EYT'de son durum: Emekliliği bekleyenlerin cevabını merak ettiği 10 soruyu sosyal güvenlik uzmanı cevapladı

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) sorununun çözümü konusunda yapılan çalışmalarda sona gelindi. Hükümet yakın bir zamanda  Meclis’e gelmesi beklenen EYT​ hakkında alınan kararları kamuoyuna açıklayacak. Süreç ilerlerken EYT’ye dair pek çok soru bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin​ "EYT’de 1999 öncesi ve 5 bin prim gün şartını kaldırmıyoruz. EYT’den, kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl şartını yerine getirdikleri zaman onlar da bundan istifade edecekler" demişti. TGRT Haber’de Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Erdursun, EYT ile ilgili en çok merak edilen 10 soruyu cevapladı.

1) EYT için başvuruyu şirket mi yoksa kişiler mi yapacak? 

Emeklilikte yaşa takılma durumu bireysel bir durumdur. Şirketlerin bu konuyla ilgili alakası yoktur. 

2) EYT’lilerin emekli olması için işten ayrılması gerekecek mi? 

Emekli olacaklar işverene emeklilik​ için müracaatta bulunacaklar. İşverenlerde emeklilik nedeniyle çalışanların çıkışını yapacaklar. İşveren daha sonra isterse kişinin işe girişini sosyal güvenlik destek pirimi ile yapabilecek ve aynı zamanda çalışana kıdem tazminatı da ödenecek. 

3) Nereye başvurmak gerekir? 

Çalışan emeklilik için e-devletten başvurabilir. Sosyal Güvenlik Kurumuna da gidebilir. Yazılı, taahhütlü olarak posta yoluyla da başvurabilir. 

4) Başvuru ne zaman yapılmalı?

Yasa yürürlüğe girdikten sonra başvurular yapılacak. Bu tarih muhtemelen 2023 ocak ayı olacak.  

5) Emekli maaş miktarı yıllara göre farklılık gösterecek mi? 

2022’de başvuranlar 2023’te başvuranlara göre daha az maaş ve daha az kıdem alır. 2023’te müracaatta bulunmak daha avantajlı olacak. Zaten yasa Ocak 2023'te çıkacak.  

6) Emeklilik durumu neye göre kategorize edilecek? 

4 buçuk milyonu EYT’Li var, 1,5 kişi hemen emekli olabilecek durumda. Geride 3 milyon kişi daha var. Bu kişilerinin emekli olamama nedeni SSK, Bağruk ve Emekli sandığının farklı prim gün şartının olmasıdır. SSK’da kadın ve erkek 5000 gün; Bağku’da kadınlarda 7200 gün, erkeklerde 9000 gün; Emekli Sandığında kadınlarda 7200 gün, erkeklerde 9000 gün istenir. Arıca 18 yaş baz alınarak kadınların 20, erkeklerin 25 yıllık sigortalılık süresi aranır.

7) Prim gününü doldurmayanlar emekli olamaz mı? 

Prim gününü tamamlayamayanlar prim gün sayısını ne zaman tamamlarsa o zaman emekli olabilirler.  1,5 milyon kişi sigortalılık gününü ve prim gün sayısını tamamlayan ve yaş dışında bir eksiği olmayan kişilerdir. Türkiye’de prim gün sayısı az olan çok kişi var. Bunların önemli bir ksımını kadınlar oluşturuyor.  

8) Borçlanma ile emekli olunabilir mi? 

Yasalar zaten buna izin veriyor. Borçlanma, parasını vererek gün satın alma işlemidir. Kişiler diğer şartları sağlayarak doğum veya askerlik borçlanması ile emekli olabilir. 

9) İş dünyasında kıdem konusu gündemde:  Kıdem tazminatı konsunda iş dünyasında bir rahatsızlık var.  Bu yasayı etkiler mi? 

İşverenler bir ürünü ve hizmeti satarken zaten çalışan tazminatları ve diğer giderleri içine koyarak fiyat belirlerler. İşveren zaten bunu cebine koyuyor. İşverenlerde hesabını kitabını iyi yapamayanlar olabilir. Yanında çok kişi çalıştıran şirketler hazırlıksız yakalanmış olabilir. Devlet kıdemlerin ödenmesi için ucuz faizle kredi verebilir, şirketler taksitlere bölebilir. Karşılıklı görüşülebilecek bir şey. 

10) Emekli çalışanlarla mevcut çalışan arasında prim farkının giderilmesi için bir formül olacak mı? 

Bulundu formülü.  Bir çalışanın bürüt maşının yüzde 37’si sigorta ve vergi olarak ödenir. Ödemeleri düzenli yapanlara bürüt rakamın yüzde 5’i, cebinden çıkacak paranın yüzde 15’i kadar bir indirim hakkı tanınıyor normal çalışanlarda. Ancak emekli olanlara bu indirim yapılmıyor. Şimdi yüzde 5’lik indirim emeklilere de yapılacak. Emekli çalıştıranlarda da bu indirim tanınacak.