NATO 71'inci yaşına Kovid-19 kriziyle giriyor

Washington'da 4 Nisan 1949'da 12 kurucu üyeyle Sovyetler Birliği'nin yayılmacı politikalarına karşı kurulan NATO, 71 yıl sonra resmi olarak 30'uncu üyesini kabul etti. 

Geçen hafta düzenlenen törenle Kuzey Makedonya, NATO'nun 30'uncu üyesi oldu.

NATO'yu, tüm müttefiklerine ortak savunma taahhüt eden 5'inci maddesi, ayrıcalıklı kılan unsurlar arasında yer alıyor. İttifak, askeri ve siyasi yollarla üye ülkelerin bağımsızlık ve güvenliğini güvence altına almayı hedefliyor.

Kuruluş anlaşması olan Washington Anlaşması'nda yer alan 5'inci madde uyarınca; NATO, bir saldırı veya saldırı tehdidine karşı üyelerini savunmayı ve bir üyesine yapılan saldırıyı tüm üyelerine yapılmış varsayarak harekete geçmeyi taahhüt ediyor.

NATO'nun karargahı, Belçika'nın başkenti Brüksel'de bulunuyor.

Karargahta, üye ülkelerin daimi ve askeri temsilciliklerinin yanı sıra yazmanlık personeli görev yapıyor.

NATO'nun yaklaşık 1,17 milyar avroya mal olan modern yeni karargahında yaklaşık 4 bin 200 kişi çalışıyor.

NATO da Kovid-19 etkisi altında
Kovid-19 salgınının dünya genelinde ekonomik ve sosyal yankıları sürerken; virüsün Batı dünyasının en önemli askeri ittifakı NATO'yu da etkilediği görülüyor.

NATO karargahında ve askeri personelinde Kovid-19 tespit edilmesinin yanı sıra virüsün, İttifakın tatbikatlarını da etkilediği ortaya çıkıyor.

Operasyon ve misyonları halihazırda Kovid-19'dan ciddi şekilde etkilenmese de NATO'nun hazırlık seviyesini üst düzeyde tutmayı ve askeri kabiliyetini geliştirmeyi amaçlayan bazı tatbikatların iptal edildiği, ertelendiği ya da düşük katılımla sürdürüldüğü görülüyor.

Bunlar arasında ABD'nin kriz anında Avrupa'ya asker ve teçhizat sevkiyatını tatbik eden "Defender-Europe 20", Norveç'te 9 Mart'ta başlayan "Exercise Cold Response 20", "Dynamic Front", "Saber Strike" ve "Swift Response" tatbikatları yer aldı.

Diğer taraftan karargahta personel ve toplantı sayısı azaltılırken, zaruri olmayan iş seyahatleri de yasaklandı.

Karargaha dışarıdan ziyaretçi kabul edilmezken, dışişleri bakanları ve savunma bakanları toplantıları da ittifakın 71 yıllık ömründe ilk kez güvenli hatlar üzerinden sanal ortama taşındı.

NATO, Kovid-19 bağlamında askeri desteği koordine etmesi için Avrupa Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı Orgeneral Tod D. Wolters'ı da görevlendirdi.

Sağlık sektörü NATO'nun alanı olmasa da İttifak tıbbı malzeme sevkiyatında daha fazla koordinasyon rolü üstlenmeye hazırlanıyor.

Siyasi rolünü artırmaya çalışıyor
NATO'nun bazı taraflarca geçerliliğinin sorgulandığı ve hatta "beyin ölümünün" gerçekleştiğinin tartışıldığı dönemde İttifak, yeni yaşında siyasi rolünü güçlendirmek için kolları sıvadı.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, geçen hafta İttifakın siyasi rolünü nasıl geliştirebileceğini değerlendirecek yeni bir "akil adamlar" grubu açıkladı.

Aralarında Türkiye'den Büyükelçi Tacan İldem'in de bulunduğu 10 kişilik uzman grubu, Genel Sekreter'e NATO'nun siyasi rolünü genişletmesine ilişkin tavsiyeler ve raporlar sunacak.

Böylelikle NATO, çok eleştirildiği bir alanda kendini geliştirmek için çaba sarf edecek.

Orta Doğu'ya genişliyor
NATO, aynı zamanda kendini güncellemek ve daha aktif kılmak için istikrar açısından sorunlu bölge olan Orta Doğu'da daha fazla rol üstlenmeye hazırlanıyor.

ABD Başkanı Donald Trump'ın "NATOME" (NATO ORTA DOĞU) çağrısının ardından bu alandaki çalışmalarına hız veren İttifak, Irak'taki eğitim misyonunu genişletme kararı alarak işe başladı.

Dün sanal ortamda bir araya gelen dışişleri bakanları, NATO Irak eğitim misyonunun DEAŞ'la Uluslararası Mücadele Koalisyonunun bazı görevlerini üstlenmesi konusunda anlaştı.

Bakanlar, NATO'nun terörizmle mücadelede atacağı adımlar konusunda da anlaşma sağlayarak, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'da istikrarın tesisi ve iş birliğinin güçlendirilmesine de karar verdi.

NATO, Orta Doğu'da daha etkin olmaya karar verse de İttifak genel anlamda bölgeye asker göndermekten ziyade Irak'ta yaptığı gibi "yerel güvenlik güçlerini" eğitmeye daha ılımlı baktığının altını çizmekte fayda buluyor.

Genişlemeye devam ediyor
"Açık kapı" politikası yürüten NATO'ya üye olmak isteyen ülkenin "coğrafi olarak Avrupa'da bulunması", "demokrasiyle yönetilmesi" ve "Avro-Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlayacak kapasite ve isteğe sahip olması" gerekiyor.

Kuzey Makedonya'nın üyeliği ise NATO'nun "açık kapı" politikasını aktif şekilde sürdürmeye devam edeceğine işaret ediyor.

NATO'nun, Sovyetler Birliği'nin "arka bahçesi" olarak görülen Balkanlar bölgesinde yürüttüğü genişleme politikası açısından Makedonya kilit rol oynuyor. NATO, ezeli rakibi Rusya'nın bölgedeki nüfuzunu ve etkisini kısıtlı tutmak için Balkanlar'daki genişlemeye büyük önem veriyor.

Karadağ'ın NATO üyeliğiyle Adriyatik Denizi'ne hakimiyetini tamamlayan İttifakın, Makedonya'nın katılımıyla Rusya'ya karşı "Balkan kemeri"ni iyice güçlendirdiği değerlendiriliyor.

NATO kendini uyarlamaya devam edecek
Uluslararası siyasi tarih boyunca askeri ittifakların geleneksel olarak kısa ömürlü olmasına karşın NATO'nun "hala hayatta" olduğu görülüyor.

NATO'nun güncel tehdit olan siber saldırılar karşısında 5'inci maddenin işletilebileceğine karar vermesi, rekabetin giderek arttığı uzayı hava, kara, deniz ve siberin yanı sıra yeni harekat alanı ilan etmesi, komuta yapısını uyarlama ve modernize etmesi gibi adımlar, İttifakın yeni tehditler karşısında hazırlık seviyesini artırmaya verdiği öneme işaret ediyor.

Kovid-19'un ortaya çıkardığı eşi benzeri görülmemiş sınamalar karşısında da NATO, müttefiklere gerekli yardımı sağlamayı taahhüt ederek, kriz ortamında nispeten yaşlanmış olsa da geçerli olmaya devam ettiğini ortaya koyuyor.