Benzin fiyatlarını ham petrol ateşliyor: 16 lira olacak!

Vatandaşın cebinden ülke ekonomisine kadar her şeyi ilgilendiren akaryakıt fiyatları tarihî yüksek seviyelere geldi. Son zamlarla birlikte benzin 14,04, motorin 14,25 TL oldu. 1 Aralık'tan bugüne dolar aynı seviyelerde kalmasına rağmen, küresel arz talep endişeleri sebebiyle ham petrol yüzde 30 arttı. Bu da pompaya yansıdı. 50 günde benzin fiyatı yüzde 48 yükseldi. Aralık başında 68 dolar ham petrol bu hafta 89 doları test etti. Fiyatların jeopolitik riskler ve pandeminin biteceği umuduyla daha da artması bekleniyor Söz konusu senaryo gerçekleşirse ham petrol fiyatları daha da yükselecek, bu da benzin fiyatlarında yeni zamlara neden olacak.

MEVCUT ŞARTLAR ZORLUYOR

Petrol fiyatlarında son dönemde ciddi hareketlilik yaşanıyor. Türkiye gazetesinden Ömer Faruk Bingöl’ün haberine göre, Ukrayna kaynaklı ABD-Rusya gerilimi, BAE’de üretim sahalarına saldırı, Kahramanmaraş’taki patlama gibi jeopolitik riskler, petrolde arz endişesini tırmandırıyor. Öte yandan pandeminin “Omicron” ile son bulacağı beklentisiyle sanayi, ulaştırma ve turizm başta olmak üzere birçok sektörde enerji talebinin artması bekleniyor. Yaşanan ve öngörülen arz talep dengesizlikleri petrol fiyatlarını bu ay 89 doların da üzerine taşıdı. Brent petrolün varili uluslararası piyasalarda (dün saat 12 itibarıyla) 87-88 dolar bandında seyrediyor. Bu rakam, 1 Aralık 2020’de görülen 68 dolar dip seviyesine göre yaklaşık yüzde 30 yukarıda.

AKARYAKITTA 16 LİRA SİNYALİ

Türkiye’nin yıllık enerji ithalatının 40-50 milyar dolar civarında gerçekleştiği, akaryakıt fiyatlarında da “brent petrol” kaynaklı yükselişlerin gerçekleştiği dikkate alınırsa gözümüz bu yıl petrol fiyatlarında da olacak. Mevcut şartların devamı hâlinde petrol fiyatlarında 8 yıl sonra yeniden 100 dolara yolculuk başlayabilir. Bu durum akaryakıtta litre fiyatlarını 16 TL’nin de üzerine taşıyabilir. Cari açık ve enflasyon üzerinde de baskı oluşturabilir.

Neler yaşanıyor? Öncelikle son bir haftada jeopolitik tarafta yaşanan gerilimleri hatırlayalım:

Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’nın yaklaşık 511. Kilometresinde Salı akşamı kilometresinde patlama yaşandı. Kahramanmaraş’taki petrol akışının BOTAŞ ekiplerince durdurulması, arz daralması endişelerini artırdı.

Yemen’deki Husilerin, pazartesi günü Birleşik Arap Emîrlikleri’ne düzenlediği İHA saldırısı sonucu üç yakıt tankerinde patlama meydana gelmişti. Husilerin Abu Dabi’nin Musaffah bölgesine düzenlediği saldırı piyasalarda arz kesintilerine ilişkin korkuları artırdı.

Önemli petrol üreticisi olan Rusya ile ABD ve NATO arasında Ukrayna kaynaklı gerilimler hafta boyunca gündemde kaldı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi durumunda bütün seçeneklerin masada olduğunu belirten Beyaz Saray Sözcüsü Jen Psaki, Mosova yönetiminin her an saldırabileceği bir aşamada bulunulduğunu söylemişti.

Rusya’nın Yamal Boru Hattı üzerinden zaman zaman Avrupa’ya gaz akışının kesilmesi ve bu kesintilerin şubattan itibaren bazı gerilimler sebebiyle artabileceği riski de petrol fiyatları üzerinde gerilimi tırmandırıyor.

ARZ TALEPTE SON DURUM

Dünyanın her bölgesinde yukarıda bahsedilenler gibi fiyatları etkileyebilecek anlık sıcak gelişmeler her an yaşanabilir. Konuyu asıl ilgilendiren ana çerçeve olduğu için bu nedenle ilk önce arz ve talep durumuna bakılması gerekiyor.

Uluslararası Enerji Ajansının (IEA) raporuna göre, pandemi sürmesine rağmen küresel petrol talebi 2021 yılının son çeyreğinde 98,9 milyon varile ulaşmış durumda.

Salgının ağırlığını hissettirdiği 2020’nin ilk yarısında bu talep günlük 90 milyon varillere kadar gerilemişti.

Küresel petrol üretimi ise IEA raporuna göre, geçen ay günlük ortalama 98,6 milyon varil seviyesinde gerçekleşmiş.

