Asgari ücrette maraton başlıyor! Maaş beklentileri netleşti, işte işçi ve işverenin masaya oturacağı rakamlar

2024 yılının yeni asgari ücretini belirleyecek Asgari Ücret Tespit Komisyonu toplantılarına başlıyor. Hükümet, işçi ve işveren çalışanların maaşlarına yapılacak zam için masaya oturacak. Komisyonun çalışma usulü nedeniyle Asgari Ücret Aralık ayının ikinci yarısında, çoğunlukla da ayın son 10 günü içinde belirlenebiliyor.

Son yılların en tartışmalı asgari ücret görüşmelerinden birinin yaşanması beklenirken komisyonun toplantı tarihi ile ilgili kesin tarih bulunmuyor.

ASGARİ ÜCRET TOPLANTISI NE ZAMAN?

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Işıkhan, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun ilk toplantısını 11 Aralık'ta yapacağını açıkladı. İşçi, işveren ve hükümet temsilcilerinden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 2024'te geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmaları için pazartesi günü Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığ ev sahipliğinde toplanacak. 

“VERİMLİ BİR TOPLANTI GERÇEKLEŞTİRECEĞİZ”

Asgari ücret görüşmelerinin aralık ayında başlayacağını da söyleyen Bakan Işıkhan, taraflarla konuşmak için daha çok erken olduğunu dile getirdi. Bakan Işıkhan, “Bir şey söylemek için daha çok erken. Biliyorsunuz aralık ayı bitmeden Resmi Gazete'de yayımlamak zorundayız. Temmuz ayında yaptığımız gibi taraflar arasındaki en yüksek faydayı gözeterek verimli bir toplantıyı gerçekleştireceğimize inanıyorum” diye konuştu.

ASGARİ ÜCRETE YILDA TEK ZAM MI YAPILACAK?

Son 2 yıldır yüksek enflasyon nedeniyle maaşların erimesi hükümeti harekete geçirmiş yılda 2 zam olarak çalışanın enflasyon karşısında alım gücünü koruyan bir adım atılmıştı. Asgari ücret görüşmelerinden günler önce tartışmalar da bu yönde başlamıştı. Yılda iki zammın artık uygulanmayacağı hedef enflasyona göre bir rakam belirlenip, zam aralığını kanunda geçtiği gibi yılda tek zamma geri dönüleceği ile ilgili söylentiler dile getirilmişti.

Ancak geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, 2024’ün tamamı için bir ücret belirleneceğini açıkladı. Kamuoyundaki yanlış algının aksine, geçen iki yılda da ücret artışı yılın tamamı için belirlendi ancak çok yüksek enflasyon artışı nedeniyle hükümet ara dönem için komisyonu toplayıp yeniden artış yaptı. Bakan Işıkhan’ın açıklaması, Temmuz ayı itibariyle ilave bir artış yapılmasına gerek kalmayacağı yönündeki görüşünü öne çıkarıyor.

‘ASGARİDE’ BEKLENTİLER NETLEŞTİ

Sürecin başlamasıyla birlikte olası ücret seviyeleri de tartışılmaya başlandı. Tarafların hiçbiri resmi bir açıklama yapmadı. Hazine ve Maliye Bakanlığı, TÜİK ve Hacettepe Üniversitesi’nden ekonomik durum ve geçinme, beslenmeye yönelik veriler alındıktan ve bunların tutarları hesaplandıktan sonra taraflar ücret seviyesi üzerinde tartışmaya başlıyor. Yine de hem genel enflasyon düzeyi, hem de TÜRK-İŞ’in açlık yoksulluk seviyesine yönelik analizleri yüzde 40’lar dolayında işçiyi ilgilendiren alanlardaki fiyat artışını işaret ediyor. Genel enflasyon Temmuz ayından bu yana yüzde 29,41’e ulaştı. Kasım ve Aralık aylarıyla bu oran yüzde 40’lara yaklaşacak.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu, işçi adına TÜRK-İŞ, işveren adına TİSK ve hükümet kanadından katılan 5’er üye ile oluşuyor. Komisyon ilk toplantısında çalışma takvimi ve usulü ile tartışılacak konuların yanında, komisyon çalışmalarına teşkil edecek beslenme ve geçinmeye yönelik analizler ile genel ekonomik duruma yönelik olarak TÜİK, Hacettepe Üniversitesi ve Hazine Maliye Bakanlığı’na resmi yazıların gönderilmesine yönelik prosedürü oluşturuyor. İkinci ve üçüncü toplantılarda da gündeme alınan konular tartışılıyor ve hesaplamaya konu olacak yazıların ulaşmasının ardından –ki genellikle üçüncü oturum öncesi ulaşıyor- taraflar taleplerini açıklıyor. Dördüncü oturumda ise doğrudan ücret önerileri üzerinden tartışma yapılıyor. Toplantı sayısına yönelik mevzuatta bir hüküm bulunmuyor ve taraflar çalışmaların seyrine göre daha az ya da daha fazla toplantı yapabiliyor.

Komisyonun resmi toplantı oturumları dışında tarafların özel toplantıları da olabiliyor. Nitekim geçmiş yıllarda tarafların Cumhurbaşkanı ya da Başbakan ile özel gayriresmi toplantılarında da ücret konusunda uzlaşmaya varılmış ve sonra komisyonda oylama haline getirilmişti.

