Doların hakimiyetine meydan okuyacak 4 güç! Üst düzey pozisyonunu kaybedebilir

Brookings Enstitüsü araştırmacılarına göre, doların finans piyasalarındaki en üst düzey statüsüne ulaşmasını engelleyen bir dizi zorluk var. Ekonomi araştırmacılarına göre ilerleyen dönemlerde doların hakimiyetine meydan okuyacak 4 güç ortaya çıkacak.

YEŞİL DOLARIN KULLANIMI AZALDI

Enstitü, yayınladığı yakın tarihli bir notta, ABD​ dolarının küresel finans piyasalarındaki değişen statüsüne işaret etti.

Bu notu destekler nitelikte, yeşil doların kullanımı son birkaç on yıldır istikrarlı bir şekilde azaldı.

Dolar​ hala merkez bankası rezervlerine ve dünya ticaretine hakim olsa da, Uluslararası Para Fonu'nun tahminlerine göre, para birimi 2024'ün başında tüm küresel rezervlerin yüzde 59'unu oluşturuyordu ve bu oran 1999'daki rezervin yüzde 71'inden düştü.

GELENEKSEL OLMAYAN PARA REZERVLERİ YÜKSELİYOR

Geleneksel olmayan para rezervlerinin payı ise yükseldi.

Avustralya doları, İsviçre frangı ve Çin yuanı gibi para birimleri, IMF verilerine göre, bu yılın başında tüm merkez bankası rezervlerinin yüzde 11'ini oluşturuyor.

Bu düşüş, yatırımcılar arasında doların  üst düzey pozisyonunu kaybedeceği korkusunu tetikledi.

Çoğu uzman bunun yakın zamanda gerçekleşmeyeceğini söylüyor ancak Brookings Enstitüsü doların baskın statüsünün özellikle dört faktöre işaret ederek önemli zorluklarla karşı karşıya olduğunu söyledi.

İşte doların hakimiyetine meydan okuyacak 4 güç;

ABD YAPTIRIMLARI BRICS​'İ TETİKLEDİ

ABD, Moskova'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya ve müttefiklerine yaptırımlar uygulamaya başladı. Bu durum, Batı'nın ticaret kısıtlamalarına tepki olarak dolardan uzaklaşmayı düşündükleri öne sürülen Rusya ve diğer BRICS ülkelerinde bir dolarsızlaştırma hareketini tetikledi.

Özellikle Rusya, ekonomisini dolarsızlaştırma yönünde önemli adımlar attı.

Ülke yuan-ruble döviz kurunu benimsedi, dolara rakip bir para birimi önerdi ve bildirildiğine göre dolara bağımlı olmayan alternatif bir ödeme platformuna öncülük etti.

Geçtiğimiz hafta şirketlerine ABD Hazine Bakanlığı'ndan ikincil yaptırımlar uygulayan Çin de dolardan uzaklaşma sinyali vererek alternatif olarak yuanı öne çıkardı.

Brookings araştırmacıları, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'ın açıklamalarına atıfta bulunarak, "ABD yaptırımlarda keyfi davranırsa, tek taraflı davranırsa ve ekonomik devlet yönetimi doktrini geliştiremezse, dolar tahttan indirilebilir" dedi.

ABD'NİN ARTAN BORÇ YÜKÜ

ABD'nin artan borç yükü, özellikle ABD'nin borçlarını geri ödeyememe endişesi para sahiplerinin dolara karşı daha temkinli olmasına yol açıyor.

ABD borç dengesi henüz sürdürülemez seviyelere ulaşmamış olsa da, hükümetin hızlı harcama temposu piyasaları rahatlatmak için pek bir şey yapmadı. Örneğin Fitch,  geçen yıl ABD kredi notunu düşürerek "yönetim standartlarında sürekli bir bozulma" olduğunu belirtti.

Araştırmacılar, "Kongre, tahsisatlar konusunda çekişerek hükümeti birkaç kez kapattı. Daha fazla siyasi istikrarsızlık, yatırımcıların dolara olan güvenini aşındırabilir" dedi.

GELİŞTİRİLMİŞ ÖDEME TEKNOLOJİSİ

Daha gelişmiş ödeme sistemleri, geleneksel olmayan para birimlerinin değişimini kolaylaştırdı. Bu, geleneksel olarak en cazip değişim aracı olarak görülen ABD dolarına olan talebi etkiledi.

Çin ve Hindistan, yakında ucuza ticaret yapmak için kendi para birimlerini dolarla değiştirmek zorunda kalmayacak.

Bunun yerine, renminbi'yi doğrudan rupi ile değiştirmek daha ucuz hale gelecek.

Sonuç olarak, özellikle dolar olmak üzere 'araç para birimlerine' olan bağımlılık azalacak. 

MERKEZ BANKASI DİJİTAL PARA BİRİMLERİ

Merkez bankaları tarafından çıkarılan dijital paralar, geleneksel olmayan para birimlerine geçişi daha kolay ve ucuz hale getirebilir.

Çin, böyle bir CBDC geliştiriyor. Çin'in Sınır Ötesi Bankalararası ödeme sistemi olan CIPS'in son birkaç yıldır hızla büyüdü.

Fed kendi anında ödeme ağını oluşturdu ancak Powell geçen yıl dijital bir para biriminin yasa koyucuların onayını gerektireceğini öne sürerek bir CBDC oluşturmak için harekete geçmedi.

Brookings araştırmacıları, bunun ABD'nin dijital ödeme teknolojisinin hızla geliştiği diğer ülkelerin gerisinde kalma riski taşıdığı anlamına geldiğini söyledi.

YİNE DE DOLARIN RAKİBİ YOK

Yine de, uyarılara rağmen, çoğu döviz uzmanı dolarizasyonun ABD veya para birimi için yakın vadede bir tehdit olduğuna inanmıyor.

Şu anda, finans piyasalarında dolara yakın bir rakip yok ve yine de dolarizasyonu kaldırmaya çalışan ülkeler, daha yavaş büyüme ve yatırım değerinin kaybı gibi bir dizi ekonomik sonuçla karşı karşıya kalma riskiyle karşı karşıya.