Putin: “Tahıl Koridorunu Canlandırmak İstiyoruz”

Ankara uzun süredir, Rusya'nın anlaşmaya dönmesi için çalışıyor. Ancak Moskova yönetiminin beklentileri var. 

Tahıl koridorunun yanı sıra Suriye'deki gelişmeler ile Ankara-Şam hattındaki normalleşme süreci de gündem maddeleri arasında ilk sıralarda... Sığınmacıların geri gönderilmesi çalışmaları, bölgedeki güvenlik durumu da ele alınacak diğer kritik konulardan...  

Ayrıca Rus gazının Türkiye üzerinden Avrupa'ya aktarılması projesinin masada görüşüleceği tahmin ediliyor. 

Rusya-Ukrayna Savaşı'ndaki son gelişmelerin görüşme gündeminde önemli bir yer tutması bekleniyor. 

Denge politikası izlendi 

24 Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşın başından beri Türkiye’nin iki ülkeyle kurduğu denge diplomasisi Tahıl Koridoru Anlaşması'nın 3’üncü kez uzatılmasının en önemli yapı taşlarından biri oldu. 

Türkiye, Birleşmiş Milletler, Ukrayna ve Rusya arasında yapılan görüşmelerin olumlu sonuçlanmasının sebebi de işte bu denge politikası anlayışıydı. Tahıl koridoru masadaki kritik konu olacak 1 Ağustos 2022'de ilk geminin hareket etmesinin ardından tahıl koridorundan geçen tahılın miktarı  33 milyon tona yaklaşmıştı. Bu tahılın yüzde 40'ı Avrupa'ya, yüzde 30'u Asya'ya, yüzde 13'ü  Türkiye'ye, yüzde 12'si Afrika'ya ve yüzde 5'i Orta Doğu'ya taşınmıştı. Avrupa devletlerinin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara karşın bu tahılı edinmesi, Moskova'yı anlaşmadan çekilme kararına iten en önemli unsurlardan biri oldu. Ancak Türkiye’nin girişimleri artarak devam etti.  
Körfez turuna çıkmadan önce açıklamalarda bulunan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin’in insani köprünün devamını istediğine inandığına yönelik açıklamalarda bulunmuştu. 

Tahıl Koridoru Anlaşması'ndaki gelişmeler, Rusya ve Türkiye arasındaki diplomasi sürecinin çeşitli boyutlarını içeriyor.  Dışişleri Bakanı Fidan: İkili ve bölgesel gündemimizde bekleyen konular etraflıca değerlendirecek Soçi'deki görüşme öncesi Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile bir süre önce Moskova'da bir araya geldi. Bakan Fidan, Türkiye’nin katkılarıyla Birleşmiş Milletler’in yeni bir öneri paketi hazırladığını dile getirdi. “Bunun girişimin canlandırılmasında uygun zemin teşkil ettiğini düşünmekteyiz" dedi. Türkiye'nin Tahıl Koridoru Anlaşması'nın yenilenmesi için BM ile yoğun bir şekilde çalıştığını ve teknik detaylar üzerinde detaylı şekilde görüşmeler yaptığını belirtti. Ayrıca, iki liderin görüşmelerinde konuyu daha "stratejik" çerçeveden ele alacaklarını ekledi. 

Rusya, Türkiye ile 'Karadeniz tahıl koridoru' anlaşmasının alternatiflerini görüşmek istiyor. Katar'ın da mali katkısı ile uygun fiyatlı Rus tahılı Türkiye'de işlenip fakir ülkelere gönderilebilir. 

Rus Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un sözcüsü çarşamba günü yaptığı açıklamada, Lavrov ve Türk mevkidaşı Hakan Fidan'ın bu hafta yapacakları toplantıda Moskova'nın Karadeniz tahıl anlaşmasına alternatif önerisini görüşeceklerini aktardı. Alternatif plan kapsamında Rusya'nın - Katar'ın da mali desteğiyle - Türkiye'ye indirimli fiyatla bir milyon ton tahıl göndereceği ve bu tahılların Türkiye'de işlenerek en çok ihtiyaç sahibi ülkelere gönderilebileceği belirtiliyor. Rus Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, "Bu projeyi Karadeniz anlaşmasına en uygun çalışma alternatifi olarak görüyoruz" dedi. 

