Kırım'da referandum yapıldı

Kırım Özerk Cumhuriyeti'nde düzenlenen referandumda oy verme işlemi sona erdi. Seçim merkezlerinde oy sayma işlemi başladı. Kırım Cumhuriyeti'nin Sosyal ve Siyasi Araştırmalar Enstitüsünün sandık çıkış anketine göre, katılımcıların yüzde 93'ü Rusya'ya katılma yönünde oy kullandığı ileri sürüldü. Kırım'ın yanı sıra, özel statülü bölge konumunda olan ve Rusya'nın deniz üssünün bulunduğu Sivastopol'de de oy verme işlemi sona erdi. Nüfusunun büyük çoğunluğu Ruslardan oluşan Sivastopol, Rusya için Karadeniz'deki en stratejik noktalardan biri durumunda. Seçim sandıklarının bulunduğu binalardaki oy verme işlemi sırasında düzensizlik gözlemlenirken, katılımcıların seçim listelerinde olup olmadığına dikkatlice bakılmadığı ileri sürüldü.    
Bu duruma yönelik ilk tepki ise Kırım Tatar Milli Meclisi Seçim Komisyonu Başkanı Zair Smedlayev'den geldi. Smedlayev, özellikle Bahçesaray şehrine otobüslerle seçmenlerin getirildiğini belirterek, şehirdeki katılım oranının yükseltilmeye çalışıldığını söyledi. Öte yandan, referandum yapılırken başbakanlık ve parlamento binaları başta olmak üzere Akmescit'teki birçok devlet binasında Rusya bayraklarının asılı olması dikkati çekti. Kırım Özerk Cumhuriyeti'nde referandum oylamasının sona ermesinin ardından, Rusya yanlıları sevinç gösterileri düzenliyor. Kırım'da referandumda oy verme işleminin yerel saatle 20.00'de sona ermesiyle Başbakanlık binası önündeki Lenin Meydanı'nda toplanan çok sayıda Rusya yanlısı, sevinç gösterilerinde bulunuyor. Rusya bayraklarıyla alanı dolduran göstericiler, "Rusya, Kırım", "Rus birliği", "Rusya vatanımız" sloganları atıyor. Meydana kurulan konser standında dans gösterileri düzenlenirken, "Kırım Baharı" yazılı ışık gösterileri ve dev posterler dikkati çekti. Öte yandan, referandumun sona ermesinin ardından Kırım sokaklarında ve gösteri alanında, Rusya pasaportu verilen "Berkut" birlikleri ve özel teçhizatlı Rus askerleri güvenliği sağlamaya başladı. Kırım Cumhuriyeti'nin Sosyal ve Siyasi Araştırmalar Enstitüsünün sandık çıkış anketine göre, katılımcıların yüzde 93'ü Rusya'ya katılma yönünde oy kullandı.
Kırım Tatarları ise günler öncesinde açıkladıkları gibi referandumu boykot etti. Başkent Akmescit'te, ağırlıklı olarak Tatarların yaşadığı Çistinkaya mahallesindeki okulda kurulan sandıklarda, sadece bölgede yaşayan Ruslar ve Ukraynalılar oy kullandı.
AA muhabirine açıklama yapan, Çistinkaya okulu sandık başkanı Ala Federova, bölgede yaşayan Tatarlardan birkaç kişinin oy vermeye geldiğini bildirdi. Oy kullanmaya gelenlerin tamamına yakınının bölgedeki Ruslar ve Ukraynalılar olduğunu kaydeden Federova, herhangi bir sıkıntıyla karşılaşmadıklarını ifade etti. Referandumda Kırım genelinde olduğu gibi Sivastopol'de de “Rusya'ya bağlanmayı razı mısınız” ve "1992 yılı Kırım Anayasası'nın yeniden yürürlüğe girmesi ve Kırım'ın Ukrayna'nın bir parçası olmasına razı mısınız?” soruları yöneltildi.
