Suudi Arabistan ile İran arasındaki kriz büyüyor

Farklı politikalarından dolayı Suriye ve Yemen başta olmak üzere birçok konuda sıkça karşı karşıya gelen Suudi Arabistan ile İran arasındaki yeni kriz olan idamı yankıları sürüyor. Riyad yönetiminin Şii din adamı Nimr Bekir en Nimr'i idam etmesinin ardından İran'dan sert tepkiler gelmişti. Pazar günü ayrıca Suudi Arabistan'ın Tahran Büyükelçiliği ve Meşhed kentindeki konsolosluk binası göstericilerce ateşe verilmişti. Bunun üzerine Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil el Cubeyir pazar gecesi, İran ile diplomatik ilişkileri kopardıklarını ve İranlı diplomatların Suudi Arabistan'ı terk etmesi için 48 saat süre verdiklerini açıklamıştı. Dün de İran ile bütün ticari ilişkilerin bitirildiğini duyuran Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı, Suudi vatandaşlarının İran'a gitmesini de yasakladı. Suudi Arabistan, ayrıca İran'a yapılan uçak seferlerini iki yönlü olarak durdurduğunu açıkladı.

SADECE EKONOMİK İLİŞKİ

Suudi diplomatların da tamamı dün İran'dan ayrılarak Dubai'ye geçti. Suudi Arabistan'ın sıkı müttefiklerinden Körfez ülkesi Bahreyn ise dün İran ile diplomatik ilişkileri kestiklerini duyurdu. Nüfusunun yüzde 65'inden fazlası Şii olmasına rağmen Sünni yönetimin bulunduğu Bahreyn, İranlı diplomatlara ülkelerine dönmeleri için 48 saat süre verdi ve Tahran'daki diplomatlarını geri çağırdı. Nimr'in idamının ardından Bahreyn'deki Şiiler sokağa dökülmüştü. Bahreyn'in dünkü kararının ardından gösterilerin artması bekleniyor. Bir diğer Körfez ülkesi Birleşik Arap Emirlikleri'nin de Tahran yönetimi ile diplomatik temsil düzeyini maslahatgüzarlık seviyesine indirme ve ülkedeki İranlı diplomatların sayısını düşürme kararı aldığı duyuruldu. Açıklamada İran ile sadece ekonomik ilişkilerin kurulacağı kaydedildi. Sudan da İranlı diplomatların sınır dışı edileceğini ve Tahran'daki diplomatların geri çağrıldığını açıkladı.

CAMİLERE SALDIRILAR KORKUTTU

Suudi Arabistan vatandaşı Şii din adamı Nimr Bakır Ni mr'in idam edilmesinin ardından birçok ülkede başlayan protestolar dün de devam etti. Öte yandan Irak'ın Babil kentinde 2 Sünni camiine eş zamanlı bombalı saldırı düzenlendi. Saldırılarda bir kişi öldü. Bağdat'ın 40 km güneyindeki İskenderiye'de ise bir müezzin, evinin yakınında vurularak öldürüldü. Saldırıları üstlenen olmadı. İdam kararına karşılık intikam saldırıları olmasından endişe ediliyor. Iraklı yetkililer ise camilere DAEŞ'in saldırdığını öne sürdü. Nimr'in doğduğu Avemiye köyünde de polise saldırı düzenlendi, 1 sivil öldü.

RİYAD-TAHRAN ARASINDAKİ TARİHİ GERGİNLİKLER

Arabistan ile İran arasındaki gerilimin bölgede Sünni-Şii çatışmasını tetiklemesinden endişe ediliyor. Dünya basını olayları yakından takip ediyor. AP haber ajansı da iki ülke arasındaki diplomatik gerilimleri inceledi:
İran Devrimi: 1979 devriminde Şah Pehlevi'nin koltuğundan indirilmesi ve Tahran'daki ABD Büyükelçiliği'nin işgal edilmesiyle Suudi Arabistan, İran'a karşı ABD ile ittifak kurma kararı aldı. 1980'lerdeki İran-Irak savaşında Suudi yönetiminin Irak'ı desteklemesi, İran ile ilişkilere zarar verdi.
Hac isyanları: 1987'nin hac döneminde İranlı hacıların Kâbe çevresinde düzenlediği protestoya polislerin silahla müdahale ederek 402 İranlıyı öldürmesi üzerine İran-Suudi Arabistan ilişkileri resmen koptu. 1991'de ilişkiler düzeldi.
Muhammed Hatemi dönemi: 1997'de İran cumhurbaşkanı olan Hatemi, ılımlı politikalarıyla ilişkileri düzeltme yönünde adımlar attı. Bu dönemde Hatemi ve eski Suudi Kralı Abdullah, karşılıklı ziyaretlerde bulundu.
Nükleer gerilimler: Mahmud Ahmedinecat'ın cumhurbaşkanlığında Tahran-Riyad ilişkileri, İran'ın nükleer silah çalışmaları üzerine yeniden gerildi. İran'ın ayrıca son yıllarda Suriye'deki iç savaşta Esad'ı, Yemen'de de Husileri desteklemesi de ilişkileri iyice bozdu.
Hac faciası: 2015'in eylülünde Mekke'deki Mina bölgesinde yaşanan ve 2 bin 400 kişinin ölümüne sebep olan izdihamın ardından Tahran, kazada ölen İranlı hacı sayısının kaydının eksik tutulduğunu öne sürerek Riyad yönetimini suçladı ve bu tartışmalar diplomatik kriz yarattı.