Fitch'in Türkiye raporunda şifrelenmiş asgari ücret mesajı! Sınır çizildi: "Bütçe zamlarla uyumlu olsun"

Fitch​'ten gelen Türkiye​ analizinde dikkat çeken ifadeler yer aldı. Analizde, 2025 için, sıkı para politikası​ koşullarının sürdürülmesi gerektiği ifade edildi. Asgari ücrete zam maratonunun başlamasına çok kısa bir zaman dilimi kala, taraflar masaya oturmadan önce nasıl bir tablo olacağı ve yıl sonu enflasyon beklentisi merak edilmeye başlandığı bu dönemde gelen analiz dikkat çekti. Analizi Türk ekonomistler ele aldı. 

POLİTİKA TUTARLILIĞININ ARTMASINI BEKLİYORUZ

Fitch Ratings, Türkiye'de 2025'te sıkı para politikası koşullarının sürdürülmesine bütçe açığında önemli bir azalma ve rasyonel gelir politikaları eşlik edeceğinden, politika tutarlılığının artmasının beklendiğini bildirdi.

Türkiye'ye ilişkin değerlendirmelerin de yer aldığı analizde, Türkiye'nin yeniden dengelenme süreci ve politikalarının devamlılığı, enflasyonu düşürme, para politikasının güvenirliğinin yeniden inşasına devam etme ve dış finansmana erişimdeki iyileşmenin sürdürülmesi yer aldı.

Fitch Ratings Türkiye analizinde şu ifadeler yer aldı;

"Türkiye'de geleneksel politikaların uygulanması, dış kırılganlıkları ve cari açığı azaltırken, uluslararası rezervlerde önemli bir iyileşme sağladı. Bununla birlikte, enflasyon hala yüksek ve yapışkan. Bu durum Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın 2024-2026 enflasyon tahminine de önemli bir yukarı yönlü revizyonla yansıdı. 2025 için, sıkı para politikası koşullarının sürdürülmesine bütçe açığında önemli bir azalma ve rasyonel gelir politikaları eşlik edeceğinden, politika tutarlılığının artmasını bekliyoruz."

Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings'in Türkiye ekonomisine ilişkin analizinin yankıları sürerken ekonomistler raporu şöyle değerlendirdi;

BÜTÇE POLİTİKASI ASGARİ ÜCRET​ VE ENFLASYONLA UYUMLU OLSUN

Ekonomi Profesörü Erhan Aslanoğlu:

"Bu sene para politikası daha sıkı uygulandı. Bu raporun vurgulamak istediği şu; Bütçe politikası ve bütçe dengeleri sağlansın, asgari ücret enflasyonla uyumlu olsun. Yani "Enflasyonla mücadelede maliye politikası daha sıkı gitmeli" diyorlar.

Artı ücret gelirleri politikası diye bahsettiği de şu; "Ücret ayarlamaları enflasyon hedefiyle uyumlu olmalı."

Gelecek yıl bunların olabileceğini ve bunlar olursa enflasyonla mücadelede daha başarılıya ulaşabileceği ifade ediliyor.

Kendi kişisel görüşüm ise şu;

Burada gelirler politikasının sadece ücretler üzerinden değil aynı zamanda kamunun yönettiği ve yönlendirdiği fiyatlar ile özel sektörün de bu fiyatlama davranışlarını etkileyecek bir ekonomik sosyal konsey gibi oluşumlar üzerinden yapılmasının daha doğru olacağını düşünüyorum."

DEVLETİN HARCAMALARINI ACİLEN KISMASI GEREKİYOR

Ekonomist Bayram Başaran:

"Raporun bize söyledikleri çok açık. Türkiye'de kaynakları devlet topluyor, üretken yapmıyor. Kişi başına harcamalarda devletin topladığı para çok yüksek. Dolayısıyla üretime girecek para devletin harcamalarına gidiyor. Bu da enflasyonun düşmesini engelliyor. Sürekli bütçe açını büyütüyor. 

Fitch'te diyor ki; "Bütçe açığını azaltmanız lazım. Merkez Bankası elinden geleni yapıyor, faizleri yüksek seyrediyor. Ama siz hazine olarak açığı azaltmanız lazım. Harcamalarınızı kısın" diyor. Kısacaklar mı? Bunu göreceğiz önümüzdeki dönemde. Kısarsanız da Türkiye'de enflasyonunun düşmesi mümkün değil. En önemli konu bu.

Türkiye'deki üretilen bir mal Avrupa'da Türkiye'nin yüzde 45 altında satılıyorsa o zaman bir sıkıntı var. Avrupa'da değil, Türkiye'de sıkıntı var. Çünkü daha önceki yıllarda 2012'lerde 2013'lerde Türkiye'deki mal fiyatı Avrupa'dan yüzde 30 civarında daha ucuzdu. Yani aynı makine Türkiye'de yüzde 30 daha ucuzda satılıyordu.

Raporun da yansıttığı gibi devletin harcamalarını acilen kısması gerekiyor. Başka hiçbir yolu yok."

