. Ancak muhalefetteki İşçi Partisi lideri Ed Miliband, Suriye'deki hava operasyonuna katılım için Birleşmiş Milletler kararına ihtiyaç olduğunu savundu ve bu yöndeki bir önergeye destek vermeyeceğini ifade etti.

Avustralya

Avustralya, IŞİD’e karşı yapılacak uluslararası askeri harekata katkıda bulunmak üzere 600 kişilik askeri personeli Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) yolladı.

BAE’de bulunan Avustralya askeri gücünde, sekiz Süper Hornet Savaş uçağı, bir erken uyarı uçağı, bir havada yakıt ikmal uçağı yer alıyor. 

Avustralya’da iktidardaki Liberal Parti-Ulusal Parti koalisyonunun IŞİD’e karşı aldığı askeri müdahale kararına, ana muhalefette bulunan Avustralya İşçi Partisi (ALP) ulusal güvenlik konularında iktidarla hemfikir olduğunu belirterek destek veriyor.

Başbakan Tony Abbott ve Dışişleri Bakanı Julie Bishop, Avustralya askerlerinin kara harekatına katılması yönünde herhangi bir kararları olmadığını sık sık tekrarlıyor. Abbott, Avustralya Parlamentosunda yaptığı açıklamada, Avustralya’nın yakıt ikmal ve gözetleme uçaklarının 1 Ekim’den itibaren IŞİD militanlarıyla mücadele eden koalisyon güçlerine destek amaçlı uçuşlara başlayacağını fakat Avustralya savaş uçaklarının müdahalede bulunmaları için herhangi bir kararın verilmediğini söyledi.

Avustralya, IŞİD’e karşı yapılacak askeri operasyona destek vereceğini açıklamasının ardından, ülke genelinde terör tehdit seviyesini orta dereceden yüksek dereceye çekti. Terör tehdit seviyesinin yükseltilmesiyle Avustralya’nın Sydney ve Brisbane kentlerinde 800 polisin katılımıyla düzenlenen ülke tarihinin en büyük terör operasyonlarında bir kişi tutuklandı, 15 kişi gözaltına alındı. Melbourne kentindeki operasyonlarda da bir kişi terör örgütlerine mali destek verdiği gerekçesiyle tutuklandı.

Avustralya Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamalara göre, terör örgütleri ile bağlantıları bulunduğu gerekçesiyle 50 kişinin Avustralya pasaportları iptal edildi. Ayrıca Ortadoğu’da terör örgütleri saflarında yaklaşık 60 Avustralya vatandaşının aktif olarak savaştığı belirtildi.

Belçika

Belçika, IŞİD’e karşı koalisyona altı F-16 savaş uçağını ve 120 asker göndererek katkı yaptı. Ürdün’ün başkenti Amman’a yaklaşık 100 kilometre uzaktaki Muvaffak Salti Hava Üssü’nde konuşlandırılan uçak ve askerler IŞİD’e yönelik hava operasyonunun sadece Irak bölümüne katılıyor.

Parlamentonun 26 Eylül'de tezkereyi onaylamasının hemen ardından Ürdün'e ulaşan Belçika F-16'ları Irak'ta ilk keşif uçuşuna dün katıldılar fakat henüz silah kullanmadılar. 

Başlangıçta 1 ay olarak öngörülen Belçika F-16'larının görev süresi bölgedeki gelişmelere göre uzatılabilecek. Belçika bu aşamada muhtemel bir kara operasyonuna ya da Suriye'de hava saldırılarına katılmayı düşünmüyor.

Danimarka

Danimarka hükümeti IŞİD'e karşı koalisyona uçak ve askeri eğitim verecek personelle destek sağlıyor. Hükümet ayrıca Irak'ta yerlerinden edilenler için insani destek sağlarken Irak'ın kuzeyinde batılı ülkelerle bir kampın kurulmasına fiili olarak katılıyor.

Danimarka hükümeti 2 Ekim'de koalisyona dört F-16 gönderdi ve üç savaş uçağını da yedekte tutma kararı aldı. Danimarka, önemli kısmı askeri eğitim verecek personelden oluşan 140 personeli de bölgeye göndermeyi kararlaştırdı.

Uçakların sadece Irak'ta kullanılacağı yönündeki ilk açıklamalara rağmen bazı yetkililer daha sonra Suriye'de de kullanılabileceğini, bu konunun henüz net olmadığını ifade etti. Dışişleri Bakanı Martin Lidegaard, uçakların gönderilmesi nedeniyle ilgili açıklamasında, "Bu sadece askeri değil, askeri, politik, insani tüm unsurları kullanacağımız geniş bir mücadelenin parçasıdır" dedi.

