İşte İsrail'deki koalisyonun ortak paydası
Yeni İsrail hükümetini oluşturacak 5 partinin de aşırı sağcı olması Filistinlilere yönelik daha “radikal” politikalar izleneceği endişesini arttırdı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğinde kurulan koalisyondaki partiler, Filistin’de işgali derinleştirme, Yahudi yerleşim yerlerini genişletme ve Ortodoks Yahudiliğini en sıkı şekilde uygulayan kesim olan Harediler’e devlet yardımlarını arttırma gibi konularda birleşiyor.Yeni İsrail hükümetini oluşturacak beş partinin de aşırı sağcı ve "dini eğilimli" bir profile sahip olması, önümüzdeki günlerde Filistinlilere yönelik daha “radikal” politikalar izleneceği endişesini arttırdı.
Geçmişteki Netanyahu hükümetlerin, sertlik yanlısı politikalarının önünde en büyük engel olarak gördüğü İsrail Yüksek Mahkemesi'nin yetkilerinin de yeni hükümet tarafından daraltılması bekleniyor.İsrail’i yönetecek yeni koalisyonda, Netanyahu liderliğindeki Likud'un yanı sıra Ekonomi Bakanı Naftali Benett liderliğindeki aşırı sağcı Yahudi Evi, merkez sağ eğilimli Kulanu (Hepimiz) partisi ve dindar partiler olarak bilinen Birleşik Tevrat Yahudiliği ve Şas yer alıyor.
Netanyahu liderliğindeki sağ koalisyonu oluşturan bu partilerin profilleri ise şöyle:
Likud partisi
Parti Lideri: Binyamin Netanyahu
Kuruluş Tarihi: 1973
Siyasi Görüşü: Sağcı ve milliyetçi
120 üyeli meclisteki mevcut sandalye sayısı: 30
İşçi Partisi'ne karşı 1973 yılında kurulan Likud Partisi, İsrail’in kurulduğu tarih olan 1948’den beri ülkeyi yöneten merkez sol partilere rakip olarak ortaya çıktı. Sağcı ve sert politikaları ile bilinen parti ilk kez 1977 yılında iktidara geldi.
Birinci parti olarak çıktığı 2003 seçimleri ile mecliste 38 sandalye elde eden Likud, o zamanki lideri Ariel Şaron’un 2005’te Gazze’den çekilme kararı alması ile zayıfladı. Parti içi tepkiler üzerine Şaron, Likud'dan ayrılarak Kadima isimli yeni bir sağcı parti kurdu.
Bunun üzerine Likud’un meclisteki sandalye sayısı 2006 seçimlerinde 12’ye düştü.
Sağcı ve milliyetçi ideolojiye sahip olan parti, iki devletli bir çözüme karşı çıkarak Filistin devletinin varlığını reddediyor. İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü arasında 1993’te imzalanan Oslo Anlaşması'na muhalefet eden parti, ABD’nin baskıları neticesinde 2009 yılında iki devletli çözüme -bazı ön koşullar ileri sürmekle birlikte- razı olduğunu açıkladı. Netanyahu’un bunun için açıkladığı ön koşullar ise, “Filistin’in silahsızlandırılmasının garantisi edilmesi ve Filistinlilerin İsrail’i bir Yahudi devleti olarak tanıması” oldu.
Likud liderliğinde 27 Mart 2015 seçimlerine kadar ülkeyi yöneten koalisyon hükümetinin Yahudi yerleşim yerlerini arttırmaya devam etmesi, ABD gözetiminde devam eden İsrail-Filistin barış görüşmelerinin sonunu getirdi. Bu dönemde İsrail’in, işgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria’da izlediği yayılmacı politikalar, Batı ülkeleriyle gerilim yaşanmasına sebep oldu.
Likud lideri olarak Netanyahu’nun yürüttüğü son seçim kampanyasında, Yahudi yerleşim yerlerine verdiği desteği öne çıkarması sağ seçmenin oylarını almasında önemli bir etken oldu.
Likud’un şiddet yanlısı politikalarına en yakın örneklerden birisi de, Netanyahu başkanlığındaki hükümetin geçen yaz Gazze Şeridi’ne saldırma kararı alarak, çoğu sivil 2 bin 300 Filistinlinin ölümüne sebep olması.
Binyamin Netanyahu liderliğindeki Likud Partisi, 27 Mart seçimlerinden birinci parti olarak çıkmayı başararak mecliste 30 sandalye elde etti. Seçimlerin ardından partinin lideri Netanyahu’ya hükümeti kurma görevi verildi. Netanyahu’nun yeni koalisyonu oluşturduğunu açıklaması ile birlikte, Likud Partisi yeniden kez iktidar yolunu açmış oldu.
