Et fiyatları artan dövize 'kur'ban olacak
Hem ithal edilen hayvan ya da etin hem de yem gibi girdi maliyetlerinin ağırlıklı olarak dolar ve Euro’ya bağlı olması, et fiyatındaki düşüşü durdurdu.
Et fiyatlarında ithalatla birlikte yaşanan gevşeme durdu. Piyasadan gelen bilgilere göre, bunun nedeni hayvan yemi gibi girdi kalemlerinde ithalata bağımlı olan sektörün maliyetlerindeki kur artışı. Kurban Bayramı’nı takiben oluşacak 2 aylık arzın fiyata etkisini kur artışının frenlemesi riski gündemde. Yaklaşık 1 ay sonra kutlanacak Kurban Bayramı öncesinde kurbanlıklar büyük şehirlerde pazara çıkmaya başladı. İlk izlenimlere göre, büyükbaş kurbanların fiyatı 5 ila 15 bin lira olacak. Kurban Bayramı’nın aynı zamanda yüksek et fiyatlarına kontrollü ithalatla yanıt verildiği bir döneme denk gelmesi, önümüzdeki süreçte fiyatların ne yönde seyredeceği sorusunu gündeme getirdi.
Temmuz ayı sonunda kilo fiyatı 26 TL’ye dayanan karkas etin fiyatı geçen hafta 24.10 TL seviyesine gerilemiş olsa da, et fiyatlarındaki düşüşün bu hafta yönünü tekrar yukarıya çevirdiği göze çarptı. Piyasadan edinilen bilgilere göre, bunun nedeni, kurdaki artışın maliyetlere yansıması. Hem ithal edilen hayvan ya da etin hem de yem gibi girdi maliyetlerinin ağırlıklı olarak dolar ve Euro’ya bağlı olması, düşüşü durdurmuşa benziyor. Dolar son 1 ayda 2.76 TL’den 2.92 TL’ye yükseldi, yani yaklaşık yüzde 6 arttı. Son 1 yıldaki artış ise yüzde 36’yı buldu.
KİLODA 3 TL ARTIŞ
Bu artışın et fiyatlarındaki düşüşü durduran neden olduğu belirtiliyor. Bu trendin Kurban Bayramı’ndaki et üretiminden nasıl etkileneceği konusundaki ortak görüş ise fiyatlardaki düşüşün kısa vadeli olacağı yönünde. Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ, Euro’nun 2.80 TL seviyesinden 3.20 TL seviyesine geldiğini belirterek bu artışın bir danada bin liralık kur farkı anlamına geldiğini ifade ediyor. “Bu da perakende satışta kiloda 3 liralık artış demek” diye devam eden Yalçındağ, Kurban Bayramı’ndaki et üretiminin piyasayı rahatlatacak olmasına rağmen dövizdeki artışın bu düşüşü durduracağını ifade ediyor.
Bu görüşü sadece etin satış tarafındakiler dile getirmiyor. Üretici bacağını temsil eden Saray Genel Müdürü Nadir Yürüktümen de, döviz artışının maliyetlere etkisini vurguluyor. “Fiyat artışıyla dolar artışı paralel seyrediyor aslında” diye konuşan Yürüktümen, bu nedenle Kurban Bayramı ertesinde piyasadaki gevşemenin sınırlı olacağı görüşünü dile getiriyor.
DOLAR, YIL BAŞINDAN BU YANA YÜZDE 34, KARKAS FİYATI YÜZDE 22 ARTTI
Karkas etin kilo fiyatı en son 20 Ağustos’ta 24.10 TL olarak açıklandı. Bu da temmuz sonunda 26 TL’ye dayanan fiyatlarda azımsanmayacak bir düşüş anlamına geliyor. Ağustos ayı sonunda bu düşüşün durduğu, hafif yukarı yönlü bir hareket olduğu gelen bilgiler arasında.