Orijinal anlaşmaya ne oldu? 

Rusya, Türkiye ve Birleşmiş Milletler'in arabuluculuk yaptığı ve Ukrayna'nın savaşa rağmen Karadeniz limanlarından tahıl ihraç etmesine olanak tanıyan 1 yıllık anlaşmadan geçen ay çekildi. 

O tarihten bu yana Rusya Ukrayna limanlarına ve tahıl depolarına defalarca saldırdı. Bu saldırılar sonrası Ukrayna ve Batılı devletler Moskova'yı "gıdayı bir savaş silahı olarak kullanmakla" suçladı. 

Rusya ise tahılın çok azının fakir ülkelere gitmesi ve Batı yaptırımları nedeniyle kendi tahıl ve gübresinin ihracatında engellerle karşı karşıya olması nedeniyle anlaşmadan çekildiğini söylüyor. 

Kremlin: Erdoğan Rusya'yı ziyaret edecek 

Bakan Fidan, bugün ve cuma günü Lavrov'la görüşmek üzere Moskova'da olacak. Kremlin'den yapılan açıklamada, Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da yakında Rusya'yı ziyaret edeceği söylendi. 

Tahıl anlaşmasının sona ermesinden bu yana altı Afrika ülkesine yeterli miktarda bedava tahıl tedarik etme sözü veren Rusya'nın önerdiği düzenlemeye Katar'ın nasıl bir teşvikle katılacağı ise henüz belli değildi. 

Tahıl anlaşmasının çökmesinin bu yana Moskova Ukrayna'ya giden tüm gemileri potansiyel olarak askeri kargo taşıyan gemiler olarak değerlendiriyor ve müdahale etme hakkını saklı tutuyor. 

“Karadeniz Tahıl Koridoru Girişimi’nin devam ettirilmesi gerektiğine inanıyoruz” -Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin ile düzenlediği ortak basın toplantısında, “(Karadeniz Tahıl Koridoru Girişimi) Eksiklerin giderilerek girişimin devam ettirilmesi gerektiğine inanıyoruz” dedi. 

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya’nın Soçi kentinde gerçekleştirdikleri baş başa ve heyetler arası görüşmelerin adından ortak basın toplantısında açıklamalarda bulundu. 

“KARADENİZ GİRİŞİMİ KÜRESEL GIDA KRİZİYLE MÜCADELEDE ANAHTAR ROL OYNADI” 

Üzerinde özellikle durdukları konulardan birinin Karadeniz tahıl koridoru girişiminin yeniden canlandırılması olduğunu, Rusya’nın KKTC’de ofis açma kararından memnuniyet duyduklarını dile getiren Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti: “Karadeniz girişimi küresel gıda kriziyle mücadelede anahtar rol oynadı. Özellikle Afrika gibi tahıla en çok ihtiyaç duyanlar için bir nefes borusu oldu. Gündeme getirilen alternatif öneriler Karadeniz girişimi gibi sürdürülebilir, güvenli ve taraflar arası iş birliğine dayanan kalıcı bir model sunamamıştır. Rusya’nın girişimin yeniden başlaması noktasındaki beklentileri tüm tarafların malumudur. Rus dostlarımızın dile getirdiği hususları biz de farklı vesilelerle ifade ettik, ediyoruz. Eksiklerin giderilerek girişimin devam ettirilmesi gerektiğine inanıyoruz. Bu konudaki görüşlerimizi değerli dostumla da samimiyetle ikili görüşmemizde paylaştım. 