Asgari ücret genellikle işçi ve işveren taraflarından birinin uzlaşmayı kabul etmemesi nedeniyle işçi-hükümet veya işveren-hükümet tarafı oylarıyla kabul ediliyor. Son yıllarda tam uzlaşma olması yönünde tarafların isteği arttığı için tam uzlaşmayla sonuçlanan görüşmeler de yaşandı.

ASGARİ ÜCRET NASIL BELİRLENİYOR?

Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde Komisyon başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.

TARAFLARIN BEKLENTİLERİ NE YÖNDE?

En fazla işçi üyeye sahip konfederasyon Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) 24. Genel Kurulu’nda Başkan Ergün Atalay asgari ücrete yönelik sözleriyle dikkat çekti. Atalay’ın konuşmasında 2024’te uygulanacak asgari ücrete ara artış yapılması gerektiğini belirterek, geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın, ara artışın gerçekleşmesine gerek kalmayacağı yorumuna yanıt verdi.

ARA ARTIŞ OLMAYACAKSA HİÇ ARTIŞ OLMASIN!

Ergün Atalay, yakın zamanda başlayacak asgari ücret belirlemeye yönelik çalışmalarda, işçi tarafı heyetine asgari ücretli sağlık, perakende, enerji sektöründen birer işçi ile karayollarında çalışan bir taşeron işçiyi dahil edeceklerini tekrarlayarak, bu işçilerin geçim koşullarını anlatacaklarını bildirdi. Enflasyona bağlı olarak ara artış yapılması gerektiğini vurgulayan Atalay, “Bu ücret başlangıç ücreti ama ülkemizde öyle bir noktaya geldi ki geçim ücreti oldu. Şimdi 11 bin 402 lira. Bakan Bey ‘Bu sene bir kere artış olacak.’ dedi. Hiç olmasın. Enflasyon da olmasın zam da yapmayın. Parayı ver, zam yap, neye yarıyor? Bu yıl Asgari Ücret Tespit Komisyonunun işçi heyetinde bir sağlık işçisi, bir kasiyer, bir enerji işçisi, bir de karayollarında kar temizleyen taşeron işçi yer alacak. Bu paraya nasıl geçinemediklerini anlatacaklar. Cambaz olsanız 11 bin 402 lirayla bir hafta geçinemezsiniz” diye konuştu.

GELİR VERGİSİ BEKLENTİSİ

2024 asgari ücret belirlenmesi öncesi işçi ve işveren taraflarının uzlaşma içinde talep ettiği en önemli unsur gelir vergisi ayarlaması konusu oldu. Her iki taraf da çeşitli vesilelerle, yeniden değerleme ile artırılan gelir vergisinin yüzde 15’lik ilk diliminin yıllık tutarının Cumhurbaşkanı’nın yetkisini kullanarak daha yüksek oranda artırılması ve böylece asgari ücret alanlar ile daha fazla ücret alanların asgari ücret kadar kazançlarının vergi dışında kalan tutarının yükseltilmesini talep ediyor. Son yıllarda asgari ücretin dahi ilk dilim kazanç üst sınırını aştığı için asgari ücretlilerin ilave oluşan vergilerinin bütçeden karşılanması yoluna gidilmişti.

Asgari ücreti de ilgilendiren, genel olarak tüm çalışanların ödediği vergiyi de içeren gelir vergisi dilimlerinde ayarlama yapılması gerektiğini kaydeden Ergün Atalay, “20 bin lira ücret alan bir işçi sene sonunda vergi kesintisi nedeniyle 16 bin lira ücret alıyor. Ülkeyi yönetenlere sabah akşam bunu anlatıyoruz. Benim 20 bin liramdan 4 bin lirayı niye alıyorsunuz arkadaş? Çok alandan çok alın, az alandan az alın” diye konuştu.

“YÜZDE 40 CİVARINDA GERÇEKLEŞMESİ BEKLİYORUZ”

Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya,”Hem kendi aramızda hem de Ankara kanadıyla yaptığımız görüşmeler neticesinde önümüzdeki sene asgari ücrete bir kez zam yapılması; bunun da yüzde 35, en fazla yüzde 40 civarında gerçekleşmesi bekleniyor. Hesaplarımızı bu oranlara göre yapıyoruz” dedi.

“GIDADA OLUŞAN ENFLASYON KADAR ARTIŞ YAPILMALI”

Kocaeli Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ayhan Zeytinoğlu ise, “En az temmuzdan bu yana gıdada oluşan enflasyon kadar artış yapılmalı” görüşünde. TÜİK verilerine göre temmuz, ağustos, eylül ve ekim aylarını kapsayan dört aylık gıda enflasyonu yüzde 24.5 olmuştu. Buna kasım ve aralık ayları da eklenecek.

“MİNİMUM 16 BİN TL OLMALI”

TOBB Hizmetler Meclisi Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Bozdağ ise, “Asgari ücret minimum 16 bin TL’ye çıkarılması gerekir” görüşünde.

DİSK: GEÇİNMEYE YETMELİ

İşçi kesiminin beklentisi ne? DİSK yeni asgari ücrete ilişkin beklentilerini bugün düzenleyecekleri bir toplantıyla açıklayacak. Toplantı öncesi açıklama yapan DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, üç kriterin altını çizdi. ”Asgari ücret işçinin tek başına değil, ailesiyle birlikte geçinebileceği bir geçim ücreti olarak hesaplanması gerekiyor. İşçilerin enflasyon karşısındaki kaybının giderilmesi ve büyümeden hak ettiği payı alabilmesi ise diğer iki kriter” dedi.