Şimdi de 'dizel' krizi vuracak: Rusya stoklayacak, Avrupa'nın eli boş kalacak
Ukrayna’da başlattığı savaş nedeniyle uygulanan yaptırımlar sonucu Rusya’da petrol üretimi ve ülkenin ihracatında düşüş beklentisi, küresel dizel tedarikinde de potansiyel bir krizi tetikliyor. Rusya'da günlük dizel ihracatının 1 milyon varil azalması halinde bunun küresel dizel tedariki için büyük bir kayıp olabileceğine işaret eden uzmanlar, krizin başta Avrupa olmak üzere küresel piyasaları derinden sarsacağını, dizel tedarikindeki kaybın fiyatlara ve tüketiciye yansıyacağını söyledi.
Dünyada petrol ve petrol ürünleri üretimi bakımından üçüncü sırada yer alan Rusya, aynı zamanda dünyanın en büyük petrol ihracatçısı konumunda bulunuyor. Ukrayna’yı işgal girişimi nedeniyle uygulanan yaptırımlar sebebiyle Rusya’nın petrol ihracatı ve üretiminde düşüş beklentisi, küresel dizel tedarikinde de potansiyel bir krizi tetikliyor.
Günlük yaklaşık 5 milyon varil ham petrol ihracatı gerçekleştiren Rusya’nın benzin, fuel-oil nafta ve dizel gibi petrol ürünleri ihracatı ise günlük 3 milyon varili buluyor. Söz konusu bu ürünlerin ihracatının 2 milyon varilini ise dizel oluştururken küresel dizel talebi günlük 30 milyon varil seviyesinde bulunuyor.
ÜRETİMDE 3 MİLYON VARİL DÜŞÜŞ
Rusya’nın Ukrayna'da başlattığı savaş nedeniyle Birleşik Krallık ile ABD’nin Rus petrolüne ambargo uygulaması ve Avrupalı birçok petrol şirketinin Rusya’daki operasyonlarından çekilmesi sonucu ülkenin günlük petrol üretiminde yaklaşık 3 milyon varillik düşüş bekleniyor.
DİZELDE TEDARİK KRİZİ KAPIDA
Rusya'nın petrol ürünleri ihracatının azalması ve ham petrol üretimindeki düşüş, küresel ekonomi için en önemli göstergelerden olan dizelde potansiyel tedarik kısıtının zeminini hazırlayabileceği öngörülüyor. Dizel talebinin özellikle OECD, ABD, Latin Amerika ve Avrupa ülkelerinde arttığını fakat rafinerilerin bu talebi karşılamakta güçlük çektiğini belirten Londra merkezli petrol veri şirketi OilX Kıdemli Analisti Neil Crosby, bu durumun savaş öncesinde başladığını söyledi.
GERÇEK ETKİSİ BİRKAÇ HAFTA BELLİ OLACAK
Savaş sonrasında dizel tedarikinde büyük bir kısıt yaşanma ihtimalinin arttığını, ama buna sadece dizel tarafından değil ham petrol tedariki açısından bakılması gerektiğini aktaran Crosby, şunları kaydetti: Rusya'nın günlük 4,5-5 milyon varil ham petrol, 3 milyon varile yakın da petrol ürünleri ihracatı mevcut. Resmi olarak ABD, Birleşik Krallık ve bazı küçük ülkeler haricinde Rus petrolüne ambargo yok. Birçok şirket itibar riskini de göz önünde bulundurarak Rus petrolü almayı bırakıyor. Bu yüzden, şu anda piyasa mevcut durumun gerçek etkisini henüz bilmiyor. Rusya'nın ihracatının ne kadar düşeceğini ve bunun asıl etkisini birkaç hafta içinde göreceğiz.
Günlük olarak petrol verilerini takip ettiklerini belirten Crosby, Rusya'nın petrol ihracatının mart sonunda ufak bir miktar düşüş gösterdiğini kaydetti.
AVRUPA VE KÜRESEL PİYASALAR DERİNDEN SARSILACAK
Crosby, Rusya'nın petrol ihracatının günlük birkaç milyon varil azalması durumunda ilk olarak ülke içindeki petrol stoklarını dolduracaklarını belirtti. Stokların doldurulmasının ardından Rusya’nın mecburen üretimi düşüreceğinin altını çizen Crosby, “Rus petrol şirketi Transneft, geçen hafta, zaten stok fazlası oluşmaya başladığını söyledi. Rus petrol altyapısının mevcut üretim hacmiyle sorun yaşamaya başladığını görüyoruz. Bu durum, petrol üretiminin düşündüğümüzden daha kısa sürede ve hızla azalmasına yol açabilir." dedi.
Crosby, Rusya'nın dizel ve ham petrol ihracatında önemli bir düşüşün başta Avrupa olmak üzere küresel piyasaları derinden sarsacağını vurguladı.
DİZELDEKİ KAYIP FİYATLARA VE TÜKETİCİYE YANSIYACAK
Günlük dizel talebinin 30 milyon varil seviyesinde olduğu bilgisini paylaşan Crosby, Rusya'nın günlük dizel ihracatının 1 milyon varil azalmasının küresel dizel tedariki için büyük bir kayıp olacağını söyledi. Rus ihracatındaki düşüşten en fazla Avrupa’daki rafinerilerin etkileneceğini belirten Crosby, “Çünkü Rus petrolünü taşıyan Druzhba boru hattı özellikle Orta ve Doğu Avrupa'daki rafinerileri doğrudan besliyor. Buradan gelen ham petrolün kesilmesi durumunda bu rafineriler için aynı miktarda alternatif bulmak oldukça zor. Burada günlük 800 bin varillik bir miktardan bahsediyoruz. Bu miktarın tedarik edilebileceği farklı kaynaklar oldukça kısıtlı. Bu da direkt dizel üretimini etkiler” diye konuştu.
Rusya'nın ham petrol ihracatçısı ve önemli bir dizel tedarikçisi olduğunu vurgulayan Crosby, burada oluşacak tedarik kaybının fiyatlara ve nihai tüketiciye de yansıyacağını sözlerine ekledi.
TÜRKİYE’DEKİ DİZELİN YÜZDE 35 RUSYA’DAN
Geçtiğimiz yıl 26 milyon ton seviyesinde dizel tüketilen Türkiye’de dizel ithalatının yaklaşık 3,7 milyon tonu ise Rusya'dan tedarik edildi.
Motorin üretimi toplamda 17 milyon tona ulaşırken, ithalat ise kayıtlara 10,5 milyon ton olarak geçti.
Öte yandan, Türkiye 2021'de yaklaşık 2,5 milyon tonluk dizel ihracatı gerçekleştirdi.