İŞTE AKARYAKITTA SON 50 GÜNLÜK FİYAT HAREKETLERİ

TARİH             BENZİN       DİZEL      DOLAR      BRENT

01-12-2021......9,67 TL .......9,31 TL...13,2635......68,30
02-12-2021......9,09 TL........9,31 TL
03-12-2021.......9,55 TL.......9,33 TL
07-12-2021.......9,55 TL.......9,33 TL
08-12-2021........9,55 TL......9,99 TL
09-12-2021......10,32 TL......10,30 TL
10-12-2021......10,33 TL......10,31 TL
17-12-2021......10,89 TL......10,31 TL
18-12-2021......11,60 TL.......11,46 TL
21-12-2021......11,60 TL.......11,46 TL
23-12-2021......11,60 TL.......11,46 TL
24-12-2021......11,61 TL.......11,48 TL
25-12-2021......11,61 TL.......11,43 TL
31-12-2021......12,29 TL.......11,43 TL
01-01-2022......12,91 TL.......12,73 TL
05-01-2022......12,93 TL.......12,75 TL
07-01-2022......12,93 TL.......12,75 TL
08-01-2022......13,56 TL.......13,69 TL
12-01-2022......13,58 TL.......13,73 TL
14-01-2022......13,58 TL.......13,73 TL
19-01-2022......13.58 TL.......14,25 TL
20-01-2022......14,04 TL.......14,25 TL...13,3745....88,45

1 Aralık’ta 9,67 TL olan benzinin litresi 20 Ocak’ta 14,04 TL’ye kadar yükseldi. Petrol 100 dolara çıkarsa, akaryakıt fiyatı da 16 TL’yim görebilir.

PETROL FİYATLARI NE OLACAK?

Raporda belirtilen rakamlara göre arzın az da olsa talebin gerisinde kaldığı görülüyor. Aradaki bu küçük farkın bile petrol fiyatlarını haftalardır yukarı ittiği görülüyor. ‘Petrol fiyatlarında bundan sonra ne olacak? sorusu ise herkesin cevabını merak ettiği konu. Brent, 100 dolara yükselir mi? Bu durumda içeride, hane halklarının bütçesinden tutun da enflasyona kadar her şeyi etkileyen akaryakıt fiyatları nerelere kadar çıkabilir? Türkiye gazetesi yazarı Ömer Faruk Bingöl bu konuda dikkatini çekenleri ise şu ifadelerle paylaştı:

İki yılı aşkın süredir dünyayı altüst eden Covid pandemisinde, Omicron’ varyantı son perdenin oynandığı yönünde beklentiler kuvvetleniyor. Bu beklentinin nedeni ise son varyantın “ölüm” vakalarına ve “hastaneye yatış” oranlarına “çokça sebebiyet vermemesinden” kaynaklanıyor

Günümüzde dünya ekonomisinin ana senaryosu buna göre şekilleniyor. Bu sebeple küresel sanayi üretiminin ve dünyada turizm başta olmak üzere insan hareketliliğinin, geçen iki yıla göre  hissedilir şekilde hareketlenmesi bekleniyor. Yani petrolde hem endüstriyel hem de ulaştırma kaynaklı talep artacak. (Sadece Türk hava sahasında geçen yıl gerçekleşen uçuş sayısının, 2020’ye kıyasla yüzde 38,5 arttığını hatırlatalım.)

Küresel petrol talebi OPEC’e göre bu yıl geçen yılın ortalamasına göre günlük bazda 4 milyon 150 bin varil artarak, 100 milyon 790 bin varile ulaşacak.

Bazı raporlarda ise küresel petrol arzını “günlük 6 milyon 200 bin varile kadar artırmak gerekebileceği” belirtiliyor. Sonuç olarak dünya, arz ve talepte başa baş bir denge tutturmak zorunda... Bu zorluk, fiyat belirsizliğine sebep oluyor. Şimdi Türkiye’yi de ilgilendiren Brent petrolün grafiğine bakalım, orada önemli kırılmalar yaşanıyor:

Brent petrolün fiyatı en son 2014 yılının ortalarında 100 dolar seviyelerinde bulunmuş. O günden sonra iki önemli dip seviyesi gerçekleşmiş. Ocak 2016’da 27,10 dolar ve Nisan 2020’de 15,98 dolar ile son 10 yılın iki düşük seviyesi görülmüş. Bu süreçte Ekim 2018 ve Ekim 2021’de 86,70 dolar ile iki defa zirve görülmüş. Bugün brent pertol bu “çift tepe” formasyonunu da kırmış durumda.

Fiyatlar eğer haftalık kapanışlar itibarıyla 86 dolar üzerinde kalıcı olursa, 8 yıl aranın ardından bu sene, petrolde 100 dolara doğru hareketlilik kaçınılmaz olacak.

Son rakamlara göre benzin ve motorin fiyatlarının litresi, 14 TL’nin üzerinde seyrediyor. Petrolde 100 dolar senaryosu gerçekleşirse; döviz ve küresel ürün fiyatlarının sabit kalması hâlinde bile pompada, litresi 16 TL’nin üzerinde fiyatlamalar görülebilir.

Yine brent petrolün 100 doları görmesi, ithalatçı bir ülke olarak Türkiye’nin cari açığı ve enflasyonu üzerinde bir miktar baskı oluşturabilir.

ÖNEMLİ NOT: Bugün Cenevre’de Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın bir araya gelmesi bekleniyor. Ukrayna krizi hakkında gelebilecek olumlu mesajlar, Brent petrol üzerindeki baskıları bir miktar azaltabilir.