Norveç

Norveç hükümeti ABD öncülüğündeki koalisyona destek amacıyla ana karargahta görev yapmak üzere beş kurmay subay göndereceğini açıklamıştı. Bu askerler IŞİD'e karşı düzenlenecek operasyonların, kurgulama, eğitme, takip etme aşamasında görev alacaklar.

Norveç Başbakanı Erna Solberg, hükümetin koalisyona katılacağını duyurduğu gün açıklama yaparak, IŞİD’e karşı savaşmadıklarını sadece yardım isteyen Irak’ın yanında olduklarını söyledi.

Norveç'in özellikle IŞİD’e karşı gerçekleştirilen bombardımanlara savaş uçağı gönderip göndermediği ise tartışma konusu. Bu konuda Savunma Bakanı Ine Eriksen Söreide ve Dışişleri Bakanı Börge Brende'ye yönlendirilen soruların tamamı cevapsız kalırken iki bakan, büyük çapta bir mücadele içinde olduklarını söylemekle yetindiler. Öte yandan Norveç, bazı yardım kuruluşları tarafından ve daha çok eğitim için kullanılmak üzere şimdiye kadar Irak ve Suriye için 31 milyon dolar harcadı.

Kanada

IŞİD'e karşı operasyona katkıda bulunan Kanada'nın yaklaşık 70 özel operasyon askerini Kürt peşmergeleri eğitmesi için bölgeye gönderdiği bildirildi. 

Kanada ayrıca CF-18 savaş uçaklarını ABD öncülüğündeki koalisyonda yer alması için göndermeyi planlıyor.

Almanya

Terör örgütü IŞİD'e yönelik askeri operasyona fiili olarak katılmayan Almanya ise IŞİD'e karşı kullanılması amacıyla hem IKBY'ye silah ve mühimmat desteği veriyor, hem de mültecilere insani yardım malzemesi gönderiyor. 

Alman hükümetinin, 31 Ağustos’ta IKBY’ye silah yardımında bulunma kararı almasının ardından 25 Eylül'de Leipzig Havalimanı'nda son kontrolleri yapılan silah ve mühimmatların ilk bölümü, önce Bağdat'a ardından Erbil'e götürüldü.

Bir hafta süren sevkiyatın ilk bölümünde IKBY'ye 4 bin G3 piyade tüfeği, 4 bin p1 tipi tabanca, 20 milan tanksavar, 120 bazuka, 20 MG3 makineli tüfek, 50 sinyal tabanca, 5 bin el bombasının yanı sıra 15 seyyar mutfak, 75 çadır, 170 kişisel sıhhi yardım malzemesi ve araçlar gönderildi.

IKBY’ye planlanan üç sevkiyat bölümü sonunda ise toplam 8 biner adet G3 ve G36 piyade tüfeği ile p1 tipi tabanca, 40 MG3 makineli tüfek, 30 milan tanksavar, 240 bazuka, 100 sinyal tabanca, 10 bin el bombası, 25 seyyar mutfak, 125 çadır, bin 500 dürbün, 4 bin koruma gözlüğü, 270 kişisel sıhhi malzeme yardımında bulunulacak.

Almanya, eylül başında yaklaşık 9 bin 500 parçadan oluşan koruyucu yelek, kask, mayın arama detektörleri, gece görüş gözlüğü, telsiz ve metal detektörlerini IKBY’e göndermişti. 

Öte yandan, Almanya'ya gelen 30 peşmergeden 20’sinin milan tanksavar, 10’nun da gönderilecek teçhizat arasında yer alan seyyar mutfakla ilgili eğitim aldığı belirtildi. Peşmerge güçlerine hafif silahlar konusunda eğitim vermek için de altı Alman askerin bölgeye gönderildiği belirtildi.

Almanya'dan mültecilere insani yardım 

Terör örgütü IŞİD'in saldırıları nedeniyle kaçarak komşu ülkelere sığınanlara da yardım eden Almanya, son olarak Suriye, Irak ve komşu ülkelerde bulunan mülteciler için 10 milyon avro yardımda bulunacağını açıkladı.

Bu yardımın 5 milyon avrosunun Türkiye, Suriye ve Ürdün'deki mültecilere gıda yardımı olarak, 3 milyon avronun da Suriye krizinden etkilenen ülkeler için BM Mülteciler Yüksek Komiserliği'ne verileceği belirtildi. Kalan 2 milyon avronun da Kobanili mültecilere yardım yapan kuruluşlara dağıtılacağı öğrenildi.

