Kırım ve Ukrayna Rusya'ya pahalıya maloldu
Rusya, Kırım konusunda istediğini elde etmesine karşın, Batının yaptırımları ve hızla düşen petrol fiyatlarıyla zor bir dönemden geçiyor.
ABD ekonomisi, rekor düzeyde artan istihdam ve son 11 yılın en iyi büyüme performansıyla, 2014 yılında öne çıkarken, dünyanın ikinci süper gücü olarak nitelendirilen Rusya özellikle Kırım konusunda istediğini elde etmesine karşın, Batının yaptırımları ve hızla düşen petrol fiyatlarıyla zor bir dönemden geçiyor.
ABD’de Merkez Bankasının (Fed) politikalarında izlenen değişim, enerji sektöründe yaşanan kaya gazı devrimi ve ekonominin hızlı büyümesi, Rusya’da ise gerileyen petrol ve doğalgaz fiyatları, Kırım'ın Rusya'ya bağlanma kararı alması ve Ukrayna'nın doğusundaki gelişmelerin ardından Batılı ülkelerin Rusya'ya yaptırımları 2014 gündeminde öne çıkarken, bu gelişmelerle Rus finans piyasalarında belki de tüm zamanların en güçlü türbülansının yaşanması iki ülke ekonomisindeki farkın açılmasına neden oldu.
ABD ekonomisinin 2014’teki en önemli başarılarından biri kasım ayı itibarıyla yaklaşık 2,6 milyon kişiye oluşturulan istihdam oldu. İşsizliğin yüzde 5,8'e düştüğü bu dönemde oluşturulan istihdam 1990'lı yıllardan bu yana ABD'nin en iyi performansına işaret etti.
2014’ün 3. çeyreğinde ABD’de GSYH yüzde 5 ile son 11 yılın en hızlı büyümesine işaret ederken, neredeyse tüm ülkelerin büyüme endişeleri için önlem almaya çalıştığı yılda ekonomist beklentilerin bile üzerinde performans gösterdi. Aynı dönemde Rusya ekonomisinde finansal piyasalarla başlayan ve tüm ekonomik göstergeleri etkisi altına alan ve analistlerin mini kriz olarak nitelendirdikleri bir süreç izlendi. Rusya ekonomisi 2014’ün 10 ayında yüzde 0,7 büyürken, işsizlik ise yüzde 5,1 oldu.
Fed musluğu kıstı, Rusya MB sert faiz artışına gitti
ABD ekonomisindeki iyileşmenin etkisi ile Fed 2008'den bu yana devam eden parasal genişleme politikasını sonlandırarak, faiz artırımının ne zaman başlanacağı tartışmalarına piyasaları alıştırmaya çalışırken, Rusya Merkez Bankası ise rubledeki aşırı değer kaybını frenlemek için politika faizini yüzde 10’dan yüzde 17’ye kadar yükseltti.
Fed aylık 85 milyar dolar olan tahvil alımlarını ocak ayından itibaren aşamalı olarak azaltarak ekim ayında sona erdirdi. Rusya Merkez Bankası ise özellikle aralık ayında faiz artırımının yanı sıra sermaye çıkışlarını önlemek için hükümet ile birlikte çeşitli önlem paketleri açıkladı.
Senelerdir 30-35 bandı arasında işlem gören dolar/ruble paritesi 16 Aralık’ta tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 79,52’ye kadar çıktıktan sonra, Rusya Merkez Bankası çok güçlü faiz artırımı başta olmak üzere aldığı bir dizi önlem ile 52,50 seviyelerine geriledi. Uluslararası piyasada dolar endeksi ise ABD ekonomisindeki güçlü görünümün etkisiyle yükseldi. Dolar endeksi, 23 Aralık'ta yaklaşık 9 yılın en yüksek seviyesi olan 90,16’yı gördükten sonra 89.70 seviyelerinde dengelendi.
Petrol ve doğalgaz, Rusya’nın yumuşak karnı oldu
ABD’de kaya gazı üretimindeki artış ülke ekonomisini önemli ölçüde desteklerken, Rusya gibi petrol ve doğalgaz ihracatçısı ülkeleri zorlayan bir gelişme olarak öne çıktı.ABD'li şirketlerin mevcut yasalara göre, özel izin olmadan serbest ticaret anlaşması olmayan ülkelere LNG (Sıvılaştırılmış doğalgaz) ihracatı yapamamalarına karşın arz yönlü riskleri azaltması ile Brent petrolün varil fiyatı yıllık bazda yaklaşık yüzde 45, doğalgazın galon fiyatı ise yaklaşık yüzde 30 geriledi. Rusya’da pay piyasaları, petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki düşüşten oldukça olumsuz etkilenirken, ruble ve faizlerde baskının artmasında da en önemli etken oldu. Rusya borsası yılbaşından bu yana yatırımcısına yaklaşık yüzde 42 zarar ettirirken, bu zararın ABD’de Dow Jones endeksinin yaklaşık yüzde 9 artışla tüm zamanların rekorlarını kırdığı bir yıl içinde gerçekleşmesinin yatırımcı psikolojisi üzerinde ekstra olumsuz etkisi olduğu kaydediliyor.
Rusya’ya yaptırımlar ile finans sektörü aracılığı ile etkisini gösterdi
Kırım'ın Ukrayna'dan ayrılarak yapılan referandum ile Rusya'ya bağlanma kararı almasının yanında Doğu Ukrayna'da ayrılıkçıların ordu ile çatışmaları ABD ve Rusya'yı soğuk savaştan bu yana ilk kez karşı karşıya getirirken, ABD ve Avrupa ülkelerinin Rusya'ya karşı aldığı yaptırım kararları daha çok finans sektörü aracılığı ile etkisini gösterdi.
ABD hükümetinin mart ayından başlayarak uygulamaya koyduğu yaptırımlar, Rus hükümet yetkilisi ve iş adamının yanı sıra Rus bankaları ve şirketlerini de hedef aldı. Halen geçerliliğini koruyan yaptırımlar, 30'un üstünde Rus vatandaşıyla birlikte Rusya'nın en büyük 6 bankasını, 14 savunma firmasını ve 5 enerji şirketini de kapsıyor.
Yaptırımlarla, Rus ekonomisinin itici gücü olan savunma ve enerji gibi kilit sektörleri baskı altında tutulması amaçlanırken, Rusya’da ekonominin geneli yaptırımlar ve düşen petrol fiyatlarından büyük yara aldı. Yaptırımların ABD’ye etkisi ise Rusya'yla ticaretin ABD ekonomisinin sadece yüzde 0,1'ine tekabül etmesi nedeniyle hissedilmeyecek ölçüde kaldı.