Yahudi Evi partisi
Parti Lideri: Naftali Bennett
Kuruluş Tarihi: 2008
Siyasi Görüşü: Aşırı sağcı, Siyonist
120 üyeli meclisteki mevcut sandalye sayısı: 8
Naftali Bennett liderliğindeki aşırı sağcı Yahudi Evi (Habayit Hayehudi) Partisi, 27 Mart seçimlerinde 8 milletvekili çıkarabildi. Meclisteki sandalye sayısının azlığına rağmen parti, koalisyon pazarlıklarında kilit role gelmesi nedeniyle Adalet ve Milli Eğitim gibi önemli bazı bakanlıkları elde etti.
Yahudi Evi Partisi, işgal altındaki Filistin topraklarında inşa edilen Yahudi yerleşim yerlerinin en büyük destekçilerinden biri olarak biliniyor. Bununla birlikte parti, bağımsız bir Filistin devletinin kurulmasına sert bir şekilde karşı çıkıyor.
Parti lideri Benett, seçmene sıklıkla “işgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria’daki Yahudi yerleşim yerlerinden asla vazgeçmeme” sözü verdi.
Birkaç aşırı sağcı partinin bir araya gelmesi ile kurulan parti, İsrail’de bulunan mültecilere karşı da sert tedbirler alınması gerektiğini savunuyor.
Kulanu (Hepimiz) partisi
Pati Lideri: Moshe Kahlon
Kuruluş Tarihi: 2014
Siyasi Görüşü: Merkez Sağ
120 üyeli meclisteki mevcut sandalye sayısı: 10
Likud Partisi'nden ayrılan Moshe Kahlon liderliğinde 27 Kasım 2014’te kurulan parti, son seçimlerde 10 milletvekili elde etti.
Daha çok ekonomi politikaları ile öne çıkan merkez sağ eğilimli Kulanu, düşük gelirli orta kesim vatandaşlara eşit maddi imkanlar sağlanması gerektiğini savunuyor. Libya asıllı bir Yahudi ailenin çocuğu olan Kahlon, partisinin Likud’dan daha “ılımlı ve sosyal vicdana sahip” bir parti olduğunu söyledi. Kahlon, Filistin meselesinde partisinin yaklaşımını ise “barışa pragmatist yaklaşımdan yana” şeklinde açıkladı.
Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi
Parti Lideri: Yaakov Litzman
Kuruluş Tarihi: 2014
Siyasi Görüşü: Merkez Sağ
120 üyeli meclisteki mevcut sandalye sayısı: 10
Birleşik Tevrat Yahudiliği Partisi, İsrail’deki iki ultra-Ortodoks parti Tevrat Bayrağı ve İsrail Birliği partilerinin 1992’de birleşmesi ile kuruldu. 2009 seçimlerinde 5 milletvekili elde eden parti, son seçimlerde bu sayıyı 6’ya çıkarmayı başardı.
Siyonist olmayan Ortodoks Yahudilerin partisi Birleşik Tevrat, Haredi olarak da bilinen temsil ettiği kitle için ekonomik kazanımlar ve askerlik muafiyeti hakkı elde etmeyi hedefliyor.
Şas partisi
Parti Lideri: Haham Ovadia Yosef, Eli Yishai, Aryeh Deri
Kuruluş Tarihi: 1984
Siyasi Görüşü: Sefarad, ultra-Ortodoks
120 üyeli meclisteki mevcut sandalye sayısı: 7
Ultra-Ortodoks partilerden olan Şas, kurulduğu tarih olan 1984’ten bu yana İsrail siyasetinde geniş etkiye sahip dini eğilimli hareketlerden biri. Daha önceki koalisyonlarda sağladığı destekle kilit konuma gelmeyi başaran parti, 7 milletvekili ile yer aldığı mecliste bu sefer de pozisyonunu korudu.
Partinin en büyük seçim başarısı ise 1999 yılında 17 milletvekili çıkarması olmuştu.
Sefarad Yahudilerini İsrail meclisinde temsil eden Şas, "tahtı yeniden eski görkemine kavuştur" sloganıyla, Sefarad Yahudilerini yeniden dinin gereklerine riayet etmesini ve atalarının kültürel mirasına sahip çıkmasını amaçlıyor. Sefarad Yahudilerinin ekonomik problemlerini ve sosyal adaleti öne çıkaran parti, hükümette yer almasına rağmen Netanyahu’nun Likud Partisi ile bazı ekonomik konularda ayrı düşüyor.
Şas Partisi, bir önceki hükümette de Netanyahu hükümetinin almak istediği tasarruf tedbirlerine karşı çıkmıştı.