Türkiye Kasaplar Federasyonu Başkanı Fazlı Yalçındağ: Bayram eti satışları 2 ay etkileyecek
“Kurban Bayramı’nda yaklaşık 200 bin tonluk et üretimi olur. Bu da 2 aylık etki demek. Yani Kurban’daki et üretiminin ardından perakende satışların geri yerine gelmesi 2 ay sürer. Bu süreçte fiyatta gevşeme olur, ancak burada sıkıntı daha kapsamlı. Yapısal olarak ette üretimin tüketimi karşılaması için yüzde 15’lik gümrük vergisinin düşürülmesi, KDV’nin düşürülmesi gibi daha kökten çözüm gerekir.”
Saray Genel Müdürü Nadir Yürüktümen: 5 ay sonra ‘Et niyepara etmiyor’ deriz
“Şu an fiyatlarda döviz baskısı var. Girdilerimizin önemli bir kısmının maliyeti dolarla belirleniyor. Ama üretici açısından kontrolsüz ithalat yapılması daha büyük tehdit oluşturuyor. Şu ana kadar gümrüksüz ithalat 200 bin danayı aştı, yıl sonuna kadar 400 bine ulaşacak. Bu da 170-200 bin ton karkas et demek. Yani 5 ay sonra geldiğinde ‘Bu et niye para etmiyor?’ noktasına gelebiliriz.”
‘ETLERİ MÜSLÜMAN KASAPLAR KESTİ’
Et ve Süt Kurumu (ESK), kırmızı et fiyatının ateşini söndürmek için Avrupa’dan ithal ettiği donmuş karkas etlerin satışına başladı. ESK, bu etleri sadece şarküteriler ile kırmızı et ve yemek sanayiisi alanında faaliyet gösteren firmalara satacak. İthal et, kilosu 21.5 TL’den satışa sunuldu. Et satışı için yoğun talep alan ESK, firma bazında et satışını aylık maksimum 200 tonla sınırladı. Satışlar, kurumun Sakarya ve Sincan et kombinalarından yapılıyor. Satışlara yönelik bilgi veren ESK Genel Müdürü Kasım Piral, Avrupa’dan getirilen etlerin helal olmadığı yönündeki iddialara yanıt verdi.
Piral, yaz sezonu nedeniyle artan kırmızı et talebine cevap vermek amacıyla sadece gıda sanayiisine satış yaptıklarını ve sektöre uygun fiyata kırmızı et tedariki sağladıklarını söyledi. İthal edilen etlerin helal kesim standartlarına uygun ve birinci sınıf dana eti olacağının altını çizen Piral, bakanlıkça denetlenerek onay verilen kesimhanelerden elde edilen etlerin ithalatına izin verildiğini vurguladı. Piral, kesimlerde İslami kurallara uyulduğunu ve Müslüman kasaplar tarafından kesim yapıldığını kaydetti.
HAYVANSAL PROTEİNLE BESLENMİYORLAR
Piral, ithalatın bakanlık onaylı AB ülkelerinden yapıldığına dikkat çekerek bakanlığın veteriner hekimleri kontrolünde kesim yapıldığını söyledi. Piral, “Çalışma koşullarını yerinde kontrol ediyoruz. Kesilecek hayvanları da biz seçiyoruz. Sığırların kesim öncesinde, kesim sırasında ve kesim sonrasında muayeneleri yapılıyor. AB’de çiftlik hayvanlarının beslenmesinde işlenmiş hayvansal proteinlerin kullanımı yasak. Bu standartlarda kesimler gerçekleştirilip sığır etleri şoklanıyor” diye konuştu.
30 BİN TONLUK YENİ İTHALAT KONTENJANI
Hükümet ESK’ya, 30 bin tonluk büyükbaş hayvan eti ithalat kontenjanı tahsis etti. Resmi Gazete’nin dünkü mükerrer sayısında yayımlanan karara göre, 30 bin tonluk ithalat, yıl sonuna kadar yapılacak. İthalat sıfır gümrük vergisi ile gerçekleşecek. Etler, taze ya da soğutulmuş olarak getirilecek. İthalat lisansını Ekonomi Bakanlığı verecek.
