Merkez Bankası açıkladı: Dijital Türk Lirası FAST'a alternatif olacak
Merkez Bankası, Dijital Türk Lirası projesinde sona yaklaşıldığını duyurdu. 2020'de başlatılan çalışmalar, FAST sistemine paralel ve bağımsız bir ödeme yöntemi oluşturmayı hedefliyor. Dijital TL’nin hayata geçmesiyle birlikte, Türk lirasında yeni bir dönem başlayacak.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan ve TCMB Ödeme Sistemleri ve Finansal Teknolojiler Genel Müdürlüğü yetkilileri Bilgehan Kürşad Öz, Mustafa Mert Aşkaroğlu, Enes Karayel ve Ahmet Semih Tunalı’nın katkılarıyla yayımlanan analizde, Merkez Bankası Dijital Parası (Dijital Türk Lirası) çalışmalarına ilişkin önemli değerlendirmelere yer verildi.
Analize göre, TCMB, dijital Türk lirası için ilk adımları 2020 yılında kavram ispatı çalışmalarıyla attı. Başarıyla tamamlanan bu sürecin ardından, Merkez Bankası Dijital Türk Lirası AR-GE Projesi hayata geçirilerek çalışmalara hız verildi. Dijital Türk lirasının devreye girmesiyle finansal sistemde tamamlayıcı bir ödeme kanalı oluşturulması, finansal kapsayıcılığın artırılması, yenilikçi kullanım alanlarının desteklenmesi ve ödeme ekosisteminde bölünmüşlüğün azaltılması gibi çeşitli kazanımlar sağlanması hedefleniyor.
Analizde, hâlihazırda TCMB tarafından sunulan finansal kuruluşlar aracılığıyla yürütülen ödeme sistemleri bulunduğu vurgulanırken, dijital Türk lirasının bu sistemlere ek olarak, Merkez Bankası parasının dijital ortamda 7/24 anlık dolaşımına olanak tanıyacağı belirtildi.
Türkiye’de bankacılık sistemine erişimin yaygın olduğu göz önüne alındığında, projenin temel önceliklerinden birinin finansal kapsayıcılık olmadığı ifade edilse de dijital Türk lirasının herkesin dijital ödeme hizmetlerine erişimini kolaylaştıran önemli bir fırsat sunacağına dikkat çekildi. Dijital para sistemi sayesinde vatandaşların ödeme işlemleri için finansal aracı kurumlara olan bağımlılığı azalacak.
FAST’A ALTERNATİF BİR ÖDEME ÇÖZÜMÜ
Analizde, dijital Türk lirasının, mevcut anlık ödeme sistemi FAST’a alternatif ve tamamlayıcı bir çözüm olarak tasarlandığı vurgulandı. Dijital merkez bankası parasının varlığı, parasal egemenliği desteklerken, kullanıcı tercihlerine çeşitlilik ve olağanüstü durumlar için yedeklilik sağlayabilir.
Mevcut ödeme sistemleri altyapıları üzerine inşa edilecek ve merkez bankası parasını kullanıcıya sunacak ek bir ödeme kanalının mümkün olduğu belirtilse de, böyle bir çözümün mevcut sistemlere doğrudan bağımlı olacağı için yeterli yedekliliği sağlayamayacağı ifade edildi. Bu nedenle, dijital Türk lirası için bağımsız bir sistem geliştirildiği ancak mevcut TCMB ödeme sistemleriyle entegrasyon sağlanarak dijital para ile kaydi para arasındaki dönüşümlerin mümkün kılındığı aktarıldı.
Türkiye’de bankacılık sistemine geniş katılıma rağmen dijital ödeme ve erişimin artırılması için hâlâ alan bulunduğu belirtilen analizde, dijital Türk lirasının nakit benzeri bir özellik taşıyacağı ve banka hesabı bulunmadan da herkes tarafından kullanılabileceği ifade edildi. Bu doğrultuda, dijital Türk lirası hesaplarının banka hesabı gerektirmeyen bir model üzerine tasarlandığı vurgulandı. İki katmanlı modelin esas alındığı sistemde, ödeme ve transfer işlemleri için belirli bir finansal kuruluşa bağımlılık oluşmaması hedefleniyor.
ÖDEME EKOSİSTEMİNDE YEKNESAKLIK SAĞLAYABİLİR
Analizde, farklı sektörlerde kullanılan mevcut dijital ödeme çözümlerine örnek olarak ulaşım, yemek, ödül ve çocuklara yönelik çeşitli uygulamalar gösterildi. Dijital Türk lirasının çevrim dışı kullanılabilen yasal bir ödeme aracı olarak ödeme sistemlerine yeknesaklık kazandırabileceği ifade edilirken, burada kritik noktanın kullanıcı tercihleri olduğu belirtildi. Kullanıcıların dijital para ile ödeme yapmayı seçme özgürlüğüne sahip olmaları gerektiği vurgulandı.
Dijital Türk lirasının temelini oluşturan teknolojilerin hızla gelişmesi ve değişmesi nedeniyle dinamik bir yaklaşım benimsenmesinin önemine dikkat çekilen analizde, hesaplama gücündeki artış, dağıtık defter teknolojilerindeki yenilikler ve siber güvenlik alanındaki gelişmelerin dijital Türk lirasının gelecekteki sürdürülebilirliği açısından kritik faktörler olduğu ifade edildi. Ayrıca, kuantum bilişim gibi ileri teknolojilere uyum sağlamak için dijital Türk lirası üzerine yürütülen AR-GE çalışmalarının tedavüle girdikten sonra da devam etmesinin beklendiği belirtildi.