Kırım Tatar Milli Meclisi eski Başkanı ve Ukrayna Milletvekili Mustafa Cemil Kırımoğlu, Kırım Tatarlarının yüzde 99'unun referandumu boykot ettiğini belirtti. Kırımoğlu, basına yaptığı açıklamada, Kırım Tatarlarının yüzde 99'unun referandumu boykot ettiğini ve oylamaya katılmadığını kaydederek  Kırım Tatar Milli Meclisi'nin bu referandumu boykot etme çağrısınaKırım Tatarlarının büyük ölçüde uyduğunu ve referandumda oy kullanmadığını ifade etti.Kırım Tatarlarının yoğun yaşadığı Bahçesaray, Belogorsk gibi ilçelerde boykot nedeniyle oy kullanma oranının resmi açıklamalarda gösterilen rakamların çok altında olduğunu kaydeden Kırımoğlu ancak Kırım yönetiminin kendileri için lazım olan her türlü rakamı açıklayabileceğini belirtti.
Kırımoğlu, Kırım genelinde, özellikle Kırım Tatarlarının yoğun yaşadığı yerlerde oy kullanma oranının yüzde 70'lerin üstünde olduğuna ilişkin açıklamaları, "komik" diye niteleyerek, yarın için ne olacağını şimdiden söylemenin zor olduğunu ve gerginliğin sürdüğünü kaydetti. Kırım'da referandumun yapıldığı saatlerde Kanada’nın Toronto kentinde gösteri düzenlendi. Ukrayna, Kırım Tatarı, Tibet ve Litvanya asıllılar başta olmak üzere, akşam saatlerinden itibaren Toronto’nun Dundas Meydanı’nda toplanan binlerce kişi, önce gösterilerde hayatını kaybedenler için papaz önderliğinde dua etti. Bu sırada yere yatan ve üzerleri örtülü 5 kişi de öldürülenleri temsil etti. Duanın ardından güvenlik önlemleri altında eylemciler yürüyüşe geçti. Önce ABD, ardından İngiltere konsoloslukları önüne giden binlerce gösterici, buradan Almanya ve ardından da Rusya konsolosluğuna geçti. Bloor Caddesi'ndeki Rusya konsolosluğu önünde bir açıklama yapan göstericiler, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin aleyhine sloganlar attılar.
"Kırım’ın işgalini" protesto eden göstericiler, Kanada, Ukrayna ve Kırım bayraklarının yanı sıra AB bayrağı da taşıdılar. Toronto şehir trafiğine zor saatler yaşatan gösteri, geç saatlere dek sürdü.  "Putin elini Ukrayna’dan çek" sloganının atıldığı gösteri, olaysız sona erdi.
Öte yandan gösteriye Kırım Tatarları adına katılan Aliye Halilova ve Elvira Maksudova, AA muhabirine, referandum sonrası Kırım’da yeni bir katliam olabileceğini söyledi. Halilova ve Maksudova, önceki gün 19 yaşında bir gencin öldürüldüğü haberini aldıklarını ve Kırım’daki yakınları için endişeli olduklarını söyledi. Türkiye başta olmak üzere tüm dünyayı, Kırım Tatarlarına yardım konusunda çaba göstermeye çağıran Aliye Halilova ve Elvira Maksudova, "Kırım inşallah Ukrayna ile kalır. Yoksa Tatarlara yeni bir katliam başlayabilir" diye konuştu. Kanada Başbakanı Stephen Joseph Harper, Kırım’da yapılan referandumu "gayrimeşru" ilan etti. Harper, yazılı açıklamasında, "Kırım’da yapılan sözde referandum, askeri işgal altında gerçekleşmiştir. Sonuçları ise Rusya’nın askeri kontrolünü yansıtmaktan öte bir anlam taşımayacaktır. Bu referandum gayrimeşrudur. Hiçbir yasal yansıması yoktur. Kanada olarak bu referandumu tanımayacağız" ifadesini kullandı. Sorunun çözümünün, Rusya’nın Ukrayna’nın toprak bütünlüğüne, egemenlik haklarına ve bağımsızlığına saygı duyması ile mümkün olduğunu belirten Harper, "Putin’in pervasızlığı ve tek taraflı eylemleri, Rusya’nın daha fazla ekonomik ve siyasi izolasyonuna neden olacaktır" yorumunda bulundu.