“TEMENNİM ODUR Kİ SAYIN PUTİN AFRİKA ÜLKELERİNDEN GELEN TALEPLERİ SÜRATLE YERİNE GETİRİR” 

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin, açıklamalarının ardından gazetecilerin sorularını cevaplandırdı. 
Karadeniz Tahıl Koridoru’na ilişkin bir soru üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Ukrayna’nın burada Rusya ile müşterek adımların atılabilmesi noktasında yaklaşımlarını tabii ki yumuşatması gerekiyor. Özellikle şu an itibarıyla Karadeniz Tahıl Koridoru’ndan, en az gelişmiş, fakir Afrika ülkelerine gönderilecek tahıl önemli. Ama buradan çıkacak tahılın yüzde 44’ü Avrupa ülkelerine giderse buna tabii haklı olarak Rusya olumlu bakmıyor” diye konuştu. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya’nın, tahılı fakir ülkelere göndermek istediğini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü: “Bugünkü yaptığımız görüşmede de Sayın Putin, ‘Biz fakir ülkelere bu 1 milyon ton tahılı göndermeye varız, bunun bütün lojistik çalışmalarını da yaptık, bu lojistik çalışmalarıyla bu adımı atmaya hazırız’ dediler. Biz de kendilerine ‘burada üzerimize ne görev düşüyorsa Türkiye olarak biz de buna varız ve sizden gelecek olan bu tahılları biz fabrikasyon olarak değirmenlerimizde öğüterek un şeklinde fakir Afrika ülkelerine gönderebiliriz’ dedik ve bu konularda da mutabık kaldık. Temennim odur ki Sayın Putin de Afrika ülkelerinden gelen bu talepleri süratle yerine getirir ki altı tane ülkeden özellikle bahsediyor. Temennim odur ki bu adımları da müşterek atma durumunda oluruz.” Katar’ın desteğiyle tahılın sevkiyatı konusunda neler konuşulduğuna ilişkin soru üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Katar, özellikle bu fakir, en az gelişmiş Afrika ülkelerine tahılın, özellikle un hâline getirilerek gönderilmesi noktasında mali destek verme bakımından yani Rusya-Türkiye-Katar üçlüsü olarak katılabiliriz diyorlar. Böyle bir adımı atmak suretiyle temenni ediyorum ki en az gelişmiş Afrika ülkelerinin bizler de yanında oluruz” dedi. 

Rusya Devlet Başkani Putin: “Tahil Koridorunu Rus Tarim Ürünlerine Yaptirimlar Kaldirilirsa Canlandirmak İstiyoruz” 

Ukrayna’dan çıkan gıdaların yüzde 70’nin gelişmiş ülkelere ulaştığını dile getiren Rusya Devlet Başkanı Putin, “İlkesel tutumuzu tekrar etmek istiyorum. Tahıl koridorunu canlandırmak istiyoruz, bunu yapacağız. Bir şartla yapacağız. Tarım ürünlerimizin de engelsiz şekilde denize çıkmasını istiyoruz. Rus tarım ürünlerinin ihracatı ile tüm yaptırımlar kaldırılırsa bunu yapmaya hazırız” dedi. 

Rusya olarak dünya gıda piyasasındaki fiyatları stabilize etmek için ellerinden geleni yapmak için projeleri olduğunu ifade eden Rusya Devlet Başkanı Putin, Rusya’dan 1 milyon ton tahılın imtiyazlı fiyatla Türkiye üzerinden una çevrilerek Katar’ın finansmanı ile ihtiyaç sahibi ülkelere gönderebileceklerini söyledi. 

Rusya Devlet Başkanı Putin, Suriye’de Türkiye ile olan iş birliğine değer verdiklerini vurgulayarak, Türkiye’nin bu ülkedeki krizin çözümü konusundaki temel ilkelerde hemfikir olduklarını belirtti. 

Rusya Devlet Başkani Putin: “Erdoğan Ukrayna Krizinin Çözülmesine Büyük Önem Veriyor” 

Ukrayna krizi ve Karadeniz Tahıl Girişimi’nin önemine ilişkin soruyu cevaplayan Rusya Devlet Başkanı Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ukrayna krizinin çözülmesine büyük önem verdiğini aktardı. Bu görüşmede de buna büyük önem verdiğinin altını çizen Rusya Devlet Başkanı Putin, Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katılımıyla Rus ve Ukrayna heyetleri arasında geçmişte mutabakata varıldığını hatırlattı. 

Ukrayna’nın bu müzakerelerde üzerinde varılan mutabakat belgelerini çöpe attığını belirten Rusya Devlet Başkanı Putin, bu mutabakatlara kimsenin dönmediğini, yeni girişimlerin olduğunu ancak bu girişimlerin ise Rusya ile hiçbir zaman görüşülmediğini dile getirdi. 