Ayrıca Berlin'de insani felaketler konusunda 28 Ekim'de, 40 uluslararası partnerin katılımıyla bir konferans düzenlenecek.

Koalisyona destek veren Arap ülkeleri

ABD, geçen hafta Suriye'de IŞİD mevzilerini havadan vurduğunu açıkladığında, operasyona destek veren Arap ülkeleri Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Katar ve Ürdün olarak sıralandı.

Ürdün, koalisyondaki Arap ülkelerinden Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) içinde yer almayan tek ülke. Ürdün Kralı Abdullah, Suriye'de ayaklanmaların baş göstermesiyle Beşşar Esed'in devrilmesi gerektiğini söyleyen ilk liderlerden biriydi.

Suriye, Irak, Suudi Arabistan ve İsrail ile sınır komşusu olan Ürdün'ün ekonomik ve askeri yönleri sınırlı olmasına rağmen ülke jeopolitik konumuyla koalisyon için stratejik önem taşıyor. Ürdün, artan mülteci krizi ve bölgedeki istikrarsızlıkla ancak dışarıdan gelen yardımlarla mücadele edebiliyor ve ABD'den en çok yardım alan ülkeler arasında.

Ürdün'ün ocakta Washington'dan aldığı 600 milyon dolarlık yardımın 340 milyon doları, "bölgedeki istikrarsızlığın olağandışı maliyetleri ve Irak sınırındaki güvenlik gereksinimleri" açıklamasıyla verildi.

Diğer taraftan ABD Savunma Bakanlığı, zaman zaman çatışmaların yaşandığı Ürdün-Suriye sınırını koruması için 200 askerini buraya konuşlandırdı. ABD Merkezi Haberalma Teşkilatı'nın (CIA) da Batı yanlısı Suriyeli muhaliflerin gizli eğitimi için Ürdün topraklarını kullandığı belirtilmişti. Ürdün, kayıtlı 600 bin Suriyeli sığınmacıya evsahipliği yaparken, bin 800 Ürdünlünün ise sınırın diğer tarafına giderek IŞİD ve diğer aşırı grupların saflarında savaştığı ileri sürülmüştü.

Suudi Arabistan

El Kaide'nin Suudi Arabistan topraklarında gerçekleştirdiği saldırılarla son on yılda güvenlik sorunu yaşayan ve yaklaşık 57 milyar dolar ile dünyada dördüncü en büyük savunma bütçesine sahip olan ülke, IŞİD'e karşı mücadelede ön saflarda ağırlığını koymaya çalışıyor.

Suudi Arabistan'ı koalisyona iten nedenlerin arasında, Esed yönetiminin IŞİD'in varlığıyla kendine sağlamaya çalıştığı meşruiyet, İran ile ABD'nin ortak tehdit karşısında yakınlaşması, radikal ideolojik bir grubun kuzey sınırında güçlenmesiyle sınırlarından içeri sızabilecek potansiyele ulaşması bulunuyor.  

Washington'ın bir numaralı silah ve askeri araç müşterisi olan Suudi yönetimi, havadan yapılan müdahalede koalisyona kendi pilot ve uçaklarıyla katıldı.

Suudi Arabistan resmi haber ajansı SPA'nın, operasyona katılan sekiz pilotun resimlerini yayınlamasının ardından, ülke basını pilotlardan birinin Veliaht Prens Selman bin Abdul Aziz'in olduğunu yazdı. Fotoğrafın ardından sosyal paylaşım sitelerinde, IŞİD sempatizanları krallığa ve fotoğraftakilere tehditler savurdu.

Riyad yönetimi ise IŞİD'le mücadele için Batı yanlısı beş bin muhalifin eğitimi için finansman ve topraklarının kullanılmasına açık olduğunu belirtti.

Diğer taraftan, Suriye'de çatışmalara katılan vatandaşlarının ülkeye döndüklerinde oluşturacağı tehdide karşı önlem almaya da çalışan Riyad yönetimi, şubat ayında bu amaçla yurt dışına çıkan ve terör listesindeki örgütlere destek veren kişilere 20 yıla kadar varan ağır hapis cezaları verilmesini öngören bir yasayı yürürlüğe koydu.

Bahreyn

Bahreyn, bir taraftan Şii çoğunluğun sürdürdüğü ayaklanma ve muhalefetle mücadele ederken, diğer taraftan Körfez ülkelerinin politikalarıyla uyumlu hareket ediyor. Askeri desteğini büyük ölçüde ABD Donanması Beşinci Filosuna evsahipliğiyle sınırlayan Bahreyn, IŞİD'e karşı koalisyonda askeri varlıktan ziyade Sünni Müslüman Arap ülke kimliğiyle sembolik önem taşıyor.