RAPORDA GİZLENMİŞ ASGARİ ÜCRET VURGUSU

İstanbul Aydın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Anabilim Dalı Başkanı Dr. Adil Salepçioğlu: 

"Baktığımızda raporun içeriğinde özellikle iki vurgunun öne çıktığını görüyoruz. Bunlardan bir tanesi özellikle üzerinde durulması gerekli olan bütçe açığının azaltılması yönündeki çabada sıkı para politikasının devam ettirilmesi yönünde bir uyarı içerdiğini görüyoruz.

Merkez Bankası'nın uygulamalarının göreceli olarak yapışkan olduğu ifade edilen enflasyonun düşürülmesinde uygulanan politikaların kararlılığının bütçe açığı üzerinde pozitif etkisi olduğunu ve bunun net bir şekilde görüldüğünü ve Türkiye'nin bu politikalarını da özellikle dış kırılganlıklara karşı cari açığını da aşağıya çekecek yönde, bütçe açığını kapatacak biçimde bir iyileşmeyi sürdürebilir olmasını beklediğini görüyoruz. Bir sürdürülebilir iyileşmeden bahsediyor. Daha doğrusu bir iyileşmeden bahsediyor.

Bir diğer vurgu ise satır arasında, özellikle Türkiye'nin enflasyonla mücadele noktasında, burada tam olarak ifade edilmiyor belki raporda, satır aralarında yer alan, talep yönlü enflasyonun kırılması açısından, Bugünkü faiz politikası ve sıkı para politikası uygulamalarının Merkez Bankası eşliğinde yürütülen çalışmalara herhangi bir zeval gelmemesi adına rasyonel bir ücret politikası tavsiyesi de görüyoruz.

Yani para politikası koşullarının sürdürülebilir olmasının bütçe açığı üzerinde önemli bir etkisi olduğunu ifade ettikten sonra rasyonel gelir politikalarının da ona eşlik etmesi gerektiğini, politikadaki tutarlılığın rasyonel gelir politikaları üzerinde de etkisini sürdürmesi beklentisi çok net bir şekilde aslında satır arasında.

YÜZDE 25 ASGARİ ÜCRET ZAMMI İŞARET EDİLİYOR

Bu da aslında başta "Sayın Cumhurbaşkanımızın emekliyi ve dar gelirliyi enflasyona ezdirmeyeceğiz" açıklamasının ardından bizim enflasyon rakamına dönüp bakmamızı gerekli kılıyor. Burada ne görüyoruz? Aşağı yukarı hedef enflasyon ile yıl sonu hedefi 42 ile 44 arası. Demek ki bunun 1-2 puanda üstünde olduğunu varsayarsak, demek ki en az 23 bin 23.500 lira gibi bir asgari ücret çıkacakmış gibi duruyor. İşveren tarafı yüzde 25 ile yüzde 30'u telakki eden rakamlar savunurken, işçi sendikalarından bunun neredeyse 1,5-2 katı teklif geliyor.

Fitch'ten tam bu noktada rasyonel bir ücret politikası tavsiyesinde bir mesajı var; Bize 'rasyonel davranın' diyor gelir artışlarında. Yani yüzde 25 makuldür demeye getiriyor. Ama ardından Sayın Cumhurbaşkanımızın açıklamaları, sonra Sayın Bakanımızın enflasyon seviyesinde zam yapacağız açıklamaları bununla örtüşmüyor.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN ETKİSİYLE 25 BİN OLABİLİR

Dolayısıyla burada baktığınızda 23 ile 23.500 lira gibi bir rakam var diyebiliriz.

Hatta daha da net konuşalım. Yüzde 45'i baz alalım. Aşağı yukarı 24 bin ile 24 bin 500 liraya denk geliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan etkisi ile onu 25 bin olarak düşünebiliriz.

Böyle olduğu bir senaryoda dışarı yansıması nasıl olur derseniz;

Fitch, buradaki uyarısına karşılık siz bu artışı yaparsanız o zaman ne olacak? Politika faizinde sembolik de olsa 200-250 baz puan düşüreceğiz. Bunu yapmamızın sebebi, hükümetin asgari ücret artışından dolayı özellikle işverenin, sanayicinin, imalat sektörünün kaybedeceği ve onlara finansallarına zarar olarak inecek bu harcama kaleminin rahatlatılması adına önemli bir efektif etki yapacak.

FAİZ İNDİRİMLERİNE HAZIRLIKLI OLUN

Aralık ayı için şu anda sanki pas geçilecekmiş intiba uyandı. Ocak ayında bir indirim gelebilir bu senaryoda. Bu ayda Hem gelirler artacak, ücretler artacak. Dolayısıyla da yakıt başta olmak üzere temel gıda veya giyim, kuşam, ulaştırma gibi maliyetler artmaya başlayacak. Ardından kredilerle ilgili teşvik paketi açıklanıp bir de asgari ücretin artmasından dolayı doğacak vergi yükünün işverenin üzerinden kaldırılması açısından bir vergi düzenlemesi yapılırsa politika faizinin indirilmesiyle doğan alandan üretici rahatlayacaktır.

Bu açılardan değerlendirdiğimizde bu rapor Merkez Bankası'nın bundan sonraki faiz politikası özellikle ücretlerde asgari ücrete, memur ve emeklilere yapılacak zamlar arasında mevcut durumun korunması gerektiğine ilişkin bir takım tavsiye kararları daha doğrusu uyarılar barındırıyor."