Alım düştü, tezgaha çıkanlar dondurucuya girdi! Kırmızı ette büyük indirim bile işe yaramadı
Kırmızı ette fiyat artışı, vatandaşın et tüketimini azalttı. Son zamanlarda düşen talep nedeniyle zincir marketlerin kasap reyonlarında istihdam azaldı ve et ürünleri vakumlu ambalajlarda satılmaya başlandı. Kırmızı etten kaçan tüketicinin beyaz ete yönelmediği de gözlemlendi. Zincir marketlerdeki büyük indirim kampanyası işe yaramadı. İşte ayrıntılar...
Zincir marketler yaptığı indirimlerle haftaya hızlı başlarken geçtiğimiz haftalarda kilosu 350 liranın üzerinde satılan dana kıyma, bu hafta 300 liraya kadar düştü. Dana kuşbaşı fiyatı ise 319 liraya geriledi. CarrefourSA Kategori Genel Müdür Yardımcısı Murat Dinçer, fiyat değişiklikleriyle birlikte kırmızı et ve kanatlı eti arasındaki fiyat farkının açıldığını ve bu nedenle tüketicilerin kanatlı ete yönlendiğini belirtiyor. Kırmızı etteki fiyatlarda bir nebze düşme yaşansa bile düşüş gözlemlenirken, balık tüketiminin arttığını vurguluyor.
Metro Türkiye CEO'su Sinem Türüng ise, son dönemde üretimdeki daralma ve tüketimdeki azalma nedeniyle sektörde küçülme eğilimi gözlemlediklerini söylüyor. Ancak bu küçülmenin Metro'nun raflarına yansımadığını belirten Türüng, son iki yılda dana etinin tonaj bazında yüzde 12, kuzu etinin ise yüzde 34 gibi önemli bir büyüme gösterdiğini ifade ediyor. Kırmızı et tüketiminin yaygın olduğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ise kırmızı ete ulaşmanın zorlaştığını ve bu nedenle sakatat talebinin arttığını belirtiliyor. Ancak, hayvan kesiminin azaldığına dikkat çekiliyor.
DESTEK PARASI ENFLASYONA YENİLDİ
Ekonomim'den Hüseyin Gökçe'nin haberine göre, Haziran 2023 itibarıyla büyükbaş hayvan sayısı, yılbaşına göre 336 bin adet azalarak 16 milyon 687 bin adede düştü. Küçükbaş hayvan sayısı ise 2 milyon 991 adet azalarak 53 milyon 274 adede geriledi. Türkiye Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç, durumun ana nedenin küçük işletmelerin üretimi durdurması olduğunu bildirdi.
Tunç, ithalat izni olan büyük işletmelerin hayvanları 120 liraya maliyetle alıp 220 liraya sattığını ve bu şekilde kâr elde ettiğini belirtti. Aksine, yerel üreticilerin malzeme temininde zorlandığını ve maliyetlerinin 200 lira üzerinde olduğunu dile getirdi. Bülent Tunç, 2011 yılında hayvan başına sağlanan 300 lira destek miktarının bugün 500 liraya yükseldiğini vurgularken, bu dönemde destekle 20 torba yem alınırken, bugün sadece 1 torba yem alınabildiğini ifade etti.
"YERLİ ÜRETİCİ KAZANMIYOR"
Kırmızı Et Üreticileri Merkez Birliği Başkanı Bülent Tunç, tarımsal işletme yapılarının giderek değiştiğini, bunun da kırmızı et arzını olumsuz etkilediğini söyledi. Özellikle köy işletmelerinin ciddi ölçüde piyasadan çıkmaya ve hayvancılığın büyük işletmelerin eline geçmeye başladığını dile getiren Tunç, özellikle son 1 yıllık zaman diliminde tüketicinin alım gücündeki düşüşe bağlı olarak kırmızı et tüketiminin azaldığını aktardı.