BAE

BAE, Suriye'de, Suudi Arabistan ile hareket ediyor ve bu ülkeyle aynı muhalif gruplara finansman ve askeri destek sağlıyor. 

Suriye'ye düzenlenen hava operasyonunda BAE'nin kadın savaş pilotu Meryem el Mansuri'nin yer alması, dünya basınında operasyona magazin boyutu kattı.

Katar

Suriye'deki hedefler vurulduğunda Katar katılımını kendisi açıklamadı ancak Washington ismini koalisyona katılan ülkeler arasında zikretti. 

Askeri gücü 12 bin personelle sınırlı Katar, inşaatını finanse ettiği ABD'nin Ortadoğu'daki en büyük askeri üssü El Udeyd Merkezi Komutanlığına evsahipliği yapıyor.

Sıvılaştırılmış doğalgaz ihracatı ve kişi başına düşen milli gelirde dünyada birinci sırada gelen Katar, Suriye siyasi ve silahlı muhalefetinde geniş yelpazede birçok grup üzerinde söz sahibi. Bugüne kadar muhaliflerin elinde tuttuğu birçok rehinenin serbest bırakılmasında arabuluculuk eden Doha, sahadaki silahlı Suriye muhalefetini IŞİD karşısında harekete geçirebilecek yumuşak gücüyle önem arz ediyor.

Asya ülkeleri

Japonya, IŞİD'e karşı oluşturulan koalisyon içinde yer alarak Irak'taki IŞİD mağdurlarına insani yardım kapsamında 26 Eylül'den beri 6 milyon dolar bağışladı. Japonya hükümeti, IŞİD ile mücadele için toplamda 25,5 milyon dolar yardım yapacağını açıkladı.

Güney Kore, Irak'taki IŞİD mağdurlarına insani yardım kapsamında 1 milyon dolar bağışlarken Tayvan, IŞİD mağdurlarına insani yardım sağlayarak uluslararası toplumla yakın işbirliği içinde olacaklarını bildirdi.

Singapur ise IŞİD'e karşı mücadelede uluslararası toplumun ciddi ihtiyacı halinde uluslararası toplumla beraber hareket edeceklerini kaydetti.

Diğer ülkelerin katkıları

ABD’nin yakın müttefiklerinden Polonya da IŞİD’e karşı oluşturulan koalisyona katılan ilk ülkelerden oldu. IŞİD tehdidine karşı koymak için siyasi ve diplomatik alanda çabalara güçlü destek sözü veren Polonya, şu aşamada askeri rol üstlenmeyi planlamıyor.

Avusturya hükümeti, Kuzey Irak’ta IŞİD militanlarıyla çatışan Kürt gruplara silah yardımında bulunmayacağını ancak bölgedeki halka insani yardım göndereceğini açıkladıktan sonra 21 Ağustos’ta, Kuzey Irak’a 1 milyon avro acil yardım yapmaya karar verdi. Askeri uçaklarla Kuzey Irak’a gönderilen yardımların 100 bin kişiye 3 ay yetecek tıbbi amaçlı malzemelerden oluştuğu bildirildi.

İsrail'in IŞİD'e karşı operasyonda istihbarat alışverişi konusunda ABD'ye destek verdiği bildirildi.

Mısır'ın henüz askeri operasyonlara katılıp katılmadığı konusunda bilgi verilmezken, Devlet Başkanı Abdulfettah es-Sisi koalisyona destek verilebileceğini belirtti.

İtalya, İKBY'ye silah ve insani yardım yapıyor. İtalya, koalisyonun Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında olması halinde güçlü destek verilebileceğini kaydetti. 

Yunanistan, koalisyonda siyasi ve askeri düzeyde yer aldığını açıkladı. Ülke, insani yardım katkısı yaparken aynı zamanda peşmergelere askeri teçhizat yolladı.

Diğer taraftan Macaristan, bölgeye 15 tip teçhizat göndereceğini bildirirken, Romanya, lojistik, askeri ve insani destek vereceklerini duyurdu.

İspanya, IŞİD'e yönelik operasyonlarda şimdilik dışarıda kalmayı tercih ediyor. İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Garcia Margallo, yaptığı açıklamalarda, "Bizden askeri destek istenileceğini sanmıyorum. Çünkü ülkemizin askeri açıdan olası katılımının bu operasyonlara daha çok fayda sağlayacağını düşünmüyorum" dedi.