Rusya Devlet Başkanı Putin, “Arabuluculuk girişimlerini hiçbir zaman reddetmedik. Çin’in de Afrika ülkelerinin de girişimleri var. Sayın Erdoğan’a da çabaları için müteşekkiriz.” ifadelerini kullandı. 

Tahıl Anlaşması’na Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve BM’nin ara buluculuğu ile katıldıklarını dile getiren Rusya Devlet Başkanı Putin, şöyle devam etti: “Rus tarafına vaat edilenlerin hiçbiri yerine getirilmedi. Anlaşmanın uzatılmasını istediler biz uzattık. İki kez bunu yaptık ama bize verilen vaatler yerine getirilmedi. Üçüncü kez de rica ettiler ama biz yine uzattık. Batılı partnerlerimiz bizi dolandırdı. Birkaç gün içinde sözler yerine getirilsin, biz bu tahıl koridorunun devam etmesi için kendi çabalarımızı sarf ederiz. Biz bu anlaşmaya karşı değiliz. Önümüzdeki günlerde eğer bütün vaatler yerine getirilecekse biz bu girişime döneceğiz. Buna bir şey ilave etmeye gerek yok.” 
Tahıl koridorlarının Ukrayna tarafından askerî amaçlarla kullanıldığına dikkat çeken Rusya Devlet Başkanı Putin, TürkAkım ve Mavi Akım doğal gaz boru hatlarına da saldırı teşebbüslerinin olduğunu sözlerine ekledi. 

Ukrayna tahılının eşit olmayan dağılımı nedeniyle savunmasız toplulukların açlığı. Toplulukların çektikleri acılar için tazminat alması yalnızca ahlaki bir zorunluluk değil, aynı zamanda bir adalet meselesidir. 

Ukrayna-Rus savaşı ile birlikte Türkiye’nin arabuluculuğu ile Ukrayna tahılının tahıl ihtiyacı olan bölgelere eşit olmayan dağılım söz konusu olmuştur.. Kar güdüleriyle hareket eden bazı tahıl tüccarları, gıda güvensizliği ile karşı karşıya kalan bölgeler de dahil olmak üzere tahılın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak yerine karlı ihracat pazarlarına öncelik vermiştir. Dağılımdaki bu dengesizlik, temel beslenme ihtiyaçlarını karşılamak için büyük ölçüde ithal tahıllara dayanan savunmasız topluluklar için haksız yere acı çekmesine neden oldu.   
 
Ukrayna tahılının bu eşitsiz dağılımının sonuçları korkunç. Zaten yoksullukla mücadele eden marjinal topluluklardaki aileler, ciddi gıda kıtlığı ve bazı durumlarda tamamen açlıkla karşı karşıya kaldılar. Çocukların büyümeleri ve gelişimleri için gerekli beslenmeye erişimi reddedilmiş ve bu adaletsizliğin bir sonucu olarak topluluklar sosyal huzursuzluk ve ekonomik gerileme yaşamıştır.  

Tazminat Talebi Toplum olarak, bu konuyu ele almak ve Ukrayna tahılının eşit olmayan dağılımı nedeniyle haksız yere aç bırakılanlar için tazminat talep etmek konusunda ahlaki bir yükümlülüğümüz var. Tazminat sadece bir sadaka olarak görülmemelidir; aksine, bir adaletsizliği düzeltmenin ve küresel tahıl ticaretinin bir parçası olmanın getirdiği sorumlulukları kabul etmenin bir yoludur. Kapsamlı bir tarım politikası olarak Çiftlik Tasarısı, haksız açlık nedeniyle zarar gören topluluklara tazminat hükümleri içermektedir. Ukrayna tahılının eşit olmayan dağılımı nedeniyle haksız yere aç bırakılanlar için tazminat talep etmek bizim görevimizdir. Bu sadece ahlaki bir görev meselesi değil, aynı zamanda toplumumuzdaki adalet ve hakkaniyete olan bağlılığımızın bir göstergesidir. Bu adaletsizliği düzeltmenin ve bunu önleyecek araçlarımız olduğunda kimsenin aç kalmamasını sağlamanın zamanı geldi.