Sadece hayvansal ürünlerin fiyatı değil, asgari ücret dahil olmak üzere girdi maliyetlerinde de büyük artışlar yaşandığına vurgu yapan Bülent Tunç, canlı hayvan kg fiyatının 250 lira bandında olduğunu ancak üreticinin bu şartlarda para kazanamadığını söyledi. Besicilerin yurt içinde işletmeye koyacak canlı hayvan bulamadığını, bulunanların fiyatının da çok yüksek olduğunu bildiren Tunç, bu işten daha çok ithalatçıların para kazandığını söyledi. Minimum 200 baş ve üzeri hayvan varlığına sahip işletmelerin ithalat yapabildiğinin altını çizen Tunç, bunların maliyetinin 120 lira düzeyinde olduğunu, doğal olarak yerli üreticilerin ithal hayvanlarla rekabet edemediğini belirtti. Yerli üretici binbir zorlukla hayvan yetiştirmeye çalışırken, ithalatçıların sadece otel hizmeti vererek para kazandığını ifade eden Bülent Tunç, "Üstelik maliyetler çok farklı olmasına rağmen hayvanlar iç piyasaya aynı fiyata satılıyor" ifadelerini kullandı.
DESTEK MİKTARINDA İYİLEŞTİRME BEKLENİYOR
2011 yılında hayvan başına verilen destek miktarı 300 lira olarak başladı, ancak günümüzde sadece 500 lira olduğu görülüyor. Bu konuya dikkat çeken Bülent Tunç, "12 yıl geçti. İlk destek geldiğinde 300 lira ile 20 torba yem alabiliyorduk, şimdi ise bir torba yem almak dahi zorlaştı" dedi.
Küçük işletmelerin üretimlerini sürdürebilmeleri için destek miktarının kesinlikle artırılması gerektiğini vurgulayan Tunç, "Küçük işletmeler, spekülatif faaliyetlerde bulunma lüksüne sahip değiller. Bu nedenle bu işletmelere sağlanan destek miktarının artırılması kaçınılmaz" dedi. Ayrıca Tunç, küçük işletmelerin piyasadan çekilmesi durumunda, sektörün büyük işletmelerin hakimiyetine geçeceğini ve bu durumun gelecekte sorunlara yol açabileceğini belirtti. Küçük işletmelerin piyasadan çekilmesi, meraların kullanılmamasına ve hayvancılık için ciddi bir tehdit oluşturmasına neden oluyor.
KIRMIZIDAN KAÇAN BEYAZA GEÇMEDİ
Kırmızı ette azalan talebin, beyaz ete de yönelmediği söylenirken Beyaz Et Sanayicileri ve Damızlıkçıları Birliği Derneği (BESDBİR) Başkanı Naci Kaplan, talepte anormal bir değişim olmadığını söyledi.
Kırmızı ette oluşan boşluğun beyaz ete yönelmesini beklediklerini ancak iç piyasada tüketim artışının yüzde 2-3 gibi sınırlı düzeyde gerçekleştiğini vurgulayan Kaplan, beyaz et fi yatlarının da düşük kaldığını belirtti. Gelişmiş ülkelerde kırmızı et ile beyaz et arasındaki fi yat farkının 1’e 3 olduğunu dile getiren Naci Kaplan, “Bugün bütün tavuk eti 60 lira civarındayken, en ucuz kırmızı et fi yatı 300 liranın üzerinde” dedi.
ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ
Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Osman Yardımcı ise, pandemiden sonra üreticilerin girdi ve enerji maliyetleri çok yükseldiğini, bununla birlikte kasapların da işçilik ve kira maliyetlerinin büyük oranda artığını vurgulayarak, "Kasaplar olarak bizler aracıyız ve bu maliyetler nedeniyle kasaplar da mağdur. Tüm bu maliyet artışlarına rağmen et fi yatları pandemiden bu yana toplamda yüzde 110 arttı, bu haliyle belki de fi yatı en az artan temel gıda maddesi et. Aslında bizim fiyatlarımız çok artmadı ama halkın alım gücü düştü” diye konuştu.
