Fed için 'Proje 2025' planı: 'Gölge Merkez Bankası Başkanı' projesiyle bağımsızlık tehlikede

Donald Trump​ ve müttefikleri, Cumhuriyetçi Parti​'nin adayı kazanırsa FED​'in bağımsızlığının tehlikeye girebileceğini iddia etti. Bu fikirler arasında Başkan Jerome Powell​'ın görevden alınması ve başkanın faiz oranlarının belirlenmesinde "söz sahibi" olması yer alıyor. Trump bu önerilerden bazılarını geri plana atmaya çalışsa da, eski başkanın seçilmesi durumunda Beyaz Saray ile merkez bankası arasındaki ilişkiyi kökten değiştirebilecek bir dizi başka seçenek hâlâ masada.

GÖLGE MERKEZ BANKASI BAŞKANI

Bu seçenekler arasında "gölge" bir Fed başkanının atanması fikrinden, "Proje 2025" olarak bilinen belgede yer alan fikirler ve Washington'daki bürokrasiyi altüst etmeye yönelik çabalar bulunuyor. Bu seçenekler, Trump'ın geçen hafta beklenenden yüksek çıkan enflasyon verileri sonrasında Fed'i yeniden eleştirmesiyle gündeme geldi.

"FED FAİZİ HIZLI DÜŞÜRDÜ"

Trump, Detroit Ekonomi Kulübü'nde yaptığı konuşmada, "FED faiz oranlarını biraz fazla hızlı düşürdü" dedi. "Herkes bunun seçimden önce yapılan siyasi bir manevra olduğunu biliyor" diye ekledi.

HARRİS'TEN FED ÇIKIŞI

2024 seçim kampanyasında bu konu net bir ayrım çizgisi olarak ortaya çıktı. Demokrat Parti​'nin adayı olan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, Ağustos ayında yaptığı açıklamada Trump'ın yaklaşımına katılmadığını ve "Fed'in bağımsız bir kurum olduğunu, başkan olarak Fed'in aldığı kararlara asla müdahale etmeyeceğini" belirtti. Biden yönetimi de "bağımsız bir merkez bankasının önemine" vurgu yaptı.

Trump ise Powell'ı doğrudan kovma düşüncesini küçümseyerek, özellikle doğru şeyi yaptığını düşünüyorsa böyle bir hamlede bulunmayacağını söyledi. Ayrıca, faiz kararlarında "söz sahibi" olma konusundaki önceki yorumunu da kısmen geri aldı.

POWELL İSTEYENMEYEN KİŞİ OLDU

"Gölge" Fed başkanı fikri Geçtiğimiz hafta gündeme gelen "gölge" Fed başkanı fikri, Trump'ın ekonomi danışmanı Scott Bessent'ten geldi. Eski Soros Fund Management yatırım şefi ve Trump'ın Hazine Bakanı adayı olan Bessent, Barron's ile yaptığı röportajda, Trump'ın bu "gölge" başkanı aday göstererek Powell'ı görev süresi bitmeden devre dışı bırakabileceğini öne sürdü.

Powell'ın Fed yönetim kurulundaki tam dönemi 2028'e kadar sürse de, Fed başkanı olarak görev süresi daha önce, 2026'da sona eriyor. Bu fikir, Powell hâlâ görevdeyken bile Fed'in sonraki dönemine dair bir yol haritası belirleyecek ve "ileriye yönelik rehberlik konsepti üzerine, kimse artık Jerome Powell'ın ne söylediğiyle ilgilenmeyecek," dedi Bessent. Trump, Powell'ı üçüncü dönem için aday göstermeyeceğini de daha önce açıklamıştı ve halihazırda olası halefleri dillendirmeye başladı.

TRUMP 'PROJE 2025'E HAZIRLANIYOR

Proje 2025'ten gelen fikirler Muhafazakar Heritage Vakfı tarafından hazırlanan 900 sayfalık "Proje 2025" kılavuzu, Fed için bir dizi öneriyi de içeriyor. Bu öneriler, Fed'in ekonomiye müdahalesinden nasıl değişiklikler yapacağına kadar uzanıyor ve "para politikası direksiyonunu Federal Rezerv'in elinden alıp halka geri verme" hedefini taşıyor.

Trump, kitaptaki fikirlerden kendisini uzak tutmaya çalışsa da, bu önerilerin çoğu eski danışmanları tarafından yazıldı. Federal Rezerv'e ilişkin 13 sayfalık bölüm, Trump Beyaz Sarayı'nda iç politika için yardımcı olarak görev yapan Paul Winfree tarafından kaleme alındı.

Winfree'nin önerileri, merkez bankasının 1913'te kurulmasından bu yana aşırı genişlediğini öne sürerek, Fed'in yetkilerini geri çekmeye odaklanıyor. Örneğin, Fed'in "çifte görevini" ortadan kaldırmayı ve sadece enflasyona odaklanmayı öneriyor.

Winfree ayrıca, merkez bankasının ticari bankaların sermaye gereksinimlerini etkileme yetkisine de eleştirel yaklaşıyor. Bu eleştiri, şu anda Washington'da devam eden "Basel III final aşaması" sermaye gereksinimleriyle ilgili tartışmalarla doğrudan örtüşüyor. Fed ile ilgili daha fazla kontrol İkinci Trump yönetimi ve Fed'in çatışabileceği üçüncü bir alan, Trump'ın federal bürokrasi ve bağımsız devlet kurumları üzerindeki kontrolünü artırma önceliği olabilir.